Læknablaðið - 15.10.2013, Blaðsíða 13

RANNSÓKN
Tafla II. Samanburður á þeim sem létust og þeim sem lifðu afbrátt andnauðarheilkenni.
Ástand e. BAH PaOýFiO, APACHE II Aldur Dagar í öndunarvél Dagar á gjörgæsludeild Dagar á sjúkrahúsi
Lifðu 120,0 17,4 50,0 14,0 18,0 38,0
Létust 99,0 21,4 65,6 14,2 16,4 31,7
p-gildi 0,007 0,0009 0,00001 0,961 0,570 0,001
APACHE II = ástandsstigun, LIS = Lung Injury Scale, Pa02 = súrefnisstyrkur í blóði, FiO? = hlutfall súrefnis í innöndunarlofti.
að meðaltali 24 sjúklingar með brátt andnauðarheilkenni á ári, eða
7,9 sjúklingar á hverja 100.000 íbúa/ári. Meðalaldur sjúklinga var
55 ár (±18,6). Tafla I sýnir samanburð á tíðni, dánarhlutfalli, aldri
og APACHE II stigun á milli ára.
Alls létust 36 sjúklingar á gjörgæsludeildum Landspítalans af
völdum þessa heilkennis, eða 30%. Ef taldir eru með sjúklingar
sem létust innan 30 daga frá útskrift af gjörgæsludeild var dánar-
hlutfall 37,5% (45 sjúklingar) en 39,2% ef miðað er við 90 daga frá
útskrift af gjörgæsludeild (47 sjúklingar). Þeir sem létust höfðu
marktækt hærra APACHEII stig, lægra Pa02/Fi02 hlutfall og voru
einnig marktækt eldri (sjá töflu II). Ekki var marktækur munur á
fjölda daga í öndunarvél og legutíma á gjörgæsludeild hjá þeim
sem létust og þeim sem lifðu. Miðgildi legutíma á gjörgæsludeild
var 13 dagar (1-71 dagar) og miðgildi legutíma á sjúkrahúsi var
24 dagar (3-186 dagar). Alls voru 111 sjúklingar barkaþræddir
og meðhöndlaðir í öndunarvél en 9 sjúklingar þurftu einungis
öndunaraðstoð með ytri öndunarvél. Miðgildi daga í öndunarvél
var 10 dagar (1-64 dagar). í öllum tilfellum nema einu var stuðst
við þrýstingsstýrða öndunarvélameðferð. Notuð var hátíðniönd-
unarvél (high frequency oscillatory ventilatiori) í 16 tilfellum og var
dánarhlutfall hjá þeim sjúklingum 44%. Grúfulega í 6-16 klukku-
stundir var notuð í 8 tilfellum og var dánarhlutfall 75%. í fjórum
tilfellum þurfti að nota hjarta- og lungnavél (ECMO) þar sem hefð-
bundin öndunarvélameðferð eða hátíðniöndunarvél dugðu ekki
til og var dánarhlutfall þeirra sjúklinga 50%. Tafla III sýnir yfirlit
um öndunarvélameðferð.
Miðgildi daga frá áfalli að staðfestu bráðu andnauðarheilkenni
var þrír dagar (1-12 dagar). Heilkennið var komið fram hjá 44%
sjúklinga innan tveggja daga en hjá 78% sjúklinga innan fjögurra
daga. Dánarhlutfall var hæst ef heilkennið kom fram á áttunda
degi eða síðar (57%), mynd 2.
Orsakir bráðs andnauðarheilkennis eru sýndar í töflu IV.
Algengustu orsakir reyndust vera lungnabólga, sýklasótt og
ásvelging. Dánartíðni var mismunandi eftir orsökum. Orsakir
voru flokkaðir eftir því hvort þær voru innan lungna eða utan og
Tafla III. Öndunarvélameðferð.
PC HFOV Ytri öndunarvél VC
Fjöldi 94 16 9 1
Hlutfal! 78,3% 13,3% 7,5% 0,8%
Látnir 27,0 7 2 0
Dánarhlutfall 28,7% 43,8% 22,2% 0,0%
APACHE II 18,4 18,7 19,0 13,0
PO/FiOj 116,5 91,3 120,3 142,9
PEEP 10,5 13,4 7,0 8,0
APACHE II = ástandsstigun, LIS = Lung Injury Scale, Pa02 = súrefnisstyrkur í blóði,
Fi02 = hlutfall súrefnis í innöndunarlofti, PEEP = Positive End Expiratory Pressure,
PC = Pressure control (þrýstingsstýrð). HFO = High Frequency Oscillatory Ventilation
(hátíðniöndunarvél), VC = Volume control (rúmmálsstýrð).
Fjöldi tilfella
1234567 8+
Dagar
Mynd 2. Fjöldi tilfella og tímifrá áfalli að bráðu andnauðarheilkenni.
var skipting nokkuð jöfn þar sem í 56 tilfellum mátti rekja orsök-
ina til áfalls innan lungna en í 64 tilfellum utan lungna. Ekki var
marktækur munur á dánarhlutfalli þessara hópa.
Fyrir alla sjúklinga var reiknað lungnaáverkastig (LIS)14 sam-
kvæmt PEEP-stillingu á öndunarvél, Pa02/Fi02 hlutfalli og út-
breiðslu íferða í lungum á lungnamynd. Meðaltal lungnaáverka-
stiga var 3,1. Samkvæmt lungnaáverkakvarða Murray's er um
brátt andnauðarheilkenni að ræða ef lungnaáverkastig er >2,5 en
13 sjúklingar reyndust vera með lægra stig en 2,5 og lægsta gildið
var 2,0. Lungnaáverkastig þeirra sem létust var 3,3 (±0,36) að
meðaltali en 3,0 (±0,47) hjá þeim sem lifðu af, munurinn reyndist
tölfræðilega marktækur (p<0,01).
Umræða
Brátt andnauðarheilkenni er alvarlegur sjúkdómur sem leggst á
unga sem aldna og er meðferð umfangsmikil og krefjandi. Lang-
flestir sjúklingar þurfa meðferð í öndunarvél og dvelja tvær til
þrjár vikur á gjörgæsludeild og heildarsjúkrahúsvist er að meðal-
tali 33 dagar, þannig að meðferðin er kostnaðarsöm. Þessi rann-
sókn er önnur athugun á bráðu andnauðarheilkenni á Islandi en
sambærileg rannsókn var gerð fyrir tímabilið 1988-1997 og voru
þær niðurstöður hafðar til hliðsjónar.
Nýgengi
Samkvæmt niðurstöðum eldri rannsóknarinnar var nýgengi 5,9 til-
felli/100.000 íbúa/ári10 en hefur samkvæmt þessari rannsókn auk-
ist í 7,9 tilfelli/100.000 íbúa/ár og er munurinn tölfræðilega mark-
tækur (p=0,019). í eldri rannsókninni voru teknir með sjúklingar
á gjörgæsludeild Fjórðungssjúkrahússins á Akureyri og voru þeir
um 5% af heildarfjölda. í viðræðum við Iækna þeirrar deildar kom
fram að ekki höfðu greinst tilfelli þar á rannsóknartímabilinu
2004-2008 og var því ekki farið yfir innlagnir þar. Þetta má telja
LÆKNAblaðið 2013/99 445