Læknablaðið - 01.01.2014, Síða 23

LÆKNAblaðið 2014/100 23
R a n n S Ó k n
Viðauki. Breytur í InterRAI ED-mælitæki.
Mælieining Skýring
Vitræn skerðing
Skerðing á getu einstaklingsins til að taka ákvarðanir um þætti í daglegu lífi. Á ekki við þegar
einstaklingurinn getur skipulagt daginn á reglulegan, skynsamlegan og öruggan hátt
Skerðing á persónulegum athöfnum daglegs lífs (ADL)
InterRAI-matið notar getu einstaklingsins til að baða, snyrta, klæða og hreyfa sig til að meta hvort hann geti
séð um sig sjálfur. Skerðingin er síðan flokkuð eftir því hversu mikla aðstoð þarf til að klára verkið (duga
vísbendingar, þarf stjórnun eða fulla aðstoð)
Skerðing á almennum athöfnum daglegs lífs (IADL)
InterRAI-matið notað getu einstaklingsins til að komast upp og niður stiga og til að sjá um lyfin sín til að
meta IADL-færni. Skerðinging er síðan flokkuð eftir því hversu mikla aðstoð þarf til að klára verkið (umsjón,
létta eða fulla aðstoð)
Mæði eða andþyngsli
Einstaklingurinn tjáir sjálfur hvort hann finnur fyrir mæði eða andþyngslum. Þetta er síðan flokkað eftir því
hvenær þessi einkenni koma fram (við mikla áreynslu, meðalmikla áreynslu, við venjuleg heimilisstörf eða
til staðar í hvíld)
Eigið mat á heilsu (self reported health)
Einstaklingurinn er spurður: „Hvernig metur þú heilsu þína almennt?“ Svarmöguleikar eru mjög góða,
góða, sæmilega, lélega eða vildi ekki svara
Óstöðug heilsa (unstable health)
Undirliggjandi sjúkdómar eða heilsufarsbrestir sem valda sveiflum í vitrænni getu, ADL-færni, skapi eða
hegðun
Bráðar breytingar á geðheilsu
Skörp, ófyrirsjáanleg breyting á hegðun (svo sem eirðarleysi, þreyta, meðvitundarskerðing eða breytt
túlkun á umhverfinu)
Skapgerðarbreytingar
Einstaklingurinn er spurður hvort hann hafi upplifað eftirfarandi síðastliðna þrjá daga: minni áhuga á hlutum
sem venjulega vekja áhuga, kvíða, eirðarleysi, óróleika, sorg, depurð, vonleysi
ofskynjanir
Á við ranga skynjun á umhverfinu, hvort sem hún er meðvituð eða ekki, svo sem heyrnar-, lyktar-, sjón-,
bragð- eða tilfinningaofskynjanir
Ranghugmyndir
Meinloka eða þráhyggja sem ekki er hægt að leiðrétta, svo sem mikilmennskuhugmyndir, vænisýki,
ofsóknarkennd eða líkamlegar ranghugmyndir
Skertur skilningur Einstaklingur sýnir endurtekið erfiðleika með að vinna úr upplýsingum eða skilja samskipti
Hegðunareinkenni
Hegðun sem getur verið skaðleg einstaklingnum eða truflandi fyrir aðra, svo sem óviðeigandi tjáning
(munnleg eða líkamleg), óviðeigandi eða truflandi hegðun á almannafæri, óviðeigandi kynferðisleg hegðun
Nánasti aðstandandi undir álagi
Nánasti aðstandandi einstaklingsins tjáir álag, reiði, þunglyndiseinkenni eða árekstra í tengslum við
umönnun
Fjölskyldan er buguð vegna veikinda einstaklingsins Fjölskylda eða vinir gefa til kynna að þeir eigi erfitt með að takast á við veikindi einstaklingsins
Byltur
Ein eða fleiri byltur síðastliðna 90 daga. Bylta er skilgreind sem óviljandi breyting á líkamsstöðu þannig að
einstaklingurinn lendi á gólfinu, jörðinni eða lægri fleti
Verkir
Ónotaleg skynjunar- eða tilfinningaleg upplifun sem tengist oftast yfirvofandi eða raunverulegum
vefjaskaða. Verkjaupplifun er flokkuð eftir tíðni: engir verkir, verkir en ekki síðastliðna þrjá daga, verkir
einu sinni til tvisvar á síðastliðnum þremur dögum eða daglega síðastliðna þrjá daga. Styrkur verkjarins er
flokkaður sem: enginn verkur, mildur, meðalslæmur, slæmur eða óbærilegur verkur
Skert inntaka á fæðu eða vökva Merkjanleg minnkuð inntaka fæðu eða matar síðastliðna þrjá daga miðað við venjulega
Þyngdartap Tap á meira en 5% þyngdar á síðustu 30 dögum eða meira en 10% á síðastliðnum 180 dögum
Skaði vegna áverka Brot eða meiriháttar skaði vegna slyss (svo sem bílslyss) eða árásar (svo sem stungu eða byssuskots)
Þörf fyrir ítarlegt öldrunarmat
Mat rannsakanda á því hvort einstaklingurinn þurfi ítarlegt öldrunarmat, sem er skilgreint sem ítarlegt
þverfaglegt mat á mörgum þáttum: líkamlegum, félagslegum, vitrænum, umhverfis- og færniþáttum
InterRAI* ED rannsóknarhópurinn
*InterRAI er alþjóðlegur samstarfshópur rannsakenda frá yfir 30 löndum sem
hefur það markmið að bæta lífsgæði og umönnun fólks með langvinn veikindi
og/eða fötlun með því að þróa heildræn matstæki fyrir alla hluta þjónustukeðj-
unnar. Matstækin eru nýtt til að safna og túlka samræmd hágæðagögn sem lýsa
eiginleikum fólks og afdrifum á ýmsum sviðum heilbrigðis- og félagsþjónustu.
Markmiðið er að bæta ákvarðanatöku og stefnumótun með sannreyndum hætti
og fjölnýta gögnin í klínísku starfi, þróa gæðavísa, túlka umönnunarþyngd og
stuðla að rannsóknum, sjá: www.InterRAI.org
Andrew P. Costa, PhD, School of Public Health and Health Systems, University
of Waterloo, Waterloo, Ontario, Kanada
Michael G. DeGroote, School of Medicine, McMaster University, Hamilton,
Ontario, Kanada
John P. Hirdes, PhD, School of Public Health and Health Systems, University of
Waterloo, Waterloo, Ontario, Kanada
George A. Heckman, MD, MSc, School of Public Health and Health Systems,
University of Waterloo, Waterloo, Ontario, Kanada
Aparajit B. Dey, MD, Department of Geriatric Medicine, All India Institute of
Medical Sciences, Nýju-Delhí, Indlandi
Pálmi V. Jónsson, MD, Department of Geriatrics, Landspítali University Hospi-
ital; Faculty of Medicine, University of Iceland, Reykjavík, Íslandi
Prabha Lakhan, RN, PhD, Centre for Research in Geriatric Medicine, The
University of Queensland, Brisbane, Queensland, Ástralíu
Gunnar Ljunggren, MD, PhD, Public Healthcare Services Committee Admin-
istration, Stockholms County Council, Stokkhólmi; Medical
Management Centre, Department of Learning, Informatics, Management and
Ethics, Karolinska Institutet, Stokkhólmi, Svíþjóð
Fredrik Sjostrand, MD, PhD, Karolinska Institutet, Department of Clinical
Science and Education, Södersjukhuset; Section of Emergency Medicine,
Södersjukhuset AB, Stokkhólmi, Svíþjóð
Walter Swoboda, MD, Institute for Biomedicine of Aging, University of Er-
langen Nürnberg, Klinikum Nürnberg, Þýskalandi
Nathalie IH Wellens, PhD, Department of Public Health, Centre for Health
Services and Nursing Research, KU Leuven, Belgíu
Leonard C. Gray, MD, PhD, Centre for Research in Geriatric Medicine, The
University of Queensland, Brisbane, Queensland, Ástralíu