Læknablaðið - 01.01.2014, Blaðsíða 14

14 LÆKNAblaðið 2014/100
Rauðkornagjöf
Blóðrauði fyrir gjöf var að meðaltali 87 ± 12 g/L (tafla II) (mið-
gildi 88 g/L, fjórðungsmörk 76-100 g/L). Blóðrauði mældist yfir 90
g/L við gjöf rauðkornaþykknis í 33% tilfella. Alls voru 48 einingar
(6%) rauðkornaþykknis gefnar sjúklingi með blóðrauðagildi yfir
100 g/L (mynd 1) og 16 einingar (2%) þegar gildi var yfir 110 g/L.
Þegar rauðkornaþykkni var gefið sjúklingi með blóðrauðagildi yfir
100 g/L voru að hámarki gefnar þrjár einingar innan sama sólar-
hrings/lotu (mynd 2). Við gjöf rauðkorna var stök eining gefin í
helmingi sólarhringa/lota (181 sólarhringur/lota) og því 181 (22%)
rauðkornaeining gefin stök (mynd 3). Blóðvökvi var gefinn sam-
hliða rauðkornaþykkni á 89 sólarhringum/lotum af 365 (24%) og
blóðflögur einnig 50 sinnum (14%) (mynd 4).
Blóðvökvagjöf
Próþrombíntími við gjöf blóðvökva var að meðaltali 20,4 ± 7 sek-
úndur (tafla II) (miðgildi 17,4 sek, fjórðungsmörk 14,4-20,5 sek).
Mæling á próþrombíntíma lá fyrir við gjöf 657 blóðvökvaeininga
(88%) og var próþrombíntími undir 20,5 sekúndum við gjöf í 82%
tilfella. Í 9% tilfella var blóðvökvi gefinn við eðlilegan próþromb-
íntíma (12,5-15,0 sekúndur) (mynd 5). Önnur storkupróf en pró-
R a n n S Ó k n
þrombíntími voru mæld í 7% tilfella og ekkert storkupróf fannst
í 5% tilfella.
Blóðflögugjöf
Blóðflögugildi við gjöf blóðflagna var að meðaltali 82 ± 49 þús/
μL (tafla II) (miðgildi 73 þús/μL, fjórðungsmörk 10-136 þús/μL).
Í 75% tilvika var blóðflögugildi yfir 50 þús/μL, þar af voru 33%
blóðflagna gefnar sjúklingum með blóðflögugildi yfir 100 þús/
μL (mynd 6). Hjá þeim sjúklingum sem gengist höfðu undir opna
hjartaaðgerð voru blóðflögur að meðaltali gefnar við hærra blóð-
flögugildi, eða 125 þús/μL borið saman við 63 þús/μL hjá öðrum
(p<0,001), (tafla III).
Gjafir utan viðmiða leiðbeininga
Allar gjafir rauðkorna við blóðrauða yfir 100 g/L (6%) voru taldar
utan viðmiða leiðbeininga. Þá reyndust 14% gjafa blóðvökva (blóð-
storkupróf ekki til staðar eða próþrombíntími innan marka við-
miðunargildis við gjöf) og 33% blóðflögugjafa (blóðflögugildi yfir
100 þús/μL) utan viðmiða leiðbeininga.
Umræður
Rúmlega þriðjungur (34%) gjörgæslusjúklinga á Landspítala fékk
blóðhluta á rannsóknartímabilinu. Þótt þessar niðurstöður séu
svipaðar og í erlendum rannsóknum1-6 er ljóst að talsvert af blóð-
hlutum var ekki gefið í samræmi við klínískar leiðbeiningar. Þar
sem aðgengi að blóði er takmarkað og blóðhlutagjafir bera með sér
ákveðna áhættu fyrir sjúklinga er mikilvægt að sýna aðhaldssemi
í gjöf þeirra. Árlega eru í kringum 20.000 blóðhlutar framleiddir
í Blóðbankanum (13-14.000 einingar rauðkorna, 4-5000 einingar
blóðvökva og 2000-2400 blóðflögueiningar). Þessi rannsókn sýnir
að á ársgrundvelli megi gera ráð fyrir að gjörgæsludeildir Land-
spítala noti um það bil 3500 einingar en það svarar til 15-20% af
ársnotkun blóðhluta á Íslandi.
Meðallegutími sjúklinga sem fengu blóðhluta var umtalsvert
lengri en gjörgæslusjúklinga almennt, eða 5,6 dagar borið saman
við 2,9 daga. Þetta er vísbending um að sjúklingar sem fengu blóð-
hluta hafi verið veikari en hinir sem ekki fengu þá en mat á alvar-
Mynd 3. Fjöldi rauðkornaein-
inga (samtals 838 einingar) sem
gefnar voru saman á sólarhring/
lotu (samtals 365 sólarhringar/
lotur). Oftast voru rauðkorna-
einingar gefnar stakar. (b).
Heildarfjöldi rauðkornaeininga
sem voru gefnar þeim 202
gjörgæslusjúklingum sem fengu
blóðhluta í legu. Súlan lengst til
vinstri sýnir þá sjúklinga sem
fengu blóðvökva og/eða blóðflög-
ur en ekkert rauðkornaþykkni.
Mynd 4. Yfirlit yfir þá blóðhluta sem gefnir voru á samtals 439 sólarhringum/
lotum. Hægt er að sjá hversu oft sjúklingar fengu mismunandi tegundir blóðhluta, en
í 50 sólarhringum/lotum voru gefnar allar þrjár tegundirnar. Sjá nánar í texta.