Læknablaðið - 01.12.2014, Qupperneq 57

U M F J Ö l l U n O G G R E i n a R
LÆKNAblaðið 2014/100 697
Árið 2007 var heiti Landspítala breytt í
nýjum heilbrigðislögum, úr því að heita
Landspítali háskólasjúkrahús (LSH) í að
heita bara Landspítali. Nafn spítalans var
reyndar greypt í steinsteypu á suðurvegg
gömlu byggingarinnar árið 1931, og er þar
enn með tveimur s-um, Landsspítali, sem
mér hefur alltaf þótt rökrétt hjá þeim sem
stofnuðu spítalann og byggðu það góða
hús.
Að stytta heitið og halda sig við upp-
runalegra nafnið, Landspítali, var aðeins
látlausara á íslensku en Landspítali há-
skólasjúkrahús, en um leið tapaðist há-
skólatilvísunin. Hún kom inn þegar reynt
var að formgera nýtt háskólasjúk rahús
árið 2001 í kjölfar lagabreytinga frá 1997 og
eftirfylgjandi samninga milli spítalans og
háskólans. Um þetta heiti var þá sátt með-
al stjórnenda spítalans og háskólans. Þá
fylgdi með að breyta ensku heiti spítalans
til samræmis við íslenska heitið í Land-
spitali University Hospital og samsvarandi
heiti var búið til fyrir skandina vísk mál.
Þetta var ágætlega þjált á ensku, ekki of
langt og mátti skammstafa sem LUH. Ein-
hvern veginn og án mikils samráðs var
fyrir nokkru reynt að breyta nafni spítal-
ans á ensku rétt einu sinni enn. Nú á spít-
alinn að kallast Landspítali - The National
University Hospital of Iceland, væntanlega
skammstafað L-TNUHI. Enginn vafi skal
vera til staðar: Þetta er að minnsta kosti á
ensku háskólasjúkrahúsið fyrir Ísland, og
það eina slíka, ekkert minna. Ákveðinn
greinir, tilvísun til þjóðar og þjóðernis,
háskólans og starfseminnar og landsins.
Ekkert annað sjúkrahús hér á landi getur
samkvæmt þessu notað heiti sem tengir
það við háskóla, til dæmis ekki Sjúkra-
húsið á Akureyri sem hefur góð tengsl við
læknadeild og hjúkrunarfræðideild Há-
skóla Íslands og við minni háskólabróður-
inn, Háskólann á Akureyri. Felst í þessu
yfirlæti? Þessi „nafngift“ er á heimasíðu
spítalans þar sem upplýsingar eru á ensku,
en reyndar ekki í færeysku útgáfunni.
Þegar ég hóf störf við Landspítalann
fyrir 30 árum skrifaði ég fljótlega grein
í erlent tímarit. Mig vantaði enskt heiti
spítalans. Ásmundur Brekkan, yfirlæknir
og prófessor, sagði mér að það væri ekki
til með opinberum hætti, en að hann og
fleiri hefðu notað National University Ho-
spital. Það fannst mér ekki slæmt. Ég vissi
ekki til þess eftir 7 ára dvöl í Bretlandi, af
ferðum um læknisfræðilegan litteratúr,
um nokkur lönd og til allmargra háskóla-
spítala austan og vestan hafs, að orðið
national væri algengt í nöfnum sjúkra-
húsa, en kannaðist þó við þann ágæta stað
sem er National Maternity Hospital í Du-
blin. National gat nálgast Lands-hlutann
í Landspítali, þó galli væri að íslenska og
erlenda heitið féllu ekki saman. National
University Hospital var ekki það sama og
Landspítali eða Landsspítali. Ég notaði
þetta þó um árabil eða þar til samningarn-
ir um háskólasjúkrahúsið voru gerðir 2001
og nafnið Landspitali University Hospital
var ákveðið með opinberum hætti. Þá átti
reyndar líka að hafa latneskt heiti, Infirm-
arium Academicum. Eins og nú var ákveð-
ið af einhverjum fáum með einhverjum
hætti og án samráðs við til dæmis þá sem
mest nota enska heitið, háskólakennara
og fræðimenn á Landspítalanum, að hafa
þessa latínu (í rangri beygingarmynd). Ég
sýndi í Læknablaðinu að þýða mátti þessa
latínu sem „háskólalega hælið“.1 Latínu-
heitið náði aldrei risi og gleymdist eftir
þetta - sem betur fer.
En nú er það sem sagt L-TNUHI sem er
málið. „Nasjónal“ er komið aftur, ákveðni
greinirinn, háskólinn, landið og þjóð-
ernið. Að hafa ákveðinn greini er næsta
sjaldgæft í nöfnum sjúkrahúsa í engilsax-
neskum löndum enda gagnstætt enskri
málvenju. Sama má segja um „national“
og nafn landsins. En þetta gæti gefið til
kynna smæð þjóðarinnar og er kannski
ágætt með tilliti til þess og hrunsins. Við
losnum við að hafa „spitali“ og „hospital“
í sama LUH heitinu. Og alltaf hefur þjóð-
ernið staðið nálægt hjörtum Íslendinga.
Við förum okkar eigin leiðir. Sama þótt
skammstöfunin L-TNUHI sé í erfiðara lagi
og sama þótt nafn spítalans í íslenskum
lögum eigi sér engan enduróm í ensku
nafngiftinni eða „heitinu“. Í Kaupmanna-
höfn eru menn ánægðir með að skeyta
dönsku heiti framan við enskuna og tala
um Rigshospitalet University Hospital.
Var Landspítali University Hospital (LUH)
ekki nógu gott? Vantaði eitthvað meira?
Ég vona að Landspítalinn verði byggður
upp í mannvirkjum, skipulagi og heiti til
að verða gott háskólasjúkrahús - kynnt
á erlendum vettvangi sem „Landspitali
University Hospital“, skammstafað LUH.
Af því L-TNUHI gengur ekki upp.
1. Geirsson RT. Veiklað „Infirmarium“. Læknablaðið 2000;
86: 363-4.
Reynir Tómas
Geirsson
kvensjúkdómalæknir
aðalritstjóri Acta Obstet
Gynecol Scand
Hallærisheiti: L-TNUHI
reynirg@landspitali.is
HEIMILD: 1. Kress,H.G.; Oronska,Anna et al. Ef cacy and Tolerability of Intranasal Fentanyl Spray 50 to 200 μg for Breakthrough Pain in Patints With Cancer: A Phase III,Multinational,Randomized,Double-Blind,Open-Label
ExtensionTreatment Period.Clin.Ther.2009;31:1177-1191.
®
Instanyl® (fentanýl) nefúði er ætlað til
meðferðar á gegnumbrotsverk hjá
fullorðnum sem fá þegar ópíóíð
viðhaldsmeðferð við langvinnum
krabbameinsverkjum
Instanyl nefúði er hentugt
gegnumbrotsverkjum:
Verkjastillandi verkun hefst skjótt,
innan 10 mín.1
Verkunartími allt að 1 klst.1
Hentar sjúklingum með munnþurrk
og ógleði1
INSTANYL NEFÚÐI FÆRIR
KRABBAMEINSSJÚKLINGUM
STJÓRN YFIR MEÐFERÐINNI
VIÐ GEGNUMBROTSVERKJUM
Instanyl 50, 100 og 200 míkrógrömm/skammt nefúði, lausn í stakskammtaíláti. Takeda Pharma A/S. N02AB03. SAMANTEKT Á EIGINLEIKUM LYFS – Styttur texti SPC.
Innihaldslýsing: Hvert stakskammtaílát inniheldur einn skammt (100 míkrólítra) af fentanýlsítrati sem jafngildir 50, 100 eða 200 míkrógrömmum af fentanýli. Ábendingar: Instanyl er ætlað til meðferðar á
gegnumbrotsverk hjá fullorðnum sem fá þegar ópíóíð viðhaldsmeðferð við langvinnum krabbameinsverkjum. Gegnumbrotsverkur er tímabundin elnun verkja sem verður ofan á varanlegan verk sem þegar er veitt
meðferð við. Sjúklingar sem fá ópíóíð viðhaldsmeðferð eru þeir sem taka minnst 60 mg af morfíni til inntöku á dag, minnst 25 míkrógrömm af fentanýli í gegnum húð á klukkustund, minnst 30 mg af oxýcodóni á
dag, minnst 8 mg af hýdrómorfóni á dag eða jafn verkjastillandi skammt af öðru ópíóíði í viku eða lengur. Skammtar og lyfjagjöf: Læknir sem hefur reynslu af stjórnun ópíóíð meðferðar hjá krabbameinssjúklingum
skal hefja meðferðina og hafa eftirlit með henni. Læknar skulu hafa í huga mögulega misnotkun fentanýls. Skammtar Stilla ætti skammta fyrir hvern sjúkling þannig að viðeigandi verkjastilling náist með bærilegum
aukaverkunum. Fylgjast verður vandlega með sjúklingum á meðan skammtar eru stilltir. Nauðsynlegt er að hafa samband við heilbrigðisstarfsmann ef skammtur er aukinn. Í klínískum rannsóknum var skammturinn af
Instanyl sem meðferð gegnumbrotsverks óháður daglegri viðhaldsmeðferð með ópíóíði. Hámarksskammtur á dag: Meðferð við allt að fjórum köstum gegnumbrotsverks, hvert með ekki meira en tveimur skömmtum
með minnst 10 mínútna millibili. Sjúklingar ættu að bíða í minnst 4 tíma áður en þeir fá meðferð við öðru kasti gegnumbrotsverks með Instanyl bæði á meðan á skammtastillingu og viðhaldsmeðferð stendur.
Skammtastilling Áður en skammtar af Instanyl eru stilltir fyrir sjúkling, er gert ráð fyrir að þeir fái meðferð við varanlegum undirliggjandi verki með langvinnri ópíóíðmeðferð og að þeir fi nni ekki fyrir fl eiri en fjórum
köstum af gegnumbrotsverk á dag. Aðferð við stillingu skammta Upphafsstyrkur skal vera einn skammtur með 50 míkrógrömmum í aðra nösina, aukinn smám saman eftir þörfum með því að nota tiltæka styrkleika
(50, 100 og 200 míkrógrömm). Ef ekki næst viðunandi verkjastilling má gefa sama styrkleika aftur eftir minnst 10 mínútur. Hvert skref í stillingu skammts (styrkleika skammts) ætti að meta í nokkrum köstum.
Viðhaldsmeðferð Þegar skammturinn er fundinn samkvæmt skrefum sem lýst er að ofan, ætti sjúklingurinn að fá áfram þann styrkleika af Instanyl. Ef verkjastilling fyrir sjúklinginn er ónóg, má gefa honum aftur sama
styrkleika eftir minnst 10 mínútur. Aðlögun skammta Almennt ætti að auka styrkleika viðhaldsmeðferðar með Instanyl þegar sjúklingur þarf meira en einn skammt við hverju kasti af gegnumbrotsverk í nokkur köst í
röð. Þörf getur verið á aðlögun skammta í undirliggjandi ópíóíðmeðferð ef sjúklingurinn er stöðugt með fl eiri en fjögur köst af gegnumbrotsverk á sólarhring. Ef aukaverkanir eru óbærilegar eða viðvarandi, skal minnka
styrkleikann eða meðferð með Instanyl skipt út fyrir meðferð með öðrum verkjastillandi lyfjum. Meðferð hætt Hætta skal tafarlaust meðferð með Instanyl ef sjúklingurinn er ekki lengur með köst af gegnumbrotsverk.
Halda skal meðferð við varanlegum undirliggjandi verk áfram eins og mælt er fyrir. Ef hætta þarf allri ópíóíðmeðferð, verður læknir að fylgjast vandlega með sjúklingnum þar sem minnka þarf lyfjagjöf með ópíóíði
smám saman til að koma í veg fyrir mögulega skyndileg fráhvarfseinkenni. Sérstakir hópar Aldraðir Takmarkaðar upplýsingar um lyfjahvörf, verkun og öryggi liggja fyrir við notkun Instanyl hjá sjúklingum eldri en
65 ára. Aldraðir sjúklingar geta verið með minnkaða úthreinsun, lengdan helmingunartíma og verið næmari fyrir fentanýl en yngri sjúklingar. Því skal gæta varúðar við meðferð sjúklinga sem eru aldraðir, vannærðir
eða veiklaðir. Í klínískum rannsóknum hafa aldraðir sjúklingar tilhneigingu til að þurfa minni skammta en sjúklingar sem eru yngri en 65 ára. Gæta skal sérstakrar varúðar þegar skammtar Instanyl eru stilltir fyrir
aldraða. Skert lifrarstarfsemi Gæta skal varúðar þegar sjúklingum með meðal til alvarlega skerta lifrarstarfsemi er gefi ð Instanyl. Skert nýrnastarfsemi Gæta skal varúðar þegar sjúklingum með meðal til alvarlega skerta
nýrnastarfsemi er gefi ð Instanyl. Börn Ekki hefur enn verið sýnt fram á öryggi og verkun Instanyl hjá börnum yngri en 18 ára. Engar upplýsingar liggja fyrir. Lyfjagjöf Instanyl er ætlað til notkunar í nef. Mælt er með
að höfuð sjúklings sé í uppréttri stöðu þegar Instanyl er gefi ð. Frábendingar: Ofnæmi fyrir virka efninu eða fyrir einhverju hjálparefnanna. Sjúklingar sem ekki eru á viðhaldsmeðferð með ópíóíðlyfi þar sem aukin
hætta er á öndunarbælingu. Meðferð við bráðum verkjum öðrum en gegnumbrotsverkjum. Alvarleg öndunarbæling eða alvarleg lungnateppa. Undangengin geislameðferð í andliti. Endurteknar blóðnasir. Upplýsingar
um aukaverkanir, milliverkanir, varnaðarorð og önnur mikilvæg atriði má nálgast í sérlyfjaskrá – www.serlyfjaskra.is Markaðsleyfi lyfsins er háð sérstökum skilyrðum. Lyfi nu fylgir fræðsluefni fyrir lækna og sjúklinga
sem sá sem ávísar lyfi nu þarf að hafa kynnt sér og kynnt það sem við á fyrir sjúklingi ásamt því að afhenda honum efni ætlað sjúklingum til varðveislu. Lyfi nu fylgir einnig fræðsluefni fyrir lyfjafræðinga sem sá sem
afgreiðir lyfi ð þarf að hafa kynnt sér. Fyrir frekari upplýsingar og/eða pöntun á fræðsluefni skal hafa samband við umboðsmann Takeda á Íslandi, Vistor hf., sími: 535 7000.
Markaðsleyfi shafi : Takeda Pharma A/S. Nánari upplýsingar um fást hjá umboðsaðila á Íslandi sem er Vistor hf., Hörgatúni 2, 210 Garðabæ, sími: 535-7000.
Textinn var síðast samþykktur 22. september 2014. Ath. textinn er styttur. Sjá nánari upplýsingar í sérlyfjaskrá – www.serlyfjaskra.is
Pakkningar og hámarksverð í nóvember 2014: Instanyl nefúði 50mcg, 6 skammtar 13.932 kr., Instanyl nefúði 100mcg, 6 skammtar 14.066 kr., Instanyl nefúði 200mcg, 6 skammtar 14.066 kr.
Afgreiðslutilhögun (afgreiðslufl okkun): R Lyfseðilsskylt, X Lyfi ð er eftirritunarskylt, Z Sérfræðingsmerkt: krabbameinslæknar og öldrunarlæknar.
Greiðsluþátttaka sjúkratrygginga: 0
IS
-s
ep
t
20
14