Læknablaðið - 01.01.2015, Blaðsíða 31

LÆKNAblaðið 2015/101 31
Byggt á niðurstöðum SYNTAX-rannsóknarinnar er talið að
fyrir tvo af hverjum þremur sjúklingum með dreifðan kransæða-
sjúkdóm séu langtímahorfur betri eftir hjáveituaðgerð.75,76 Þetta
á sérstaklega við um sjúklinga með hátt SYNTAX-skor (≥33) og
þriggja æða sjúkdóm, eða sjúkdóm í vinstri höfuðstofni. Einnig er
mælt með hjáveituaðgerð hjá sjúklingum með þriggja æða sjúk-
dóm og SYNTAX-skor á bilinu 23 til 32.75,76
Nýlega birtust niðurstöður úr FREEDOM-rannsókninni. Þar var
borinn saman árangur hjáveituaðgerða og kransæðavíkkunar með
lyfjastoðneti hjá sjúklingum með sykursýki og dreifðan kransæða-
sjúkdóm.77 Niðurstöður voru mjög áþekkar SYNTAX-rannsókn-
inni.75,76 Þannig reyndist samanlögð tíðni dauðsfalla, heilablóð-
falla og kransæðastíflu eftir 5 ár töluvert lægri hjá sjúklingum
sem gengust undir hjáveituaðgerð (18,7% á móti 26,6%, p=0,005).77
Tíðni dauðsfalla og tíðni enduraðgerða var einnig marktækt lægri
í hjáveituhópnum. Hins vegar var tíðni heilablóðfalla 5 árum eftir
aðgerð hærri í hjáveituhópnum (5,2% á móti 2,4%; p=0,03). Hjá
sykursjúkum virtist SYNTAX-skor ekki skipta jafn miklu máli, þar
sem betri árangur náðist í hjáveituhópnum óháð SYNTAX-skori.
Kransæðahjáveita virðist því kjörmeðferð hjá sykursjúkum með
fjölæða kransæðasjúkdóm.77
Aðgerðartækni og tegundir kransæðahjáveitu
Við kransæðahjáveitu er bringubein opnað endilangt og þannig
komist að hjartanu. Síðan er innri vinstri brjóstholsslagæð (left
internal mammary artery – LIMA) tengd á vinstri framveggsgrein
hjartans (left anterior descending artery – LAD) (mynd 6a) og bláæð
úr fæti tengd frá ósæð til annarra kransæðagreina sem þurfa hjá-
veitu (mynd 4 og 6b). Þannig er súrefnisríku blóði veitt til hjartans
framhjá kransæðaþrengslunum.78,79 Af græðlingum sem notaðir
eru við þessar aðgerðir endist innri brjóstholsslagæðin best, en
rúmlega 95% þeirra eru opnar eftir 10 ár.80,81 Því er yfirleitt reynt
að nota hana við kransæðahjáveitu ef unnt er. Til samanburðar
er áætlað að um 60-70% bláæðagræðlinga séu opnir eftir 10 ár.80,81
Einnig er hægt að nota aðra græðlinga, eins og bláæð aftan á kálfa
(lesser saphenous vein), en betri kostir eru hægri brjóstholsslagæð
(RIMA) eða slagæð úr framhandlegg (radial artery).82
Kransæðahjáveitu er bæði hægt að framkvæma með aðstoð
hjarta- og lungnavélar (HLV) eða á sláandi hjarta (off pump coronar
artery bypass surgery – OPCAB). Flestar aðgerðirnar eru gerðar með
aðstoð HLV sem mettar blóð sjúklingsins utan líkamans og heldur
uppi blóðrás og blóðþrýstingi (mynd 5a). Hjartað er síðan stöðvað
með kaldri kalíumríkri lausn (cardioplegia) og æðatengingar saum-
aðar með fíngerðum þræði. Þegar aðgerðin er gerð á sláandi hjarta
sér hjartað sjálft um að halda uppi blóðrás til líkamans. Reynt er
að minnka hreyfingar hjartans staðbundið með sérhönnuðum
göfflum og auðvelda þannig gerð æðatenginga (mynd 5b).83
Fjölmargar rannsóknir hafa borið saman árangur þessara
aðgerðategunda og eru niðurstöður þeirra nokkuð misvísandi.
Fyrstu rannsóknirnar bentu til þess að tíðni ýmissa fylgikvilla
væri lægri eftir aðgerðir á sláandi hjarta. Þetta átti ekki síst við
um alvarlega fylgikvilla sem taldir voru tengjast notkun HLV,
Mynd 5a. Kransæðahjáveituaðgerð á Landspítala. Í forgrunni sést hjarta- og lungna-
vél. Mynd: Ragnar Th. Sigurðsson.
Mynd 5b. Tækjabúnaður fyrir kransæðahjáveituaðgerð á sláandi hjarta. Myndin er
birt með leyfi Medtronic Inc.
Y f i R l i T