Ægir - 01.09.2004, Blaðsíða 12

12
N O R E G U R
Þetta segir Gísli Kristjánsson,
fréttaritari Ríkistútvarpsins í
Noregi, en hann fylgist vel með
gangi sjávarútvegsins þar í landi
og sendir reglulega fréttapistla af
þarlendum sjávarútvegi hingað
heim.
Löndunarskylda í Noregi
Gísli segir að fram að þessu hafi
útgerð og fiskvinnsla í Noregi
ekki mátt vera á sömu hendi, en
nú er hafin uppstokkun á þessu
fyrirkomulagi. „Norðmenn tala
nú um að þeir séu að skoða að
taka upp eitthvert brot af „ís-
lensku leiðinni“, sem þeir kalla
svo. Þess eru reyndar dæmi að
sami aðilinn komi að útgerð og
fiskvinnslu, t.d. hefur Kjell Inge
Rökke fengið að einhverju leyti
undanþágu í Hammerfest frá
þessari meginreglu. En reglan er
sú með eignarhald á skipum að
51% verða að vera í eigu þeirra
sem starfa um borð og 49% mega
vera í eigu fjárfesta. Í Norður-
Noregi er löndunarskylda skipa,
sem þýðir að skip sem eru skráð í
ákveðinni höfn eru skyldug að
landa öllum afla sínum í heima-
höfn. Þetta þýðir t.d. að skip sem
eru að veiðum við Jan Mayen
verða að sigla með aflann þúsund
mílur til heimahafnar í Vardö og
þar er greitt umsamið landssam-
bandsverð fyrir fiskinn.
Í ljósi þessara þunglamalegu
reglna er nú í auknum mæli rætt
um að það verði að fara að breyta
þessum reglum og gera kerfið
opnara þannig að hver og einn út-
gerðarmaður fái meira svigrúm til
þess að reka sína útgerð eins og
hann telur best. En það getur
vissulega leitt til þess að byggð-
unum verði ógnað og þá kann að
verða einhver byggðaröskun, eins
og hefur gerst hér á landi, að tog-
ararnir selji fiskinn þar sem best
hentar, en sigli ekki endilega til
heimahafnar.“
Rætt um að koma á fót
uppboðsmörkuðum
„Nú er verið að tala um að koma
upp uppboðsmörkuðum í Noregi,
en til þessa hafa sjómannasamtök-
in haft einkaleyfi eða fyrsta kaup-
rétt á öllum fiski. Þetta fyrir-
komulag hefur verið í gildi ára-
tugum saman og er að margra
mati ekki lengur í takt við tím-
ann.
Liður í því að stokka upp nú-
gildandi reglugerðarkerfi er
skýrsla sem lögð var fyrir norska
sjávarútvegsráðherrann sl. vor. Í
þessari skýrslu er m.a. gert ráð
fyrir að heimilt verði að sameina
aflaheimildir og leggja fjármuni
til úreldingar skipa, en floti
Norðmanna er alltof stór. Þá er
Langvarandi hallarekstur í norskum sjávarútvegi:
Rætt um róttæka
uppstokkun
- segir Gísli Kristjánsson, fréttaritari RÚV í Noregi, í viðtali við Ægi
„Síðustu tvö ár má segja að hafi verið hrun í landvinnslunni í Noregi
vegna m.a. samkeppni frá Kína. Launin eru há og sömuleiðis ýmis gjöld
og því er erfitt að finna fyrirtækjunum grundvöll. Þessi fyrirtæki fá þó
óbeina ríkisstyrki því þau fá lækkuð launatengd gjöld. Með stuðningi
frá byggðasjóði hefur í gegnum tíðina verið byggt óhemju mikið hús-
næði fyrir fiskvinnsluna. En síðan kemur fljótlega í ljós að það er ekki
grundvöllur fyrir rekstri þessara fyrirtækja. Fyrirtækin hafa því eitt af
öðru lagt upp laupana og það segir sína sögu að í fyrra fóru fimmtíu
vinnslufyrirtæki á hausinn.“
Í nyrstu byggðum Nor-
egs snýst lífið fyrst og
fremst um sjávarútveg.
Norskur sjávarútvegur
byggir að stórum hluta
á löngu úreltum reglu-
gerðum sem voru settar
í kjölfar kreppunnar
miklu, fyrir um sjö ára-
tugum. Nú kalla margir
eftir uppstokkun á
þessu kerfi.