Ægir - 01.09.2004, Blaðsíða 13

13
N O R E G U R
talað um að losa um reglur og
eigendaskyldu sjómanna um borð
í skipunum. Það má því í stuttu
máli segja að fyrir dyrum standi í
Noregi að gjörbylta núverandi
reglugerðarkerfi. Norðmenn eru
hins vegar eilítið hræddir við það
fyrirkomulag sem er í gildi á Ís-
landi, en þeir vilja þó feta sig í átt
að okkar stjórnkerfi fiskveiða og
vinnslu. Enda er það svo að í
norskum sjávarútvegsblöðum
velta menn vöngum yfir því
hvernig íslenskur sjávarútvegur
nái arði út úr rekstrinum. Þannig
var því haldið fram í einu norsku
blaði sl. sumar að Samherji hf.
væri arðsamasta sjávarútvegsfyrir-
tæki heims. Samsvarandi fyrir-
tæki í Noregi, Domstein við
Álasund, er rekið með tapi. Svar
Norðmanna við þessu er að þeir
telja að það verði að losa um nú-
verandi kerfi, brjóta upp reglu-
gerðarveldið og leyfa meira frelsi,
heimila fyrirtækjunum að
stækka, kaupa meiri kvóta og
vera frjálsari af því hvað þau gera
við aflann. Framsal aflaheimilda
gæti komið til, en það hefur ekki
verið heimilt. Á móti kemur að
með framsalinu gætu ýmsar
byggðir staðið veikum fótum og
við þetta eru margir hræddir,
einkanlega þó í Norður-Noregi
þar sem margar staðir byggja af-
komu sína að stórum hluta eða
öllu leyti á sjávarútvegi,“ segir
Gísli.
Bróðurpartur sjávarútvegs
fyrirtækja rekinn með
tapi í Noregi
Að sögn Gísla hefur það komið
ítrekað fram hjá Svein Ludviksen,
sjávarútvegsráðherra Norðmanna,
að núverandi fyrirkomulag sjávar-
útvegs í Noregi gengur ekki
lengur, enda er það svo að á árun-
unum 2002-2004 tapaði norskur
sjávarútvegur 25 milljörðum ís-
lenskra króna. Fyrirtækin voru
með öðrum orðum rekin upp til
hópa með bullandi tapi. Hér áður
fyrr borgaði byggðasjóðurinn
norski uppsafnað tap, en nú er svo
komið að hann er ekki lengur til í
þáverandi mynd og því er ekki
unnt að sækja fé í hans digru
sjóði. Byggðasjóður var sem sagt
einkavæddur og nú er hans helsta
hlutverk að fjárfesta í arðbærum
atvinnugreinum.
Ríkisstuðningur í norskum
sjávarútvegi heyrir því sögunni
til að því frádregnu að greinin
nýtur ívilnana í formi afsláttar af
launatengdum gjöldum. Þetta er
reyndar fyrsta árið sem greinin
þarf að standa á eigin fótum, ef
svo má að orði komast, og Gísli
segir að óneitanlega kvarti hún
yfir þessari stöðu og vísi til svika
stjórnmálamanna.
Á undanförnum árum hafa ver-
ið gerðir rammasamningar um
stuðning við sjávarútveginn, mest
í formi flutningsstyrkja, en í vor
brá svo við að ekki tókust samn-
ingar milli útvegsins og stjórn-
valda. „Þetta voru mest flutnings-
styrkir, en einnig beitustyrkir
o.fl.,“ segir Gísli.
Almennt má segja að norskur
sjávarútvegur sé í dag rekinn með
tapi, en Gísli segir þó að Kjell
Inge Rökke sé réttum megin við
núllið með sinn rekstur,“en hann
hefur líka fengið umdeildar und-
anþágur frá þessum reglum. Sam-
kvæmt skýrslunni sem var afhent
sjávarútvegsráðherra sl. vor hafa á
sl. fimmtán árum þrjú af hverjum
fjórum sjávarútvegsfyrirtækjum í
Noregi verið rekin með tapi.“
Inn á flugfiskmarkaðinn
Íslendingar virðast hafa verulegt
forskot á aðrar þjóðir í útflutningi
á ferskum fiski. Einkum hefur
vakið athygli hversu lítið Norð-
menn hafa gefið þessum markaði
gaum. Gísli segir að í Kirkenes,
nyrst í Noregi, séu menn byrjaðir
að gera tilraunir með að fljúga
með ferskan fisk beint til Banda-
ríkjanna og Japan - þ.e. flogið er
yfir Norðurpólinn. „Það sem m.a.
hefur hamlað því að Norðmenn
hafa haslað sér völl á þessum
markaði er þessi löndunarskylda á
afla í Noregi,“ segir Gísli.
Gísli segir að umræðan um
sjávarútveg í Noregi sé fyrst og
fremst bundin við norðurhluta
landsins og einstaka fjölmiðla
sem fjalla um sjávarútveg og við-
skipti. Inn í stóru landsfjölmiðl-
ana rati mjög sjaldan fréttir um
sjávarútveg. „Í Oslo er t.d. lítið
sem ekkert fjallað um sjávarútveg
og þar hefur fólk ekki hugmynd
um að það sé einhver krísa í gangi
í sjávarútveginum,“ segir Gísli
Kristjánsson.
Gísli Kristjánsson, fréttaritari RÚV í Noregi.