Tímarit Máls og menningar - 01.03.1955, Side 18

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
vera hverjum norrænum manni undr-
unarefni hvílíkum kynstrum tékknesk-
ir lesendur hafa torgað af norður-
landalesmáli. Sá nafnkunnur norður-
landahöfundur er varla til, sem þeir
hafi ekki þýtt, auk margra lítt kunnra
eða ekki, sumra jafnvel ekki sérlega
merkilegra að því er okkur þykir.
Þeir hafa einnig þýtt þá frægðarhöf-
unda íslenska flesta, sem ritað hafa
bækur sínar á erlendum túngum, svo
sem þeir Guðmundur Kamban, Gunn-
ar Gunnarsson, Kristmann Guð-
mundsson og Jón Sveinsson.
Af gömlum kunníngj um mínum og
jafnöldrum sem altaf eru jafnforvitn-
ir um norræn efni skal ég nefna dr.
Bretislav Mencák, sem leingi var
mentamálafulltrúi við tékknesku
sendisveitina í Stokkhólmi. Hann er
rétt vel stautfær á íslendíngasögur og
hefur verið að reyna við Eddu á síð-
ustu árum. En það er ekki til í landinu
nema eitt nothæft eintak íslenskrar
orðabókar, nefnilega blöndal háskóla-
bókasafnsins í Prag, og þángað verða
menn að fara í pílagrímsferð þurfi
þeir að brjótast frammúr íslenskum
texta. Úngan mentamann einn hitti
ég, og fékk sá orð fyrir að vera mikið
inní öllu íslensku, og hafði látið á
prent eftir sig eitthvað um íslenskar
bækur; en þegar ég fór að veiða upp-
úr honum, þá reyndist hann aðeins
hafa lesið eina bók um íslensk fræði,
danskt kver eftir Bjarna Gíslason, en
auk þess stuttort bókatal, að því er
mér skildist, eftir Guðmund Kamban.
Það er víst lítið gert af hálfu íslenska
ríkisins til þess að kynna íslenska
menníngu á þeim stöðum í útlöndum
sem máli skiftir, aðeins sendir út
hlægilegir skrumpésar í sápuauglýs-
íngastíl til að koma því inn hjá fólki
hve hér sé gott ferðaland; þennan
boðskap rekst maður stundum á í er-
lendum skrifstofum, sem hafa eitt-
hvert umboð fyrir Island, og vinnur
hann vitaskuld öfugt við tilgáng sinn
hjá þeim veslíngsmönnum útlendum
sem eru nógu einfaldir til að trúa hon-
um og gera híngað ferð sína. Best gæti
ég trúað því að í þeirri álfu heims sem
við heyrum til, séu þó nokkur lönd,
og margar stórborgir, þar sem ekki
sé einusinni til eintak af íslenskri
orðabók eða málfræði á bókasöfnum,
þó einhver þarlandsmaður vildi
leggja sig niður við að nema þetta
fornfræga menníngarmál.
Sá sem hefði verið lítillega kunnug-
ur hér í Tékkóslóvakíu áður en stjórn-
argrundvelli var breytt í landinu, úr
frjálslyndu auðvaldsríki í sósíalista-
ríki, mundi ekki sjá ýkjamikil um-
merki þessarar breytíngar á yfirborð-
inu. Þó má sjá verksmiðjubæi vera að
rísa þar sem vatnsmagn er fyrir hendi
að framleiða rafmagn, en áður var
lafað við bú einvörðúngu; þetta á ekki
hvað síst við um Slóvakíu. Iðnaðar-
bæir sem áður voru heldur sneyðileg-
ir hafa verið endurreistir, en alstaðar
með yfirlætislausri, altaðþví snubb-
8