Tímarit Máls og menningar - 01.03.1955, Blaðsíða 80

TÍMAKIT MÁLS OG MENNINGAU
hljóðlátri náttúrunni, hvort nokkursstaðar sé hreyfing að sjá eða kvak að
heyra, skiniar um sérhvern rinda, „hverja tó“, — og hlustar: „sofa hjarðir,
sefur ló“, — ekkert hljóð rýfur þögnina, nema áin, sem niðar ein, og ekkert
annað raskar kyrrðinni, nema þokan, sem læðist með hlíðunum, líður mjúkum
hægum skrefum með svifléttu fasi andvarans: læðist grá með loðna skó lágt í
rauðum skriðum. Og nú er þokan orðin lifandi, einsog einmanaleg áin.
Þegar
allt kvikt er hnigið í værð, fuglar, dýr og blóm sofa, þá fær hin dauða náttúra
líf — og vakir. Þannig er íslenzka sumarnóttin, og slík er hún í þessu ljóði.
Þegar ég hef leitazt við að skilja milli forms og efnis, að svo miklu leyti sem
það verður kallað sitt hvað, og reynt að skoða hvort um sig, leyfi ég Ijóðinu
að gróa á ný saman í eina órofa heild, þar sem efni og form er eitt, þar sein
ekkert skraut er lengur skraut, heldur áskapaður fagur eiginleiki.
Og nú les ég
kvæðið aftur, les hægt, og gef mig algerlega á vald þeim veruleika sem býr að
orðabaki, teyga frið og unað sumarnæturinnar í óbyggðum Islands, og nú
finn ég alltíeinu angan úr lyngi — sem hvergi er nefnt.
Eg loka hókinni. —
Hvað var ég annars að hugsa? lét ég mér til hugar koma, að Ijóðið væri til
orðið á þeiman hátt sem ég var að velta fyrir mér? skyldi höfundur þess hafa
ort það með slíkum eða þvílíkum vangaveltum um brag, um rím, hendingar,
stuðla, bragliði, línugerð, o. s. frv.? Ef ég spyrði hann sjálfan, er mér næst að
halda að hann mundi svara mér með góðlátlegu brosi. Því leiðarljós skáldsins
í leit að formi er einungis hinn öruggi smekkur listamannsins, sú tilfinning
fyrir samræmi forms og efnis sem honum er í brjóst lagin, en ekki sú brag-
fræði sem við hin gerum okkur uin verk hans og grípum stundum lil í því skyni
að njóta þess sem bezt.
Ég læt bókina opnast á ný. — Og sem snöggvast setur að
huganum kaldan geig, sem óðar breytist í mildan trega:
Haustið er komið handan yfir sæinn,
livarmaljós blárrar nætur dökkna af kvíða
oy þungar slæður hylja hárið síða,
hárbrimið gullna, er lék sér frjálst við blæinn
og seiddi í leikinn sólskinsrjóðan daginn;
nú sezt hann grár og stúrinn upp til hlíða
70