Tímarit Máls og menningar - 01.08.1961, Síða 69

TVÖ RIT UM SJÁLFSTÆÐISBARÁTTU ÍSLENDINGA Á 19. ÖLD
meira en hann gerir, þegar hann fer
með dylgjur um að Jón Guðmundsson
sé að hugsa um að selja sig stjórnar-
völdunum.
Að sjálfsögðu verður ævisaga Jóns
Guðmundssonar í annan stað þing-
málasaga þjóðarinnar. Mér þykja
sumir þættir þeirrar sögu nokkuð
snubbóttir, ekki sízt Þjóðfundurinn
— verzlunarmálinu er t. d. alveg
sleppt þótt tillögur hans í því efni
yrðu flestar að lögum fjórum árum
síðar — og stjórnarfrumvarpinu um
stöðu íslands í ríkinu eru gerð svo lít-
il skil, að maður er í rauninni jafn-
nær um efni þess. Víðar fer höfundur
einnig nokkuð fljótt yfir sögu, svo
sem í fjárhagsmálinu á þingi 1865, er
Jón Sigurðsson vann einn sinn snarp-
asta pólitíska sigur á öllum lífsferli
sínum. Við nánari athugun þingtíð-
indanna frá þessu ári, þó ekki væri
annað, hefði mátt varpa skýrara Ijósi
yfir hin furðulegu úrslit þess máls.
Einar Laxness gerir sér mikið far
um að sýna fram á, að Jón Guð-
mundsson hafi allt til loka verið trúr
hinum pólitísku hugsjónum, er boð-
aðar voru á íslandi 1848—-1851, og
er engum blöðum um það að fletta,
að svo hefur verið. Hann færir full
rök fyrir þessu, en það spillir frásögn-
inni hve oft hann hefur vísifingurinn
á loft til að benda á þetta. Ef hann
hefði saxað efnið svolítið fastar hefði
hann getað komizt hjá þessum ágalla
og öðrum, sem óprýða bókina.
Þrátt fyrir þessar aðfinnslur er mér
ljóst, að Einar Laxness hefur unnið
mikið og þarft verk með þessari ævi-
sögu Jóns Guðmundssonar og varpað
nýju ljósi á þennan merkilega mann
og þátt hans í þjóðarsögu íslendinga.
Ég vil þakka höfundinum bókina og
óska þess, að hann megi fá kost á að
erja í garði íslenzkrar sagnfræði, sem
er ekki of vel ræktur.
227