Tímarit Máls og menningar - 01.08.1961, Qupperneq 75

Umsagnir um bækur
Hannes Sigfússon:
Sprek á eldinn
Heimskringla,
Reykjavík 1961.
UM fyrri ljóðabækur sínar, Dymbilvöku
(1949) og Imbrudaga (1951), hefur
Hannes Sigfússon látið orð falla m. a. á
þessa leið (Birtingur, 1. h. 1958): „Dymbil-
vaka er innspíreruð bók en ekki unnin“ —
og um Imbrudaga: „Sú bók varð til með
allt öðrum hætti en Dymbilvaka. Hún er ort
af ásetningi ... Ég reyndi að fanga það sem
í hugann kom án þess að hafa of mikil áhrif
á hvað úr því yrði.“ Þótt hin nýja ljóðabók
Hannesar, Sprek á eldinn, beri á köflum
ljós merki svipaðra vinnubragða, er hún þó
að meginhluta rökfastari, mótaðri en hinar
fyrri: samband „innblásturs" og hugsunar
er hér nánara, útlínur allar skarpari. Bókin
er líka frábrugðin hinum fyrri í því, að hún
er ekki ort sem samfelldur ljóðflokkur,
heldur skiptist hún í þrjá sjálfstæða hluta
auk inngangskvæðis: Vetrarmyndir úr lífi
skálda, sem minnir í mörgu á Imbrudaga;
ViStöl og eintöl, sem inniheldur megin-
kjama bókarinnar: samfelldan bálk auk
átta einstakra ljóða; Landnám í nýjum
heimi, taktfast kvæði í skorinorðum já-
kvæðisstíl.
Bókin hefst á ÆttjarSarkvœSi, sem ort er
undir bundnum hætti ekki óáþekkum hátt-
lausu Snorra; skáldskapur þessa kvæðis
virðist heldur rýr — í því er hálfgert tóma-
hljóð, þótt skáldið ætlist til annars. Mynd-
ina: „móðir vindar flettu bylgjublöðum"
kannast menn við úr Dymbilvöku, nema þar
flettir vindurinn blöðum skógartrjánna og
líkingin því ekki þanin sem hér; í þessu
sambandi er einnig vert að gefa gaum ann-
arri líkingasmíð í Ættjarðarkvæði:
féllu skuggar af fjöllum
fylltu byggS og dali
hrundu í hljóSu brimi
um hraunflúS dökka
sem einkennist af margfaldri merkingar-
streitu, því að eiginlegu hruni fylgir hávaði
og brimið er ekki hljótt og skuggar hvorki
háværir né brimhvítir! Má líta á myndnotk-
un af þessu tagi sem djarfa tilraun til að
styðjast einungis við eina merkingarvídd
margvíðra orða: skáldið notfærir sér t. d.
aðeins hreyfingarmerkinguna í sögninni að
hrynja, en lætur hávaðamerkinguna lönd og
leið, þótt hún hljóti að vera til staðar undir
niðri — fyrir því sér lo. hljóSu, sem hér er
teflt fram eins og áminnandi andstæðu. Má
því segja, að þetta líkingafyrirbæri sam-
svari með nokkru móti kontrapunkti í
hljómlist eða öfughrynjandi G. M. Hopkins
í bragfræðinni.
Vetrarmyndir úr lífi skálda er alllangur
ljóðflokkur f fjórum köflum. Eru tveir hinir
fyrstu bölsýnishugleiðingar skáldsins um
veturinn, sem lagt hefur lífið, skáldskapinn
í dróma — í þriðja kafla losnar um fjötur-
inn unz andinn brýzt út í björtum ólgandi
fögnuði í lokakaflanum:
233