Tímarit Máls og menningar - 01.08.1961, Page 76

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
heilt sólkerfi af Ijósum djúpt undir
iljum vorum
nálgast og verSur oss nákomin jörS
ný og lokkandi frjótt og bylgjandi líf.
í Vetrarmyndum leitast höfundurinn því við
að vera jákvæður líkt og í Imbrudögum, og
gildir það almennt um hina nýju bók hans.
Aftur á móti er Dymbilvaka þrungin böl-
sýni og efasemdum, og Imbrudagar fara
reyndar ekki varhluta af þeim heldur.
Hannes hefur sjálfur skýrt frá orsökum
þessara efasemda: á þeim árum var hann
enn óákveðinn og leitandi í afstöðu sinni til
sósíalismans. Þegar hann orti Imbrudaga
voru heimsmálin komin á það stig, sem
krafði hann fyllri glöggvunar á því, hvar
hann stæði: næstsíðasti kafli þeirrar bókar
er í rauninni „ákall til byltingarinnar að
syngja sálumessu auðvaldsskipulagsins til
enda“. Nú, tíu árum síðar, hefur Hannes
löngu tekið fastmótaða afstöðu til fram-
vindu heimsmálanna, yljaða bjartsýni og
heitri lífstrú. (Til að sannfærast um það er
fljótlegast að lesa óð hans til rússnesku bylt-
ingarinnar: Landnám í nýjum heimi). Samt
er svartsýnistónninn stöðugt áleitinn í ljóð-
um Hannesar, enda orsakir nægar á váleg-
um tímum.
í Vetrarmyndum kemur vel fram flest
það, sem einkennir skáldskap Hannesar —
myndir og mál svipmikið og frumlegt, ljóð-
stíllinn ýmist ákafur eða ymprandi, en
ávallt þróttmikill og aldrei leiðinlegur.
Svimandi skáldsýnir, þetta eldsnögga flug-
skyggni andans „inn í blá víðerni", sem
ásamt einstæðri myndvísi skipar Hannesi
sérstöðu meðal íslenzkra skálda, eru einnig
hér til staðar:
svimandi eilífS
opnast snöggt eins og auga glaSvakin ferS
inn í fagnandi víSáttur mistur og kristal
blikandi skyggni
oj beitt fyrir nakiS auga ...
Annar kafli bókarinnar, ViStöl og eintöl,
geymir þrettán ljóð, þar af mynda fimm hin
fyrstu samfelldan bálk, sem túlkar frábær-
lega vel tilfinningaleg og heimspekileg við-
horf á grundvelli vísinda nútímans. Því
miður einkennist IV. Ijóð bálksins um of af
þeim veikleika Hannesar að vilja nota stór
orð og orðasambönd, mikil í munni, en þó
venjulegast heldur smekklítil og innihalds-
naum: flár þefur, fúið hold, þeflausar hug-
sjónir, svartur beygur; maðkaveita, beina-
hröngl — og er þetta heildinni til lýta.
Einnig virðist V. kaflinn í heldur haldlitl-
um tengslum við meginefnið, en mætti vel
vera sjálfstætt ljóð. Að öðru leyti er ljóð-
flokkur þessi með því vandaðasta og frum-
legasta, sem Hannes hefur ort, enda lætur
honum sérstaklega vel að túlka hið óraun-
kennda andrúmsloft þess viðfangsefnis, sera
hann tekur hér til meðferðar — ef til vill af
því hann fer hér vegi innspírasjónarinnar,
sem honum munu kunnari framar öðrum:
Ósýnilegur geisli skelfur viS eyra hans
— og hann er í einni svipan: hvítur örn
leiftrandi vígahnöttur
voldug sveifla inn í blá víSerni
— sprengir glerhjálm tíma og rúms
og þrœSir launstigu guSs um rökkvaSar
eilífSir
Niðurstöður efnisvísindanna mynda þann
bakgrunn, sem skáldið ritar á sýnir sínar:
ViS jerSumst gegnum möskva efnisins
til œ fjarlœgari sjónarmiSa
ViS höjum einnig kafaS djúp efnisins
og komizt aS raun um aS þaS er vatn
vindur
viSnámslaus gufa sem þéttist aS
ímyndun okkar
Skáldið „hlerar eilífðir" og nýtur þess —
en þó er því ekki rótt, því að einmitt hér
liggur hættan: að „salt jarðar leysist upp í
234