Tímarit Máls og menningar - 01.08.1961, Blaðsíða 81

UMSAGNIR UM BÆKUR
hafa farið að fara um suma. Er ævi vor
svona stutt? Erum vér þegar komnir á
raupsaldurinn ? Eða er þetta nýtt form af
gríni hjá Gesti?
Svo lásum við bókina. Nei. Þetta var al-
vara. Þetta er skemmtileg bók, án þess að
vera langsóttur brandari. Og ævisaga er það
ekki í venjulegri merkingu. Bókin á vissu-
lega rætur sínar að rekja til æskuminninga
höfundarins, leiksvið hennar er Lauganesið
og Kirkjusandurinn; Esja, Skarðsheiði,
Viðey og hafið mikla — að ógleymdri
sjálfri Reykjavík — mynda sjónhringinn —
en þó held ég varla að þessi frægu ömefni
komi fyrir í bókinni.
Sögupersónurnar em Gestur sjálfur og
nokkrir leikfélagar hans. Það eru hinir við-
burðaríku dagar æskunnar, sem vitja höf-
undarins, að ógleymdri barnalegri heim-
speki og vangaveltum þess tíma; hið síðast
nefnda þó í góðu hófi, engin síðsprottin
væmni. Allt virðist séð með samtíma augum
hins greinda pilts, þótt orðalagið og stíl-
færslan sé bóklegt og áunnið á síðari árum
höfundarins.
Ég held ég bætti ekkert þennan ritdóm
með því að greina nánar frá efni bókarinn-
ar. Leyfi mér bara að fullyrða, að hún er
lík Gesti og heitir sannarlega eftir höfundi
sínum. Hún er verulega hugþekk. Nafn bók-
arinnar segir líka enn aðra sögu, sem ekki
er skráð í þessari bók, sögu sem Gestur
þekkir einn og hefur enn ekki tjáð ókunn-
ueum' Jón úr Vör.
Halldóra Blarnadóttir
Ævisaga
Vilhj. S. Vilhjálmsson skrásetti.
Setberg, Rvík 1960.
eðal bóka, sem út komu síðastliðið
haust var ævisaga Halldóra Bjama-
dóttur, hinnar þjóðfrægu dugnaðarkonu og
menntafrömuðar. Halldóra á næsta haust
tveimur árum fátt í nírætt. Hún hefur nú
setzt að í Héraðshælinu á Blönduósi, og
þaðan ritstýrir hún Hlín, sínu merka tíma-
riti, sem hún hefur gefið út í rúm 40 ár, og
sinnir öðrum hugðarefnum sínum, eftir því
sem tími og starfsþrek leyfir.
Halldóra segir frá því í formála þessarar
bókar hver tildrög hennar urðu. Hún hafði
prentað í Hlín nokkrar æskuminningar og
ætlað að láta þar við sitja, en ýmsir lesend-
ur vildu fá meira að heyra. Hún benti hlut-
aðeigendum á rit sitt og kvað þar vera ævi-
sögu sína í fáum dráttum. En til að gera
mönnum nokkra úrlausn bauð hún Vil-
hjálmi S. Vilhjálmssyni rithöfundi efni í
þátt í rit hans Við sem byggðum þessa borg,
sem þá var að koma út. En Vilhjálmur og
útgefandi lians létu „sér ekki lynda minna
en heila bók. Þótti mér óþarflega miklu til
kostað um ekki meira efni,“ segir hún, „en
svo varð nú að vera.“ Halldóra gefur Vil-
hjálmi eftirfarandi vottorð: „Féll vel á með
okkur ... Hann hefur veitt mér leiðbeining-
ar, en ég hef að mestu ráðið ferðinni.“
Ekki þekkir sá er þetta ritar Halldóru
nema af afspurn og hinu almenna frægðar-
orði, sem af henni fer, en það er auðséð á
allri bókargerðinni að Halldóra hefur ekki
verið Vilhjálmi leiðitamari en hún hefur
haft orð fyrir að vera öðrum karlmönnum.
Fer hún oftast fljótar yfir sögu en lesendur
myndu óska. Hlédrægni hennar og hæverska
í frásögn um æviafrekin, sem telja má í
sjálfu sér meðal hennar mörgu kosta, hafa
auðsýnilega torveldað skrásetjara bókar-
gerðina svo mjög, að víða er fremur um
ágrip og skýrslu að ræða en samfellda sögu.
Þetta er höfundi líka Ijóst. Reynir hann að
bæta úr því með inngangi og lokaorðum,
en með vafasömum árangri.
En þó að hér sé að bókinni fundið sem
heild eru margir þættir hennar læsilegir.
Halldóra lýsir bemskustöðvum sínum vel
239