Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.02.1962, Blaðsíða 64

Tímarit Máls og menningar - 01.02.1962, Blaðsíða 64
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR varð að mótmæla slíkum umburðar- lyndisskorti. Árið 1874 sýndi Claude Monet í „sýningarsal burtrekinna“ mynd, sem hann gaf nafnið: „Soleil levant. Impression“. Frá mynd þess- ari, sem orsakaði æðisöskur fávísinn- ar, er runnið heitið „impressjón- ismi“. Róttækt eðli hinnar nýju stefnu lá í augum uppi. Samt var impressjónisminn líka klofið fyrirbæri — og hinn vitri og snjalli Cézanne, sem lyfti þessari nýju stefnu á hátindinn um leið og hann batt enda á hana, var sér meðvitandi um þessar innri mótsagnir. Um gömlu meistarana sagði hann: „Þið getið skoðað smáatriðin. Og öll hin atriði myndarinnar munu fylgja, myndin verður öll sínálæg. Sífellt mun öll myndin hljóma í höfði ykkar hvaða smáatriði sem þið virðið fyrir ykkur. Þið getið ekki tekið neitt útúr heild- inni ... Þeir máluðu ekki brotaverk einsog við ...“ Og þegar hann skoð- ar „Alsírkonurnar“ hrópar hann upp: „Allir erum við fólgnir í þessum Delacroix ... Þetta er allt í sam- hengi, unnið útfrá heildinni“. Ekki nema brotaverk, ekki lengur útfrá heildinni — það er skilningurinn á því að heildin, samhengið mikla, hef- ur glatazt og það ekki einungis í list- inni heldur líka í þjóðfélagsveruleik- anum. í Delacroix var logi byltingar- innar enn óslökktur, í rómantískum eldmóði hans fólst sterk tilfinning fyrir bræðralagi stríðandi mannkyns, hann var síðasti listamaðurinn, sem átti lifandi í sér upprunalegan og brennandi heildarskilning renesans- ins á manninn. Um hann hefur Bau- delaire sagt: „Stundum finnast mér verk Delacroix líkust einskonar minn- ingarlist um stærð og náttúrlegar ástríður mannsins sjálfs .. . Góð mynd og trú þeirri sýn sem fæddi hana af sér, verður að byggjast eins- og sjálfstæður heimur .. . Og það ein- kennir einmitt snilli Delacroix, að hrörnun þekkir hann ekki; þar er ekki annað en framför .. . Eugéne Delacroix hefur enn varðveitt sinn byltingaruppruna.“ Loks líkir Baude- laire hinum mikla málara við Stend- hal, sem líka sameinar upplýsingu, byltingu og rómantík í nánu sam- bandi hvað við annað og í honum mynda ástríður og vit, einstaklings- stolt og félagsvitund, tilfinningahiti og formkuldi þessa þöndu einingu. Með Delacroix glatast einingin og í brotaverkum þeirrar listar sem Paul Cézanne nefnir má greina heim í upp- lausn. Margoft skýrir Cézanne stefnu þessarar nýju, impressjónistísku list- ar: „Listamaðurinn er ekki annað en upptökutæki, mælitæki fyrir skynjan- ir . .. Engar kenningar! Verk! ... Kenningarnar spilla manninum ... Við erum marglit ringulreið. Ég geng að fyrirmynd minni, ég glata mér í hana ... Náttúran talar til allra. Æ! aldrei hefur landslag verið málað. Maðurinn á ekki að vera þar, nema 54
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.