Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.02.1962, Blaðsíða 65

Tímarit Máls og menningar - 01.02.1962, Blaðsíða 65
LIST OG KAPÍTALISMI algjörlega genginn upp í landslaginu. Þessi frábæra búddíska uppgötvun Nirvana, ástríðulaus svölun, án allr- ar hótfyndni, litirnir! ... Impressj- ónismi, hvað er það? Það er optísk blöndun litanna á lérefti og samein- ing þeirra í auganu aftur ... Ekkert er málaranum skaðlegra, skal ég segja ykkur, en að gefa sig að bók- menntum ... (sem Delacroix gaf sig þó að í einlægni. Höf.) Mynd tákn- ar ekkert og á ekkert að tákna nema liti... (Líkt og Mallarmé hefur sagt: „Ljóð verður ekki til úr hugsunum, heldur orðum.“ Höf.) Impressjónisminn, sem leysir heiminn upp í ljós, rekur hann sund- ur í liti, meðtekur hann sem halarófu af skynjunum, varð æ meir að tján- ingu á harla flóknum og skammæjum tengslum vitundar og veruleika (Hug- sjón Cézannes er að höndla í mynd- um sínum líðandi ,,heimsmínútu“). Einn og yfirgefinn beinir einstakling- urinn athyglinni að sér sjálfum og skynjar heiminn sem safn af tauga- boðum, áhrifum, geðhrifum, einsog „marglita ringulreið“, sem eigin reynslu, eigin tilfinningu. Impressjón- isminn í málaralistinni er hliðstæður við pósitívismann í heimspekinni, sem lítur á sama hátt á heiminn sem eigin reynslu, eigin tilfinningu en ekki sem hlutlægan veruleika sem sé óháður vitund manns. Uppreisnar- tilhneiging impressjónismans mætir hér annarri tilhneigingu hans, skept- ískri, hikandi, friðsamri einstaklings- hyggju, sem gefur sig á vald áhrif- anna og hefur engan veginn það mið að breyta heiminum, fyrir henni er blóðblettur ekki annað en litklessa, rauður fáni ekki merkilegri en rauð draumsóley á akri. Impressjónisminn boðar því líka hrörnunina, sundurtæting og mann- lægingu (Entmenschlichung) heims- ins — jafnframt því að hann er stór- fengleg uppljómun borgaralegrar list- ar á hinu mikla vaxtarskeiði borgara- legs og kapítalísks þjóðfélags milli 1871 og 1914, gullofið haust, síðbúin uppskera og ríkuleg viðbót í listræn- um tjáningarháttum. Og báðar þessar hliðar verður að sjá til að gera im- pressjónismanum ekki rangt til, bæði klofninguna, innri mótsagnir, það verður að viðurkenna að hann er tengdur og mótaður ákveðnum þjóð- félagsaðstæðum og óbrotgjörn afrek hans verður að meta. Þorgeir Þorgeirsson þýddi. 55
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.