Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.02.1962, Blaðsíða 103

Tímarit Máls og menningar - 01.02.1962, Blaðsíða 103
UMSAGNIR UM BÆKUR Gísli Kolbeinsson: Rauði kötturinn ísafoldarprentsmiðja 1961 SjÓmennska og skáldskaparnáttúra eru íslendingum í blóð bomar frá fornu fari. Þó hefur þetta tvennt sjaldnar farið saman en ætla mætti. Mörg skáld okkar hafa þó stundað sjómennsku part úr ævi, sótt í siglingar yrkisefni, og sjórinn er víða lifandi þáttur í skáldskapnum. En þessi siglinga- og skáldaþjóð hefur þó aldrei eignazt vemlegt sjómannaskáld í líkingu við Joseph Conrad eða Melville. Má það undarlegt teljast, þar sem sjómennska og siglingar eru óþrotleg söguefni og býsna fjölbreytileg. Nú fyrir jólin kom út skáldsaga eftir ungan íslenzkan sjómann, Gísla Kolbeins- son. Hann hefur undanfarið stundað sjó frá Vestmannaeyjum, en var áður víða í fömm á íslenzkum verzlunarskipum, hefur lokið prófi frá Stýrimannaskólanum en þar áður stundað nám í menntaskóla og mun einnig hafa numið um skeið myndlist við Kúnst- akademíið í Kaupmannahöfn. Við lestur sögunnar kemur fljótt í ljós að myndlistin liggur ekki fjarri skáldinu, honum er lagið að draga upp skýrar og ljós- ar myndir í rituðu máli, lýsa fólki, um- hverfi þess og viðbrögðum þannig að það stendur lesandanum ljóslifandi fyrir hug- skotssjónum. Sögufólkið í Rauða kettinum er allt greinilegt og athafnir þess eðlilegar. Höfundur markar sér ákveðið svið, gætir þess að skjóta hvergi yfir markið og ætla ekki persónum sínum annað en það sem í þeim býr. Og því verður árangurinn sá að Rauði kötturinn er tvímælalaust í röð beztu skáldsagna sem hér hafa komið út á síðari árum. Sagan greinir frá ævintýrum íslenzkra sjómanna nokkra daga meðan skip þeirra liggur í höfn í Havana. Þeir kynnast sjó- mannaknæpum borgarinnar, þar sem föl er fyrir fé blíða kvenna, fangelsum borgarinn- ar þar sem fólk getur „gleymzt" mánuðum eða árum saman. Borgin sjálf, stræti henn- ar og torg, íbúar hennar með tónlist í göngulaginu, allt fær þetta sérstætt líf í sögunni og ber persónulegt svipmót, þótt við höfum ef til vill áður kynnzt svipuðum borgum og svipuðu fólki í bókum frægari höfunda. Við fyrstu sýn virðist svo sem höfundur hafi tileinkað sér um of stíl þann sem síð- ustu áratugi hefur mjög verið uppi í bók- menntum og sumir kallað „harðsoðinn“, smitandi stíll sem hefur leikið margan höf- und grátt. En við nánari aðgæzlu kemur í ljós að sá ótti er ástæðulaus hvað Gísla Kol- beinssyni viðkemur. Hann hefur að vísu margt lært af þessum rithætti en apar hann hvergi. Það er eigið andlit höfundarins sem birtist í bókinni, stíllinn er lifaður fremur en lærður. Víða hefði stfllinn meira að segja mátt verða knappari, lýsingamar mun styttri og orðfærri. Höfundur hefði einnig getað forðazt ýmsa óþarfa hnökra sem sum- staðar lýta ágæta frásögn. Atburðir sögunnar eru ekki stórir um sig né miklir að fyrirferð, Gunnar Garðarsson stýrimaður á Stapafelli verður ástfanginn af Lenu, kynblendingi, sem sýnir haítískan dans á „Rauða kettinum" og hefur fram- færi af blíðu sinni. Sigtryggur sem gengur í hvítum fötum og hefur kynnzt hitabeltis- löndum af lestri bóka, lendir í fangelsi fyr- ir litlar sakir; Lena tekur atvinnu sína fram yfir ástina, en gerir sér þó ferð í sögu- lok niður að höfn og hittir Gunnar um það bil er skipið lætur úr höfn, gefur honum að skilnaði verndargrip sinn, lítinn kross. Síð- an hverfur hún í fylgd með nýjum við- skiptavini, feitum negra. „Vel á minnzt, hversvegna freistar þú ekki gæfunnar, Mol- ander?“ hafði Gunnar sagt við negrann, fulltrúa skipamiðlarans. „Æ-æ-æ, þú ert 93
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.