Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.03.1963, Qupperneq 26

Tímarit Máls og menningar - 01.03.1963, Qupperneq 26
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR fasisminn var reistur á, var dregin á tálar; hvernig kapítalisminn, sem hafði glatað virðingu almennings- álitsins, hafði hægt um sig fyrst fram- an af og þóttist nánast verða orðinn sósíalismi, til þess að geta því betur svæft róttæka umbótaþrá ahnenn- ings; hvernig Bandaríkin, eina land- ið sem hafði komið með stórfelldan gróða út úr heimsstyrjöldinni, beitti valdi sínu til að ónýta baráttukraft vinstriaflanna í Evrópu, og dæla blóði í visnaðar æðar auðvaldsins, með Þýzkaland sem þann gróðurreit „frelsisins“ sem amerískir auðhring- ar gátu notað án hindrunar; hvernig kalda stríðið var hið heimspólitíska tæki þessarar viðreisnar; hvernig frelsi kapítalismans fór að færast í aukana upp úr 1950, og hin félags- legu sjónarmið fyrstu eftirstríðsár- anna að víkja; hvernig það undur gerðist að kapítalisminn fór að hætta að blygðast sín fyrir tilveru sína; hvemig honum hefur tekizt að grafa beiska lærdóma sögunnar svo djúpt í undirvitund þjóðanna að hann dirfist nú að státa af þessari endurreisn sinni sem náttúrlegu og óhaggan- legu ástandi hlutanna; hvernig jafn- vel svo er komið á Íslandi að kapítal- isminn, sem naumast hafði þorað að birtast ódulbúinn í tugi ára, er básún- aður fyrir þjóðinni sem dýrð og sómi. Hugmynd Hitlers um „sameiningu Evrópu“ (Europa machen) fór aftur að fá byr undir vængi upp úr 1950, þegar mestu hættunni sem steðjaði að kapítalismanum í stríðslok virtist bægt frá. Sú hugmynd hefur nú sömu undirstöðu og hún hafði hjá Hitler: að treysta kapítalismann í sessi gagn- vart sósíalismanum, og veita honum það s\dgrúm (Lebensraum), sem á að gera honum fært að forðast hina ban- vænu hættu kreppunnar. Það er sam- þjöppunarlögmál auðmagnsins og ó- takmörkuð þörf fyrir sífellt stækk- andi markað, sem ræður stefnunni. En að öðru leyti hefur þessi hugmynd reyndar breytzt mjög að innihaldi frá því fyrst var farið að boða hana eftir stríðið. Það er athyglisvert að hún var uppliaflega einkum banda- rísk hugmynd og tekið með tregðu af evrópskri borgarastétt. Hinn evrópski kapítalismi gerir hana ekki að sinni hugmynd fyrr en kapítalistísk fram- leiðsla í Evrópu er á ný búin að ná hámarki, og offramleiðslukreppan, sem hefur herjað nærri stöðugt í Bandaríkjunum síðan fyrir 1950 er einnig að verða vandamál í Evrópu. Þetta er ofurskiljanlegt: evrópskur kapítalismi hafði engan áhuga á þess- ari hugmynd fyrr en hún varð honum nauðsynleg. Samkvæmt hinni upprunalegu hug- mynd Bandaríkjamanna átti „sam- einuð Evrópa“ (sem hlutverk Atlants- hafsbandalagsins skyldi vera að teygja að minnsta kosti austur að landamærum Sovétríkjanna) ásamt 16
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.