Tímarit Máls og menningar - 01.03.1963, Page 81

SPJALLAÐ UM KVIKMYNDAGERÐ í RÁÐSTJÓRNARRÍKJUNUM
og mæðrum sökudólganna. Kennslukonan,
sem bréfið fann, og er fremsti siðgæðis-
vörður, lætur í það skína, að í vissum skóla
í öðru hverfi hafi visst komiÖ firir vissa
stúlku. Jahá. Mannorð skóla vors er í veÖi.
Og málið vex og vex. Krökkunum er stíjað
í sundur. Svo er haldin hátíð í skólanum.
Stúlkan er nú búin að ná sér eftir mestu
bligðunina og fer á hátíðina. Þegar hún
er að koma, mætir hún siðgæðiskerlingunni
í stiganum. Kerlingin fer að atirða hana
með sínu gamla rausi og stelpan hleipur
út. Þau hittast elskendumir í hálfbiggðri
níbiggingu. Og nú gerist þetta, sem ekki
mátti gerast, en það er lítil gleði og daginn
eftir er stúlkan loks svo ifirbuguð, að hún
reinir að firirfara sér — tekur inn eitur.
Mindinni líkur ári seinna. Hún er orðin
heiibrigð. Skólanum er lokiÖ og hann kom-
inn utan af landi. Enn sem firr bíður hann
henni ást sína, en hún kærir sig ekki um
hana. Þau ætla bæði að halda áfram námi,
en einga ást takk segir hún. Mindin er sem
sagt um það, hvernig ung, hrein og saklaus
ást eða öllu heldur eitthvað, sem hefði get-
að orðið ást er gert að glæp, kæft í fæð-
ingu.
Mindin er breiðtjaldsmind og það er
nauðsinlegt form til að túlka meginhugsun
leikstjórans. Bakgrunnur mindarinnar er
nítt íbúðarhverfi, sem verið er að reisa.
Allt nítt. Stórar og miklar biggingar standa
reglulega á geisimiklu landflæmi. Gróður
sama og einginn einsog jafnan í níjum
hverfum, og því er einsog svæðið sé enn þá
rúmmeira — langt á milli húsa og mikil
birta.
Þetta er bakgrunnurinn, sem höfundur
velur firir sögu sína um gamla fordóma og
aðrar skuggahliðar í mönnunum. Þessar
andstæður itri glæsileika betra lífs og —
innra lífs gamalla viÖhorfa, tortriggni og
fordóma magna mindina.
Um þetta bjarta víðáttumikla hverfi fara
endalausar bílalestir með biggingaefni.
Mindin hefst einmitt með því að ungling-
amir eru að koma heim úr skólanum,
standa við götuna og bíða færis að skjótast
inn milli flutningsbílanna ifir hana.
Síðan sjáum við þau betur og þó að við
vitum, að ástarbréfið er fundið, vitum við
enn ekki, hverjir em elskendumir. Þetta er
ósköp venjulegur unglingahópur. Menn ríf-
ast um bækur og hlaupa síÖan. Einn lemur
annan í hausinn með skólatöskunni. Þriðji
er eitthvað að stríða stelpunum. Einginn í
þessum hóp sker sig á neinn hátt úr, þann-
ig að auðséð sé að þar séu komin Romeo
og Júlía. Leikstjórinn segir okkur, að sögu-
hetjur hefðu getað orðið hver sem var.
Þegar elskendurnir skrópa í skólanum
og halda til skógar förum við first að kinn-
ast þeim dálítið og sjáum, að heitar ástir
þeirra em nú ekki mikið meira en þessi
bréfaskrif. Við sjáum, hvernig þau eru
dauðfeimin hvort við annað, og það er ó-
gleimanlegt, hvemig hann sá ungi Romeo
mannar sig upp með miklum erfiðismun-
um til að kissa sína heittelskuðu í firsta
skipti.
Þegar þau koma heim er búið að kinna
okkur firir nágrönnunum, sem liggja ekki
á liði sínu og gefa móður stúlkunnar góð
ráð við ósómanum. Síðan kinnumst við
þeim mæðgum frá annarri hlið heima í
íbúðinni. Móðir hennar er ekkja og hefur
átt erfiða ævi. Hún hefur ekki haft neinn
tíma til að menntast og verða víðsín. Við
sjáum, að þótt þær búi í nírri íbúð, em þar
allir hlutir í gamaldags stíl og afdankaður
smekkur setur mark sitt á allt. Og þetta er
enn undirstrikaÖ, þegar stúlkan er að búa
sig á ballið. Móðir hennar hefur saumað
kjól og er ferleg slaufa framaná. Stúlkan
mátar kjólinn, en áður en hún fer út rífur
hún slaufuna af og kjóllinn er þegar annar.
Afbragðsvel er það atriði gert, þegar
stúlkan hleipur af hátíðinni. Bjartur dans-
71