Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.03.1963, Side 86

Tímarit Máls og menningar - 01.03.1963, Side 86
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR daufa tilfinningu fyrir fram aS þessu, dreg- ur athyglina rígfast að sér, örlög hans verða svo miskunnarlaus, og hér er þaíf sem hið sterka skáld segir til sín, nú fer höfundur að fylgja sögu sinni verulega eft- ir, rekja harm einstæðingsins inn að rót- um, og sýna viðbrögð samfélagsins gagn- vart einstaklingi í nauð, hvern mann þorps- búar hafa að geyma, hvernig myndir hræsni, undirferli og ótti taka á sig og hvernig illgirnin breiðist frá einum til ann- ars. Onnur hugsun kemst ekki að í þorp- inu en sú að ísleifur hafi kæft bróður sinn viljandi, en enginn segir honum neitt í eyru né spyr hvemig slysið hafi viljað til, held- ur hvísla um hann sín á milli en hljóðna ef hann náigast, forðast Iiann sem morð- ingja og lykja um hann þagnarmúr. Kaup- maðurinn er sá eini sem segir honum hvað sagt er um hann og þykist trúa því að ís- leifur sé saklaus og ráðleggur honum að sækja kirkju en þar skágengur fólkið hann. Þá leitar hann til prestsins, en prestur er hræddur og segir: þú átt um þetta við guð og samvizku þína, ég get ekkert gert. Og þegar hann ætlar að rjúfa þagnarmúrinn með því að stjaka frá sér í búðinni og ger- ast hortugur, em augnaráð gefin sem hann flýr undan. „Þetta var eins og í draugasög- unum, eitthvað sem sótti fast að manni en ómögulegt var að festa hendur á“. Jafnvel Kristín gamla sem hugsað hefur um þvott fyrir hann kemur sér undan. Við og við reynir hann að hrista af sér ófögnuðinn og festa hugann við starf. En „löngunin til lífs- ins er ekki sterk og tilhlökkunin í framtíð- ina engin. En maður verður að lifa. Hann er oft búinn að endurtaka þau orð með sjálfum sér án þess að sannfærast um boð- skap þeirra.“ í þessu fátæklega hreysi var þó endur fyrir löngu hamingja, meðan þeir bræðurnir voru svo samrýmdir að þeir skildu ekki eina stund, léku sér saman og unnu saman og vinnan varð að leik vegna samhuga þeirra. Hvernig fór þessi sam- vera að taka á sig svona afskræmda mynd og enda með skelfingu? Ofsóknirnar lialda áfram og hann er að gefast upp. I marga daga fer hann ekki útfyrir húsdyr. Fólk veitir því eftirtekt, en enginn grennslast eftir hvort hann sé veikur eða dauður, vill ekki „hlaupa á sig að óþörfu". Og hér er það að kaupmannsdóttirin kemur aftur við sögu og rís í nýja stærð. Hún hafði frá upphafi verið óstýrilát, þrjóskazt við fyrirskipuðu iðjuleysi og við siðavendni móður sinnar en orðið að beygja sig og hvergi getað skeytt skapi sínu nema á varnarlausri vinnukonu, og hún hafði orðið að þola að vera send burtu og svift barni sínu og er í rauninni brotin kona þegar hún kemur heim aftur, en þó í upp- reisnarhug sem kemur í ljós er hún drekk- ur. Og nú rís hún upp og býður þessu þrælslundar þorpi og almenningsálitinu byrginn, „klæðir sig uppá og gengur í allra augsýn" heim til Isleifs og sezt að hjá hon- um, og nú er sú stúlka sem hann hefur þráð frá æsku en „vissi að var honum eins fjarri og stjörnumar" komin til hans í þjáningunni og býður honum ást sína og vill að þau giftist. Enn hefur komið í sög- unni atvik, sterkt og óvænt, sem hverfir að nýju þorpinu og vekur hneyksli, annars konar en áður, og varpar frá nýrri hlið Ijósi á þorpsbúa og þá einkum kaupmanns- hjónin. Frúin gengur fyrst í málið og kall- ar dóttur sína fyrir. „Það er sjálf refsi- nornin sem stendur nú yfir stúlkunni, sekri um athæfi án dæma í plássinu." En vald foreldranna er brotið yfir þeirri dóttur sem nú er risin upp gegn þeim og „öllu því sem tilvera þessa pláss byggist á.“ Ilótanir for- eldranna um að ísleifur verði dæmdur af sýslumanni fyrir morð eða tekið verði af honum húsið og báturinn og þeim synjað um úttekt hafa engin áhrif framar. „Ég geri það sem mér sýnist, þú ræður ekki yfir 76
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.