Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.03.1963, Blaðsíða 86

Tímarit Máls og menningar - 01.03.1963, Blaðsíða 86
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR daufa tilfinningu fyrir fram aS þessu, dreg- ur athyglina rígfast að sér, örlög hans verða svo miskunnarlaus, og hér er þaíf sem hið sterka skáld segir til sín, nú fer höfundur að fylgja sögu sinni verulega eft- ir, rekja harm einstæðingsins inn að rót- um, og sýna viðbrögð samfélagsins gagn- vart einstaklingi í nauð, hvern mann þorps- búar hafa að geyma, hvernig myndir hræsni, undirferli og ótti taka á sig og hvernig illgirnin breiðist frá einum til ann- ars. Onnur hugsun kemst ekki að í þorp- inu en sú að ísleifur hafi kæft bróður sinn viljandi, en enginn segir honum neitt í eyru né spyr hvemig slysið hafi viljað til, held- ur hvísla um hann sín á milli en hljóðna ef hann náigast, forðast Iiann sem morð- ingja og lykja um hann þagnarmúr. Kaup- maðurinn er sá eini sem segir honum hvað sagt er um hann og þykist trúa því að ís- leifur sé saklaus og ráðleggur honum að sækja kirkju en þar skágengur fólkið hann. Þá leitar hann til prestsins, en prestur er hræddur og segir: þú átt um þetta við guð og samvizku þína, ég get ekkert gert. Og þegar hann ætlar að rjúfa þagnarmúrinn með því að stjaka frá sér í búðinni og ger- ast hortugur, em augnaráð gefin sem hann flýr undan. „Þetta var eins og í draugasög- unum, eitthvað sem sótti fast að manni en ómögulegt var að festa hendur á“. Jafnvel Kristín gamla sem hugsað hefur um þvott fyrir hann kemur sér undan. Við og við reynir hann að hrista af sér ófögnuðinn og festa hugann við starf. En „löngunin til lífs- ins er ekki sterk og tilhlökkunin í framtíð- ina engin. En maður verður að lifa. Hann er oft búinn að endurtaka þau orð með sjálfum sér án þess að sannfærast um boð- skap þeirra.“ í þessu fátæklega hreysi var þó endur fyrir löngu hamingja, meðan þeir bræðurnir voru svo samrýmdir að þeir skildu ekki eina stund, léku sér saman og unnu saman og vinnan varð að leik vegna samhuga þeirra. Hvernig fór þessi sam- vera að taka á sig svona afskræmda mynd og enda með skelfingu? Ofsóknirnar lialda áfram og hann er að gefast upp. I marga daga fer hann ekki útfyrir húsdyr. Fólk veitir því eftirtekt, en enginn grennslast eftir hvort hann sé veikur eða dauður, vill ekki „hlaupa á sig að óþörfu". Og hér er það að kaupmannsdóttirin kemur aftur við sögu og rís í nýja stærð. Hún hafði frá upphafi verið óstýrilát, þrjóskazt við fyrirskipuðu iðjuleysi og við siðavendni móður sinnar en orðið að beygja sig og hvergi getað skeytt skapi sínu nema á varnarlausri vinnukonu, og hún hafði orðið að þola að vera send burtu og svift barni sínu og er í rauninni brotin kona þegar hún kemur heim aftur, en þó í upp- reisnarhug sem kemur í ljós er hún drekk- ur. Og nú rís hún upp og býður þessu þrælslundar þorpi og almenningsálitinu byrginn, „klæðir sig uppá og gengur í allra augsýn" heim til Isleifs og sezt að hjá hon- um, og nú er sú stúlka sem hann hefur þráð frá æsku en „vissi að var honum eins fjarri og stjörnumar" komin til hans í þjáningunni og býður honum ást sína og vill að þau giftist. Enn hefur komið í sög- unni atvik, sterkt og óvænt, sem hverfir að nýju þorpinu og vekur hneyksli, annars konar en áður, og varpar frá nýrri hlið Ijósi á þorpsbúa og þá einkum kaupmanns- hjónin. Frúin gengur fyrst í málið og kall- ar dóttur sína fyrir. „Það er sjálf refsi- nornin sem stendur nú yfir stúlkunni, sekri um athæfi án dæma í plássinu." En vald foreldranna er brotið yfir þeirri dóttur sem nú er risin upp gegn þeim og „öllu því sem tilvera þessa pláss byggist á.“ Ilótanir for- eldranna um að ísleifur verði dæmdur af sýslumanni fyrir morð eða tekið verði af honum húsið og báturinn og þeim synjað um úttekt hafa engin áhrif framar. „Ég geri það sem mér sýnist, þú ræður ekki yfir 76
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.