Tímarit Máls og menningar - 01.10.1975, Page 85

Ráðherradagar Björns ]ónssonar
enskum banka. Björn Jónsson vísaði því algerlega á bug, að hann hefði haft í
frammi gróðatilraunir fyrir sig og sína.
Birni Jónssyni var fleira borið á brýn en hér er talið, en á þingi 1911 var sam-
þykkt vantraustsyfirlýsing á hann, og lét hann þá af ráðherraembætti. I umræðun-
um um vantraustið svaraði Björn Jónsson ásökunum andstæðinga sinna lið fyrir
lið. Ræða hans er prenmð í Alþingistíðindum, en á það skal bent, að hún hefur
verið sérprenmð með titlinum Varnarræða Björns Jónssonar ráðherra. (Reykja-
vík 1962).
Höfundur ritgerðarinnar, Þorleifur H. Bjarnason, fæddist 7. nóvember 1863 í
Flatey á Breiðafirði, og voru foreldrar hans Hákbn Bjarnason, síðast kaupmaður á
Bíldudal, og kona hans Jóhanna Kristín Þorleifsdóttir, prófasts Jónssonar í
Hvammi í Dölum. Varð þeim hjónum 12 barna auðið, en af þeim náðu 5 full-
orðinsaldri: Brynjólfur kaupmaður í Reykjavík, Þorleifur, Lárus hæstaréttardómari,
Ingibjörg skólastjóri og alþingismaður og Ágúst prófessor. Þorleifur tók stúdents-
próf 1884 og sigldi síðan til náms við háskólann í Kaupmannahöfn, þar sem hann
lagði smnd á latínu, grísku og dönsku, en embættisprófi lauk hann 1892. Kom
hann þegar heim og fékkst við stundakennslu, en 1896 fékk hann veitingu fyrir
adjunktsembætti við Lærða skólann, og voru kennslugreinar hans aðallega saga
og latína. Auk þess sem Þorleifur var áhugasamur um stjórnmál og lét einkum
að sér kveða í Fram, kjósendafélagi heimastjórnarmanna í Reykjavík, sinnti hann
talsvert ritstörfum. Samdi hann kennslubækur meðal annars í mannkynssögu, ým-
ist einn eða með Árna Pálssyni og Jóhannesi Sigfússyni. Hann gaf út Bréf Jóns
Sigurðssonar 1911 ásamt Jóni Jenssyni yfirdómara og Bréf Jóns Sigurðssonar. Nýtt
safn, 1933. Þorleifur varð yfirkennari við Menntaskólann 1920 og settur rektor
1928 frá því að Geir Zoéga lézt þar til Pálma Hannessyni var veitt embættið
hálfu öðru ári síðar. Þorleifur andaðist 1935.
Þorleifur H. Bjarnason notar hvorki samræmda stafsetningu né merkjasetningu,
og hefur ekki þótt nein knýjandi ástæða tii þess að hrófla við rithætti hans nema
að litlu leyti. Sum íslenzk mannanöfn eru rimð með ýmsu móti, t.a.m. er Jóhann
bóndi (og síðar alþingismaður) í Sveinamngu ýmist skrifaður Eyjólfsson eða
Eyjúlfsson og er það látið gott heita, þar sem það veldur engum misskilningi.
Helzm afskipti af textanum eru þau, að settar hafa verið millifyrirsagnir, penna-
glöp hafa verið leiðrétt umyrðalaust og tilvitnunarmerkjum við sérnöfn hefur ver-
ið sópað brott, enda að þeim óprýði. Víða hefur Þorleifur skrifað greinar á spássíu
og hafa þær verið felldar inn í meginmál girtar hornklofum, þar sem því varð við
komið efnisins vegna, en annars settar neðanmáls og merktar honum (ÞHB).
Lárus H. Bjarnason, bróðir Þorleifs, hefur gert nokkrar athugasemdir og leiðrétt-
ingar við ritgerðina, og er þeim skipað neðanmáls. Þær, sem hann merkir sér ekki
sjálfur, eru auðkenndar með upphafsstöfum hans (LHB). Þá er þess að geta, að til-
vitnanir Þorleifs í fundarsamþykktir, blaðagreinar og þess háttar eru ekki alveg
nákvæmar. Þegar þær eru bornar saman við það, sem stendur í blöðum, kemur í
ljós orðamunur, en yfirleitt smávægilegur. Ekki hefur þótt taka því að elta ólar
við þetta atriði, þar sem það breytir engu efnislega.
Jón Guðnason.
195