Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.05.1986, Side 13

Tímarit Máls og menningar - 01.05.1986, Side 13
Formviljinn umfram allt er hún kvennabók eða karlabókmenntir eða kvennakarlabók- menntir: um karlmann andspænis kúguðum konum fortíðar og frelsuðum konum samtímans. Karlmaðurinn, rithöfundur, stendur í miðju frásagnar og beinir blíðu sinni og sköpunarmætti í allskyns kvenlegar áttir fortíðar nútíðar og framtíðar. Hann kynnist gamalli konu á elliheimili, hún heitir Sóla, og hún örvar sköpunina með lífi sínu og galdri; hann tekur að skrá niður frásagnir hennar, láta penna sinn frjóvga hina hvítu örk. Hún er af kynslóð ánauðugra kvenna. En hún lét engan beygja sig, hún tók ekki fyrirskipunum frá neinum, aldrei kúguð, engin þrælslund, reisn og sjálf- stæði — og óútreiknanleg og farsæl virkni. Hin virka kvenhetja, góða nornin; fyrirmyndarpersóna í samræmi við sérkvenlegt endurmat á meintri karlahefð í kvenlýsingum. Rithöfundurinn Hjálmar á sér ástkonu, Asdísi, sem hann frjóvgar í eiginlegri merkingu en hún meinar honum hlutdeild í sköpunarverkinu, situr ein að því, og ættu þá sálrýnandi femínistar að hafa hér prýðisdæmi um ótta karlmannsins við að konur steli af honum sköpun- inni: bókmenntunum, tungumálinu, pennanum Penis. Þessi sköpunarþjófur er jafnréttisfrömuður, full óheilinda, andstæða Sólu; hennar sjálfstæði er bara blaður, í rauninni getur hún ekki rifið sig undan mektarborgurunum sem eru foreldrar hennar og hún er efnahagslega háð í einu og öllu. Hún er ánauðug en setur þá ánauð sína í vitlaust samhengi: skellir sökinni á aumingja blásaklausan og skapandi Hjálmar í stað þess að brjótast undan því kúgunarafli sem er stéttarlegur arfur hennar. Til að undirstrika þýlyndi hennar hefur höfundurinn — þ. e. Guðlaugur en ekki Hjálmar — sett hliðstæðu hennar á heimili foreldranna, fordekraðan og afar fjandsamlegan hund sem ógnar Hjálmari stöðugt, einhvers konar ígildi dótturinnar, barnið á heimilinu. Þriðja andlagið fyrir sköpunarmátt Hjálmars er svo komandi afkvæmi hans sem hann situr og skrifar bréf til og reynist stelpa: ný Sóla. Ný Sóla sem stráir geislum sínum yfir skriftirnar. Gamla Sóla reynist höfundi frjórri en sú litla. Sögulegu kaflarnir eru þeir best skrifuðu í bókinni þótt einhverjum kunni að ofbjóða kreppuróman- tíkin, söguskoðun Gúttósins. En þetta er hefðbundinn íslenskur sagnaþátta- stíll, traustur, orðvís og dálítið búralegur. Bréfið til þeirrar litlu er skrifað í kumpánlegum rabbtón sem lætur höfundi ekki nógu vel, að minnsta kosti ekki í þessari bók, því töluverðrar beiskju gætir í henni og þungir þankar liggja að baki, huggulegi rabbtónninn verður alltaf eins og dálítið súr — ekki angurvær heldur súr — og húmorinn sem beinist að hundaskít í Danmörku og tengdaforeldrum og hundinum verður of hið sama far nokkuð oft. I Oktavíu Vésteins Lúðvíkssonar segja tólf menn átta sögur hver af þessari kvenpersónu sem hefur sótt um starf framkvæmdastjóra hjá Fé- laginu. Oktavía er latína, mál miðaldakristni og mystíkur þar sem talan átta 139
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.