Tímarit Máls og menningar - 01.03.1994, Qupperneq 29

Cixous talar um að gerist hjá góðum leikara. Honum tekst að víkja sinni eigin
persónu til hliðar til að rýma til fyrir Hinum, þeirri persónu sem hann túlkar
og er ekki hann sjálfur þó að persónan fái líf sitt, kropp og sál frá leikaranum.
— Já, það er þetta sem gerist. Og það tóm sem fylgir þegar rithöfundur
hefur skilað handriti er tómið sem skapast þegar leikararnir ganga af sviðinu
og fara. Næsta verkefni er að finna sjálfan sig aftur, leyfa eigin persónu að
taka sviðið svo að nýjar persónur geti rutt sér til rúms þegar þær vilja.
— Finnst þér að þú sért eins og hús þar sem persónurnar búa, á meðan
þú skrifar?
— Nei. Mér finnst persónurnar vera við hliðina á mér. Maður þarf að
kynnast þeim og byrja að finna til með þeim. Það getur tekið langan tíma.
Og þegar skáldsagnahöfundar tala um að persónurnar taki upp á einhverju
sem var alls ekki á dagskrá, þá er það þessi tilfinning um að þær fari fljótlega
að lifa sínu eigin lífi.
— Þetta skil ég ekki. Hvaða „eigin lífi“ getur bókmenntapersóna lifað
öðru en því sem höfundur gefur henni? Umberto Eco segir í P.S við Nafn
rósarinnar að þegar höfundar segi svona lagað séu þeir að vísa frá sér
ábyrgðinni af þeim ókunnuglegu skilaboðum sem komi frá þeirra eigin
dulvitund.
— Jæja. Ég get ekki verið sammála því. Höfundurinn er ekki að vísa frá
sér neinni ábyrgð, þvert á móti, hann tekur fulla ábyrgð á sínu fólki og sínum
texta. Ég er hins vegar hrædd um að ef persónurnar fá ekki þetta leyfi til að
lifa sínu lífi verði þær einsleitar enda allar spegilmyndir sama höfundar.
Annars vinna höfundar mjög ólíkt og ég tala náttúrlega bara fyrir mig. Ég
skipulegg bækur aldrei fyrir fram. Ég byrja að vinna út frá ákveðinni hug-
mynd og ég skrifa hægt, þarf langan tíma. Svo fæðist hugmynd af hugmynd,
textinn þróast og breytist og ég breytist. Maður sér það ákaflega vel þegar
sama verkefnið er lengi í vinnslu hvernig maður er stöðugt að breytast, hve
mikið maður getur breyst á nokkrum mánuðum.
— Þarftu þá ekki að ritstýra og endurvinna textann mikið á eftir?
— Jú, að sjálfsögðu samræmi ég eitthvað, strika út og skrifa inn í. En
hljómfall textans, skifti á milli tímasviða og persóna helst yfirleitt óbreytt frá
fyrstu gerð.
— Þegar þú ert búin með bók og lest hana yfir, er þá eitthvað þar sem
kemur þér á óvart?
— Nei. En það gerist oft á meðan ég er að skrifa að eitthvað kemur upp
og ég skrifa það niður án þess að skilja það eða vita hvers vegna ég skrifa
þetta. Ég treysti því þá að það muni verða mér ljóst síðar. Það bregst sjaldnast.
Þetta gerist líka þegar skrifað er um bókmenntir. Það er lagt af stað með
eitthvert leiðarhnoða, einhverja tilgátu, en það sem leitað var að finnst ekki,
TMM 1994:1
19