Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.03.1994, Qupperneq 115

Tímarit Máls og menningar - 01.03.1994, Qupperneq 115
við absúrdisma. Það sem einkennirbók- ina einna mest er ímyndunaraflið, fant- asían. Hér er á ferðinni skáld með mikla sköpunargáfú, mikið næmi á mannlegar tilfinningar og ekki spillir fyrir að víða glittir í auðuga kímnigáfu, þótt yrkis- efnin séu einatt grafalvarleg. Elísabet sýnir á sér margar hliðar í Galdrabók sinni, slær á strengi viðkvæmni og hjartahlýju eina stundina, en á strengi háðs og jafhvel kaldhæðni hina stund- ina. Þetta leiðir til þess að bókin er hvergi væmin og sögumaður heldur sig í hæfi- legri fjarlægð ffá lesanda m.a. með því að nota dæmisöguformið eða nota gömlu þjóðsagna- eða ævintýraform- úluna „Einu sinni var . . Samt sem áður dylst engum að skáldið gengur víða nærri sér eins og reyndar alfir listamenn sem gefa eitthvað af sjálfúm sér. Undir- titillinn Hjartasögur er því réttnefni og bókin hefst reyndar á tilvitnun í Litla prinsinn eftir Antoine de Saint-Exupéry „ . . . maður sér ekki vel nema með hjartanu. Það mikilvægasta er ósýnilegt augunum.“ Þessi orð eru lýsandi fyrir margar sögur í Galdrabók Ellu Stínu, persónurnar hlýða kalli hjartans þótt þær botni ekkert í sjálfúm sér. Gott dæmi er sagan „Saxófónleikarinn" sem segir frá stúlku er varð ástfangin af saxó- fónleikara vegna þess að: „Augu hans lýstu sturlaðri þrá og sorg og ást og það sást langar leiðir. Hann var með svört sólgleraugu af því hann lék frá hjart- anu.“ (bls. 11) Ást stúlkunnar leiðir til þess að hún stelur ljósmynd af saxófón- leikaranum á kaffihúsi „alveg út í bláinn og beint frá hjartanu“. Eitt af þeim stílbrögðum sem Elísabet beitir af listfengi er fjarstæðan. í mörg- um sögum eiga fjarstæðukenndir at- burðir sér stað eins og ekkert sé sjálfsagðara og eðlilegra enda fer vel á því í Galdrabók að töfrum sé beitt. Það er off erfitt að koma með einhlíta túlkun á sögum sem kenna má við „fúrðuraun- sæi“. Og etv. felst styrkur þeirra einmitt í margræðninni. „Stelpa sem faðmaði tré“ nefnist ein slík saga. Þar er sagt frá stelpu sem var alltaf að faðma tré en aldrei fólk. Hún sást í görðum á kvöldin þar sem hún lagði vangann að berki trjánna og bærði varirnar. En svo gerist það kvöld eitt að tré teygði „greinar sínar utan um stelpuna, það hefúr ekki tekist að losa hana þaðan enn og hún er á svipinn eins og hún hafi sigrað heiminn. Þetta tré stendur á horni Suðurgötu og Vonarstrætis og búið er að friða þetta tré.“ (bls. 10) Þessa sögu er hægt að túlka sem dæmisögu um firringu eða ein- trjáningshátt en einnig er hægt að líta jákvætt á þennan samruna stúlkunnar og trésins enda er hún á svipinn eins og hún hafi sigrað heiminn. Og ekki er laust við að mörg skáld megi öfunda stúlku- kornið því ekki ómerkari menn en Hannes Pétursson og Snorri Hjartarson hafa óskað sér þess í kvæði að verða tré og tengjast þannig náttúrunni órjúfan- legum böndum. Af öðrum toga er furðusagan „Stúlka sem eyðilagði sig“. Þar segir frá hrotta- legri sjálfstortímingu stúlku sem m.a. gekk í veg fyrir flugvélarhreyfil „og rúst- aði höfðinu . . . en samt gat hún ekki hætt að hugsa og það var eitthvað um fullkominn endi.“ (bls. 42) f þessari sögu sýnir skáldið að það á stríða tóna í hörpu sinni, að veruleikinn getur verið vægðarlaus og grimmur. En þjáningin getur einnig snúist upp í andstæðu sína og gott dæmi um slíkt er sagan „Kær- leiksfuglarnir“. Þar er áhrifum eldingar lýst á eftirfarandi hátt: Eldingu laust niður í höfuð hjartastelp- unnar og það klofnaði frá ennisrótum og aftur í hnakka að banakringlu. Og út flugu fuglar, þúsund milljón fuglar. Þetta voru kaerleiksfuglar og kærleiksfuglarnir flugu þöndum vængjum um stofuna, TMM 1994:1 105
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.