Tímarit Máls og menningar - 01.03.1998, Blaðsíða 34

GÚNTER grass
þeir sjá eða reyna úti á götu, í raun og veru, og því sem þeir sjá í sjónvarpinu.
Ég get einungis talað um mína eigin reynslu af tölvunni. Tolvan hefur verið
þróuð út frá tilteknu auglýsingaslagorði: „Hún léttir þér störfin“. Hún
auðveldar vinnuna, sparar tíma, gerir fólki kleift að vinna hraðar. En ég gerði
mér strax Ijóst að ég gæti ekki unnið á tölvu vegna þess að ef ég færi að flýta
mér við að skrifa skáldsögur mínar myndi allt fara í handaskolum hjá mér.
Það er vinna sem krefst tíma og uppgötvun eins og tölvan, sá möguleiki að
geta auðveldað sér vinnuna, vekur hreinlega hjá mér löngun til að grípa enn
meira en áður til hefðbundinna aðferða: til dæmis má nefna að ég handskrifa
ævinlega uppköst að bókum mínum. Ég geri það þegar ég skrifa skáldsög-
urnar mínar, frásagnir og ljóð. Eina tæknin sem ég nota er gamla góða
Olivettiritvélin mín sem nægir mér fyllilega og vel það. Jafnvel rafmagnsritvél
er of hljóðlát fýrir minn smekk. Ég hef þörf fyrir vélrænt tikkið í ritvélinni.
Ritstörf stunda menn í einrúmi og ég tala við ritvélina mína ... það verður
að heyrast í henni, annars væri einsemdin enn meiri. Það mikilvægasta við
allar þessar tækninýjungar, og þar á meðal tölvuna, er vitundin um að það
heyrist þegar ég er að skrifa. Ég skrifa standandi, eins og ég sagði, og ég tala,
móta setninguna, segi setninguna, ber hana fram og breyti henni þar til hún
öðlast tilvist sem ekki er einungis skrifuð heldur einnig töluð. Þetta tengist
svo aftur þeirri bjargföstu sannfæringu minni að bókmenntir hafi upphaf-
lega verið munnlegar, að bókmenntir eigi rætur að rekja til munnlegrar
frásagnarlistar. Raunar hef ég, burtséð frá mínum eigin skrifum, sterk tengsl
við þær bókmenntir sem hægt er að lesa upphátt, sem eru lifandi í upplestri
og ná að heilla hlustir fólks.
En ég hef tekið eftir því að menn sleppa sér dálítið lausum á tölvuna. Ég
get séð það á fyrstu tíu blaðsíðum bókar hvort hún hefur verið skrifuð á tölvu
eða ekki. Þegar ég verð var við ákveðinn losarabrag eða handahófskennd
vinnubrögð, þegar mér finnst að höfundurinn hefði getað byrjað söguna á
annan hátt, er það oftast nær vegna þess að tölvan hefur komið við sögu.
L.R: Tolum aðeins um samband þitt við þýsku bókmenntahefðina. Bækur
þínar fjalla oft á gamansaman hátt um einhvern tiltekinn þátt þýskra bók-
mennta eða einhvern mikinn þýskan höfund: Goethe í Blikktrommunni,
Grimmsbræður í Flyðrunni og Rottunni, um fjörutíu höfunda í Telktefundin-
um, o.s. frv. Fólk mátti því eiga von á því að þú fléttaðir Theodor Fontane
inn í Víðáttuna. Þó er bókmenntaverk „gestahöfundarins“ að þessu sinni
fýrirferðarmeira en búast mátti við ...
G.G.: Klassíska höfunda á borð við Goethe eða Grimmsbræður í verkum
mínum nota ég ævinlega í samhengi við nútímann og í beinu hlutfalli við
24
TMM 1998:1