Tímarit Máls og menningar - 01.03.1998, Blaðsíða 37

EFINN ER ÆÐSTUR ALLRA GILDA
halda hverja hátíðina á fætur annarri undir yfirskini menningar. í rauninni
snýst málið ekki um einstakt listaverk, bækur, ekki um nýjustu málverk
tiltekins málara, heldur er aðalmálið hvernig tiltekin sýning er skipulögð,
hvort hún verður umfangsmikil eða ekki, hvort hún er hluti af þessari eða
hinni menningaráætluninni, og svo ffamvegis. Þetta er tilhneiging sem sjá
má alls staðar. Þetta eru viðburðir sem líkjast hverjir öðrum. Hvort sem þeir
eiga sér stað í París, Berlín eða annars staðar, þá eru þeir skipulagðir af
menningarathafnamönnum, eru hluti af hinum gríðarmikla afþreyingar-
iðnaði.
L.P.: Ég hef farið í gegnum þá umfjöllun sem síðasta skáldsaga þín hlaut í
Þýskalandi. Það sem kom mér einna mest á óvart var að varla sást bregða
fýrir orðum eins og „fegurð“, „skáldskapur“, „hrifning“, „nýjung“ og svo
ffamvegis, það er að segja þeim orðum sem alla jafna eru notuð þegar fjallað
er um listaverk. Er ennþá fjallað um skáldsögur án tillits til listræns gildis
þeirra?
G.G.: Það varð heilmikið fjölmiðlafár í kringum útkomu síðustu bókar
minnar, en þau læti urðu til þess að fjölmargar ólíkar raddir heyrðust. Meðal
þeirra voru raddir sem litu á bók mína sem skáldsögu og hikuðu ekki við að
nota þau orð sem þér finnst vanta. Hins vegar voru lætin slík að fólk tók ekki
effir bókmenntalegu hliðinni í fyrstu. Síðan hefur verið skrifuð bók sem ber
titilinn Fontymálið, þykk og mikil, gríðarlega vel unnin bók sem rekur alla
fjölmiðlaumfjöllunina um skáldsöguna mína. Þar er hægt að sjá í smáatrið-
um hvað gerðist. Ég held að undirrót látanna hafi fýrst og fremst verið bræði
stjórnmálamanna. Fólk átti að klappa sameiningu þýsku ríkjanna lof í lófa
og segja að hún hefði heppnast, fólk átti að líta svo á að hún væri hafin yfir
gagnrýni og að þetta væri frágengið mál sem einungis ætti eftir að skrá í
kennslubækur. Og svo kom einhver rithöfundur og sagði söguna frá allt öðru
sjónarhorni, frá sjónarhorni þeirra sem urðu fyrir barðinu á sameiningunni.
Það gat ekki gengið og því varð að afstýra. Flestar greinarnar sem skrifaðar
voru undir yfirskini gagnrýni báru hins vegar greinilega með sér að viðkom-
andi hafði ekki einu sinni haft fyrir því að lesa bókina. Menn vitnuðu í eina
eða tvær setningar, shtu þær úr samhengi, létu út úr sér vitleysu sem sérhver
fýrsta árs nemandi í þýskum fræðum myndi skammast sín fyrir, eins og til
dæmis að halda því fram að allt sem persónur í skáldsögu segja séu skoðanir
höfundarins. Öllu meiri heimsku er varla hægt að láta frá sér fara. í rauninni
varð þetta mál til þess að afhjúpa ýmsa sem telja sig merka gagnrýnendur.
Bókin gekk mjög vel, lesendur voru sólgnir í hana og síðan hefur hún verið
TMM 1998:1
27