Tímarit Máls og menningar - 01.03.1998, Blaðsíða 73

FÍFLIÐ ER ENGINN FÁVITI
sem dregur fram fáfengilegt og aumkunarvert athæfi þeirra. Þetta er gerólíkt
þeirri gnótt góðra og fullkominna ráðlegginga sem einungis slétta og mal-
bika veginn niðrí hurðarlaust helvíti.
Háðsádeiluhöfundurinn vill sýna að hægt sé að breyta veröld sem er
afskræmd af ranglæti, heimsku og glæpum. Þetta hefur verið trúarjátning
Darios Fos í rífa fjóra áratugi. Hann hefur stöðugt leitast við að brjóta niður
útþvældan hugsunarhátt, steinrunnar sannfæringar, hjátrú, smásmygli og
kúgun sem kemur í veg fyrir að ffjáls hugsun fái notið sín. Sænska akademían
hefur ekki einasta verðlaunað einstaklinginn Dario Fo, heldur einnig veitt
viðurkenningu aldagamalli frásagnar- og leikhúshefð, sem alltof margir hafa
í oflæti litið hornauga.
Hláturinn lengir lífið
Hláturinn er stysti gagnvegur manna á milli, sagði Victor Borge. Við það má
bæta, að samband er milli þess hversu mikið við hlæjum og hvernig okkur
líður. Líffræðilega séð er hláturinn heilsulind. Jafnvel meltingin örvast við
hlátur. Þegar við hlæjum eykst framleiðsla líkamans á endorfíni. Það leiðir
til slökunar, hvíldar og jafnvægis. Orðtakið „hláturinn lengir lífið“ er þannig
engin bábilja. Það væri alltof mikið sagt, að allt þetta eigum við Dario Fo að
þakka, en hitt fer naumast milli mála, að með list sinni hefur hann stuðlað
að líkamlegri og andlegri vellíðan okkar.
Það var mjög að vonum, að Nóbelsverðlaunin yrðu til að endurvekja
deilur á Italíu. Málgagn páfastóls, Observatore romano, hafði meðal annars
þetta að segja: „Herra Fo er sjötti [ítalski] Nóbelsverðlaunahafinn og fetar
þar í fótspor Carduccis, Deledda, Pirandellos, Quasimodos og Montales; í
kjölfarið á allri þessari visku kemur fífl.“ Hér vísar höfundur sleggjudómsins
í Inferno Dantes. Þar er Dante skipað á bekk með helstu höfundum klassískra
bókmennta og er þar sjötti maður.
Þegar Dario Fo frétti af umsögn sænsku akademíunnar lét hann þessi orð
falla: „Hirðfífl er titill sem ég er ánægður með, afþví það er svo fjarlægt
hefðbundnu leikhúsi. Ég sagði skilið við slíkan leikmáta við lok sjöunda
áratugar til að flytja leikrit mín í skólum, félagsmiðstöðvum og utandyra.
Síðan á tímum Moliéres hefur leikari sem skrifaði eigin verk verið álitinn
loddari. Með þessari verðlaunaveitingu fær vesalings Moliére líka uppreisn
cc
æru.
TMM 1998:1
63