Uppeldi og menntun - 01.06.2015, Side 36

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 24(1) 201536
reynslA æTTleiddrA bArnA á íslAndi AF sKólUm Og sAmFélAgi
ættleiddum börnum á Íslandi sem beinist að reynslu þeirra af aðlögun og skólagöngu.
Hún hófst árið 2005 og er meginmarkmiðið að athuga aðlögun og aðstæður ættleiddra
barna (frá Kína og Indlandi) og fjölskyldna þeirra á Íslandi. Í rannsókninni er leitast
við að skilja hvernig börnin aðlagast samfélagi, skólum og jafningjahópum. Í greininni
er fjallað um niðurstöður viðtala við börnin og umsjónarkennara þeirra í grunnskól-
um, reynslu barnanna af skólagöngu, jafningjahópum, ættleiðingu og fjölskyldulífi,
og reynslu umsjónarkennaranna af skólagöngu barnanna.
frÆÐilEgUr grUnnUr Og rannsóKnir
Í þessum kafla er fjallað um alþjóðlegar ættleiðingar, svo og íslenskar og erlendar
rannsóknir með ættleiddum börnum, einkum rannsóknir sem snúa að þroska, sjálfs-
mynd og tengslum við upprunalandið.
Alþjóðlegar ættleiðingar
Alþjóðlegar ættleiðingar hafa tíðkast um áratuga skeið og löngum verið umdeildar
(Dorow, 2006; Fisher, 2010). Þeim hefur fjölgað stöðugt undanfarin ár (Engel, Phillips
og Dellacava, 2007) og ástæður þess eru m.a. taldar vera þær að mikill fjöldi ungra
barna sé fáanlegur til ættleiðingar; væntanlegir foreldrar álíti að alþjóðlegt ætt-
leiðingarferli sé hraðara en innlent og minni hætta sé á erfiðum samskiptum við kyn-
fjölskyldu barnsins; og fjölmiðlar fjalli stöðugt um börn sem séu vanrækt eða yfirgef-
in og þurfi á fjölskyldu að halda (Linville og Lyness, 2007). Hnattvæðing er einnig
talin ástæða aukinna alþjóðlegra ættleiðinga, m.a. frá Kína (Dowling og Brown, 2009).
Tugþúsund barna eru ættleidd árlega milli landa og talið er að 80% alþjóðlegra ætt-
leiðinga séu í Bandaríkjunum (Engel o.fl., 2007). Gera má ráð fyrir að u.þ.b. 40.000
börn séu ættleidd árlega milli 100 landa (Juffer og Ijzendoorn, 2005).
Alþjóðlegar ættleiðingar vekja spurningar um það sem í slíkum flutningi barna
felst og hvaða áhrif hann hafi á börnin. Meðal annars má velta því fyrir sér hvaða áhrif
flutningur frá einu menningarsvæði til annars hafi á mótun sjálfsmyndar barns og
hvernig best sé að styðja barnið og stuðla að velferð þess í nýju landi.
Rannsóknir með ættleiddum börnum
Ýmsar áhugaverðar rannsóknir hafa verið gerðar með ættleiddum börnum og
fjölskyldum þeirra undanfarin ár, m.a. á sjálfsmynd barnanna (Mohanty, 2013; Mo-
hanty og Newhill, 2011), heilsu þeirra, tengslaröskun og námserfiðleikum (Barcons
o.fl., 2014; Loman o.fl., 2013; Raaska o.fl., 2012; Rushton, Grant, Feast og Simmonds,
2013) og sumar rannsóknir hafa beinst að reynslu fjölskyldna af ættleiðingu (Pryor og
Pettinelli, 2011; Reinoso, Juffer og Tieman, 2013).