Uppeldi og menntun - 01.06.2015, Blaðsíða 57

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 24(1) 2015 57
ólínA FreysTeinsdóTTir, hAlldór s. gUðmUndssOn Og K JArTAn ólAFssOn
formgerðina (e. hierarchy structure) og nauðsyn þess að hún sé stöðug en sveigjanleg
þannig að hún þoli breytingar. Ef hún er of stíf eða ósanngjörn geta börn fundið fyrir
varnarleysi og skorti á leiðsögn (Nichols og Schwartz, 2010).
Virginia Satir (1967) setti fram kenningu um áhrif tjáskipta (e. communication
theory) í fjölskyldum. Kenningin snýr að samspili milli einstaklinga í fjölskyldu en
samkvæmt henni ráða samskipti fjölskyldumeðlima því hvernig til tekst. Einstak-
lingar senda hver öðrum stöðugt skilaboð með orðum, líkamsbeitingu og svipbrigð-
um. Erfiðleikar í fjölskyldukerfinu hafa áhrif á samskipti fólks og ef koma á af stað
breytingu í kerfinu er það gert með áherslu á tjáskiptin. Það getur einkennt fjölskyldur
í vanda að skortur er á sjálfsvirðingu, tjáskipti eru óskýr og ekki heiðarleg og reglurnar
engar eða stífar (Nichols og Schwartz, 2010).
Örugg tengslamyndun foreldra við börn sín er kjarninn í sjálfsmyndarsköpun
barna. Einstaklingi er mikilvægt að vera elskaður, samþykktur og dáður. Eins og
jurt þarf vatn og súrefni þarf barn nánd og samskipti við foreldra (Gerhardt, 2004).
Fjöldinn allur af kenningum í fjölskyldufræðunum er byggður á tengslum og er ein
þeirra frásagnarnálgunin (e. narrative approach) (Rivett og Street, 2009). Sú nálgun
byggist á því að brjóta niður fyrirfram gefnar hugmyndir og líta á kjarna viðfangsefn-
isins og hún getur hentað vel til að skoða tölvuávana unglings sem getur verið af
ýmsum toga.
MarKMiÐ Og rannsóKnarsPUrningar
Tilgangurinn með þessari rannsókn er að öðlast skilning á samskiptum unglinga og
foreldra hvað netnotkun snertir. Rannsóknir gefa til kynna að unglingar noti tölv-
una m.a. vegna skorts á jákvæðum samskiptum (Charlie o.fl., 2011; Leung og Lee,
2012; Willoughby, 2008) og ljóst er að mikil netnotkun þeirra hefur áhrif á fjölskyldu-
umhverfi og samband þeirra við foreldra (Charlie o.fl., 2011). Livingstone og Haddon
(2012) benda á nauðsyn rannsókna þar sem rætt er við unglinga beint um viðhorf
þeirra því að áhyggjur þeirra geta verið allt aðrar en foreldranna.
Markmið rannsóknarinnar var einnig að skoða netnotkun hér á landi með það
fyrir augum að auka þekkingu á netávana og styðja þannig foreldra og benda á
leiðir sem gagnlegar eru í tengslum við vandann. Rannsóknir hafa mjög beinst að
uppeldisaðferðum foreldra (Kalmus o.fl., 2015; Mascheroni o.fl., 2013). Í þessari rann-
sókn er athyglinni beint sérstaklega að viðhorfi unglinga til afskipta og aðferða for-
eldra þeirra við að setja takmarkanir á netnotkun og svör þeirra skoðuð frá sjónar-
horni fjölskyldufræðanna.
Með rannsókninni er ætlunin að gefa gleggri mynd af þeim vanda sem fylgir
netávana og hlutverki fjölskyldunnar í því samhengi. Þar gegna samskipti og þau
mörk sem foreldrar setja börnum sínum mikilvægu hlutverki. Lagt er upp með eftir-
farandi rannsóknarspurningar: