Uppeldi og menntun - 01.06.2015, Blaðsíða 66

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 24(1) 201566
„bArA Fimm mínúTUr í viðbóT“
að sökudólgi heldur unnið út frá þeirri stöðu sem fjölskyldan er í og unnið með styrk-
leika hennar og veikleika.
Í íslenskri rannsókn Hrundar Þórarinsdóttur kemur í ljós að foreldrar þurfi stuðn-
ing við uppeldishlutverkið en þeir telja uppeldi einn erfiðasta þátt foreldrahlutverks-
ins (Hrund Þórarinsdóttir og Sigrún Aðalbjarnardóttir, 2010). Því hlýtur það að teljast
mikilvægt að kynna foreldrum aðferðir sem gagnast til að lágmarka togstreituna sem
skapast þegar mörk eru lítil eða óskýr, en eins og áður hefur komið fram sýna rann-
sóknir að foreldrar hafa mikið að segja um netnotkun (Valcke o.fl., 2010).
Þegar fjallað er um netávana unglinga er mikilvægt að líta á einstaklinginn og net-
notkunarsögu hans. Mikilvægt er að skoða með fjölskyldunni og unglingnum hvaða
þýðingu netnotkun hefur í lífi hans og vinna með þá stöðu sem fjölskyldan og ung-
lingurinn eru í. Aðferð sem byggist á frásagnarnálgun hefur þótt henta vel í vinnu
með vanda sem tengist börnum og unglingum. Áhersla er lögð á að rödd þeirra heyr-
ist. Þá er ríkjandi saga rýnd og krufin og leitast við að brjóta niður fyrirfram gefnar
hugmyndir og sögur notaðar sem áhrifavaldar (Nichols og Schwartz, 2010). Þannig er
t.d. einstaklingi sem kallar sig „tölvufíkil“ gefinn möguleiki á nýrri og jákvæðari sögu
og með því komið af stað breytingu á lífi hans og fjölskyldu hans.
Nokkrir viðmælendur nefndu einungis markasetningu af hálfu móður, og sam-
skipti við hana vegna netnotkunar, þó svo að faðir byggi inni á heimilinu. Velta má
því fyrir sér hvort efla þurfi samstöðu foreldra, en rannsóknir hafa leitt í ljós að konur
frekar en karlar taka á sig skyldur er varða uppeldishlutverkið (Hocshchild, 1997;
Hocshchild og Machung, 2003; Kolbeinn Stefánsson og Þóra Kristín Þórsdóttir, 2010).
Gefur það vísbendingu um að styrkja þurfi fjölskyldukerfið og að ávinningur felist í
því að styrkja það.
Eins og hér hefur verið greint frá bjóðast ýmsar aðferðir til hjálpar fjölskyldum sem
glíma við netávana unglinga og hafa rannsóknir og reynsla af meðferð aukið skilning
á ýmsum vanda fjölskyldna sem tengist þessu. Hins vegar má einnig velta því upp
hvort fræðsla fyrir foreldra sé ekki árangursríkur forvarnarþáttur og komast megi hjá
víðtækari vanda með forvörnum og viðbrögðum þeirra sem sinna málaflokkum sem
taka til velferðar fjölskyldunnar í víðum skilningi. Ljóst er að foreldrar og börn kalla
eftir aðstoð vegna netávana og því kalli ber að svara og fylgja eftir með faglegri aðstoð.
lOKaOrÐ
Tilgangurinn með rannsókninni er að auka skilning á mikilvægum atriðum í upplifun
unglinganna á þeim vanda sem kemur upp í samskiptum þeirra við foreldra vegna
netávana. Jafnframt er rannsókninni ætlað að vera innlegg í umræðu um netnotk-
un unglinga og þau áhrif sem fjölskyldan hefur og getur haft á netávana því hér er
litið svo á að netnotkun unglinga sé eitt af þeim brýnu verkefnum sem nútímafjöl-
skyldur þurfa að takast á við. Niðurstöður þessarar rannsóknar staðfesta mikilvægi
fjölskyldunnar þegar kemur að netávana unglinga. Þeir unglingar sem lýsa óskýrum
mörkum foreldra virðast í meiri vanda og í lýsingu þeirra koma fram ýmis einkenni
netávana, m.a. stjórnleysi á internetnotkun, svefnleysi, einangrun, verri frammistaða í