Morgunblaðið - Sunnudagur - 22.02.2015, Blaðsíða 16

16 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 22.2. 2015
Áttu fullt af græjum sem liggja ótengdar?
Leyfðu okkur að aðstoða!
S: 444 9911 – hjalp@taeknisveitin.is – www.taeknisveitin.is
Tengjum heimabíóið
Setjum upp þráðlaust net
Standsetjum nýju tölvuna
Tengjum saman ólíkar græjur
Sjónvarpsmerki í öll sjónvörpin
Lagnavinna á heimilinu
...og margt, margt fleira!
Hvað gerum við?
TÆKNISVEITIN
til þjónustu reiðubúin!
Við komum til þín, veitum ráðgjöf, setjum tækin
upp, gerum við, leggjum lagnir, tengjum tækin
saman við önnur og fáum allt til að virka.
Svo færðu kennslu líka ef þörf er á því.
Fjölskyldan Hvar og hvenær? Menningarhúsi Gerðubergi, laugardag kl. 14-16.Nánar: Í tilefni Alþjóðadags móðurmálsins er markmiðið að fagna fjöl-
breyttum tungumálum með líflegri dagskrá. Söngvar, töfrar og fleira auk þess
sem börn fá að kynnast tungumálum annarra barna eða kenna sitt eigið.
Lærum tungumál annarra
B
jörg Jóhannsdóttir, doktor í
stærðfræði og kennslu-
fræðum, skrifaði doktors-
ritgerð sína frá Columbia-
háskóla í New York um stærð-
fræðikunnáttu íslenskra
kennaranema. „Ég gerði rannsókn
á stærðfræðikunnáttu kennara-
nema á menntavísindasviði síðla
árs 2012. Ég rannsakaði bæði al-
menna stærðfræðikunnáttu þeirra
og þá stærðfræðikunnáttu sem
nauðsynleg er kennurum. Niður-
stöður rannsóknar minnar benda
til þess að kennaranemar séu ekki
tilbúnir til þess að kenna stærð-
fræði eins og lýst er í aðalnámskrá
grunnskóla,“ segir Björg.
Í úrtaki rannsóknarinnar voru 38
kennaranemar, bæði í grunn- og
meistaranámi. Meirihluti hópsins
var af námsleiðinni kennsla ungra
barna. Hópurinn var fjölbreyttur
hvað varðaði aldur og kennslu-
reynslu þátttakenda. Helstu niður-
stöður bentu til þess að kennara-
nemar byggðu gloppótta stærð-
fræðikunnáttu sína einkum á þeirri
stærðfræði sem þeir sjálfir höfðu
lært í grunnskóla, þeir treystu á
minni sitt á reglum en höfðu ekki
skilning á undirliggjandi hug-
tökum.
Slæmt fyrir menntakerfið
„Ef kennsluskrá menntavísinda-
sviðs Háskóla Íslands er skoðuð
kemur í ljós að kennarar geta út-
skrifast þaðan með örfáar einingar
í stærðfræði. Er þá stærðfræðin
oft spyrt saman við önnur fög og
lítil áhersla á hreina stærðfræði. Í
rauninni erum við því að treysta
fólki til þess að kenna stærðfræði,
oft í yngstu bekkjum grunnskóla,
sem skortir þekkingu á því sviði.
Sá sem kennir stærðfræði þarf að
vita í hvaða röð er best að kenna
efni, hvaða hugtök það eru sem
yfirleitt reynast börnum erfið og
svo framvegis. Í námskránni er
lögð áhersla á að börn finni sínar
eigin aðferðir við lausn dæma. Þá
þarf kennarinn að geta sagt til um
það hvort sú aðferð muni leysa
sambærileg dæmi eða hvort börnin
voru heppin að ramba á rétta
lausn. Þetta mat á óhefðbundum
lausnaaðferðum var eitt af því sem
reyndist þátttakendum í rannsókn
minni mjög erfitt.“
Svitna við tilhugsunina
Björg segir þetta ástand í stærð-
fræðimenntun kennaranema afar
slæmt fyrir íslenska menntakerfið
og að þetta þurfi að athuga. Sér
lítist vel á nýju námskrána í stærð-
fræði en ekki sé nóg að eyða pen-
ingum, krafti og púðri í að byggja
upp öfluga námskrá, henni þurfi
einnig að fylgja eftir. „Námskráin
er skjal sem grunnskólar þurfa að
fara eftir og ætti í raun að vera
leiðarljós þegar verið er að mennta
verðandi kennara.“ Björg segir að
samkvæmt rannsókn sinni hafi
komið í ljós að kennaranemar geri
sér grein fyrir vanmætti sínum
gagnvart stærðfræði. Sumir hafi
talað um að þeir hreinlega svitni
við tilhugsunina eina saman um að
kenna stærðfræði. „Þegar kennar-
inn sjálfur er óöruggur og haldinn
kvíða gagnvart stærðfræði getur
það smitast til nemenda. Kennara-
nemarnir í rannsókninni vildu fá að
læra meiri stærðfræði og þá er ég
ekki að tala um að vera sendir í
tíma í stærðfræðigreiningu eða
slíkt, heldur kennslu í grunn-
atriðum stærðfræðinnar. Þá langar
að vita af hverju hlutirnir eru eins
og þeir eru í stærðfræði,“ segir
Björg.
Stærðfræðiguðinn með svörin
„Í hvítbókinni hans Illuga er talað
um að rannsóknir hafi sýnt fram á
að menntun og kunnátta kennara
sé það sem best segi fyrir um
hvernig menntakerfið standi að
vígi. Þannig að ef við Íslendingar
viljum bæta menntakerfið okkar,
þá þurfum við að huga að kennara-
menntuninni.“
Björg rifjar upp skólagöngu sína
og segist muna vel eftir því að hafa
ekki fengið útskýringar á ýmsum
grunnaðferðum í stærðfræði en það
séu einmitt þess konar útskýringar
sem kennaranemar, sem gera ekki
greinarmun á hugtaki og aðferð,
þurfi meðal annars á að halda.
„Slík menntun er verðandi kenn-
urum nauðsynleg til þess að þeir
viti af hverju ekki er deilt með
núlli, af hverju við byrjum frá
hægri þegar við margföldum,
leggjum saman og drögum frá, en
frá vinstri þegar við deilum, af
hverju við tökum seinna brotið,
snúum við og margföldum þegar
við deilum brotum og svo fram-
vegis. Allar þessar spurningar hafa
svör og það eru rök á bak við öll
svörin. Það er stundum eins og
stærðfræðiguðinn hafi sent stein-
plötur með lýsingu á því hvernig
ætti að gera hlutina og fáir viti
hvers vegna,“ segir Björg og hlær.
„Þegar kennaranámið var lengt
um tvö ár gafst gullið tækifæri til
þess að auka kennslu í íslensku og
stærðfræði. Því miður var það ekki
gert. Ég held að þessar tvær
greinar séu mest tengdar við
áframhaldandi árangur í námi. Það
er svo mikilvægt að þeir sem
leggja grunninn að stærðfræðinámi
barna séu sjálfir öruggir í stærð-
fræði.“
Samstarf möguleg lausn
Björg býr í Kaliforníu og starfar í
California State University Stan-
islaus, þar sem hún kennir við
stærðfræðideild háskólans. Kenn-
arar í stærðfræðideildinni við CSU
Stanislaus sjá um stærðfræði-
menntun verðandi kennara sem og
stærðfræðinema. „Hér í Bandaríkj-
unum hafa flest ríki tekið í notkun
nýja sameiginlega námskrá í
stærðfræði og móðurmáli, Common
Core State Standards. Hluti af því
sem ég er að gera er að sjá um
endurmenntunarnámskeið fyrir
kennara. Við förum út í skólana, að
beiðni skólastjóra eða fræðsluskrif-
stofa, en einnig er boðið upp á
námskeið á laugardögum, þar sem
kennarar geta komið og aukið
kunnáttu sína. Þannig aðstoðum
við kennara svo að þeir séu í stakk
búnir til að kenna samkvæmt nýrri
námskrá. Þetta samstarf stærð-
fræði- og menntadeildar, sem og
samstarf stærðfræðideildarinnar
við skólana og fræðsluskrifstofur,
er nokkuð sem ég hef velt fyrir
mér hvort sé ekki sniðugt að taka
upp á Íslandi. Það þarf að bjóða
upp á öfluga endurmenntun fyrir
kennara samhliða útgáfu nýrrar
námskrár. Endurmenntun er nauð-
synleg til að hægt sé að framfylgja
námskránni, annars endar hún sem
marklaust plagg,“ segir Björg.
KENNARANEMAR SÍÐUR TILBÚNIR TIL AÐ KENNA STÆRÐFRÆÐI SAMKVÆMT NÁMSKRÁ
Hægt að bæta mennta-
kerfið með bættri
kennaramenntun
Rannsóknir sýna fram á að menntun og kunnátta kennara er það sem best seg-
ir fyrir um hvernig menntakerfið stendur að vígi.
NIÐURSTÖÐUR ÚR RANNSÓKN SEM BJÖRG JÓHANNSDÓTTIR FRAMKVÆMDI Í DOKT-
ORSRITGERÐ SINNI SÝNIR AÐ VERÐANDI KENNARAR ERU EKKI Í STAKK BÚNIR TIL ÞESS
AÐ KENNA STÆRÐFRÆÐI. AÐ MATI BJARGAR ÞURFA KENNARAR SÍFELLT AÐ AUKA KUNN-
ÁTTU SÍNA OG KENNARANEMAR ÞURFA MEIRI OG BETRI STÆRÐFRÆÐIMENNTUN.
Gunnþórunn Jónsdóttir gunnthorunn@mbl.is
Björg er doktor í stærðfræði.