Reykjalundur - 01.06.1962, Page 31

störfin til fulls á við heilbrigða. I'essi reglugerð hefur
ekki enn verið sett. l>að er fyrst og fremst vegna þess,
nð í Danmörku liefur tala atvinnulausra ekki verið
nerna um 1% síðustu ár, og því hefur ekki vcrið þörf
á sérréttindum til handa öryrkjum. í raun og veru
horfa málin þannig í dag, að ef við getum endurhæft
mann þannig, að hann nái 60—70% af starfsorkn heil-
brigðs manns, þá er vandalaust að útvega vinnu.
Síðasta svið endurhæfingarlaganna, sem ég minnist
liér á, er um skipulagningu cndurhæfingarstarfsem-
innar.
Framkvæmd laganna lieyrir undir Félagsmálaráðu-
neytið og þannig er ráðherrann æðsti vfirmaður endur-
hæfingarstarfseminnar.
Sér til ráðuneytis hefur hann — við ýmis atriði eins
og stuðning við endurhæfingarstofnanirnar — ráð skip-
að mönnum, sem cru fulltrúar þeirra, sem hagsmuna
hafa að ga ta í endurhæfingarstarfseminni, eins og til
dæmis fulltrúum fjármála- og félagsmálaráðuneyta,
vinnuþega og vinnuveitenda, lækna, sveitarfélaga, end-
urhæfingarstofnana og félaga öryrkja. Þetta ráð ásamt
ráðherranum er æðsta ráð endurhæfingarstarfseminnar.
Þar fyrir utan eru svo f hverju amti, en þau eru 22,
og þannig í Kaupmannahöfn, nefndir, sem annast mál-
in á hverjum stað. Eins og til dæmis samstarf við
spítala, félagsmálaskrifstofur, stéttarfélög o. fl.
Eg var sjálfur þeirrar ánægju aðnjótandi þangað til
ég varð yfirborgarstjóri, að vera meðlimur í þessu ráði
og formaður endurhæfingar nefndarinnar í Kaup-
mannahöfn. Þannig hef ég verið með í að samhæfa
og auka endurhæfingarstarfsemina á Kaupmannahafn-
arsvæðinu. En þar höfum við nú yfir að ráða um það
bil 20 ýmiss konar endurhæfingarstofnunum. Við höf-
um tvö vinnuheimili fyrir þá, sem eru alvarlega fatl-
aðir og þá, sem fengið hafa lömunarveiki. Og við höf-
um einnig lagt á ráðin um sérstakt vinnuheimili fyrir
þá, er búa við sálræna fötlun. Þar að anki höfum við
starfsprófunarstöðvar, þjálfunarstöðvar kennslustöðv-
ar og nokkrar sérþjálfunarstöðvar. Nú getum við end-
urhæft 600—700 manns árlega og gert um 350 kleift að
stunda „vernduð" störf. Hvað þetta síðasta áhrærir,
þá höfum við enn ekki fullnægt þörfinni, en þess
verður ekki langt að bfða.
Hvað stjórnarfyrirkomulagið snertir, þá er landinu
skipt í 12 svæði, og á hverju svæði er ein endurhæf-
ingarmiðstöð, sem við köllum. En það er ríkisskrif-
stofa, sem sér um alla samræmingarstarfsemi og heim-
sóknarstörf, og sem einnig veitir aðstoðina meðan á
endurhæfingu stendur.
Félagsleg læknisfræði.
Til þess að þið getið gert ykkur nokkra hugmynd
um starfsemina, og kannske vankantana á henni líka,
Reykjalundur
ætla ég að nefna nokkrar tölur frá fyrsla starfsári end-
urhæfingarmiðstöðvarinnar í Kaupmannahöfn.
Þessar tölur frá endurhæfingarmiðstöðinni í Kaup-
mannahöfn gefa nokkra liugmynd um þörfina sem fyr-
ir liendi er á endurhæfingu. Miðstöðin var opnuð 1.
apríl 1961 og þar til 1. apríl 1962 var vísað þangað
cða komu af sjálfsdáðum 3550 manns, sem álitið var
að hefðu þörf fyrir endurhæfingu með tilliti til at-
vinnu. Okkur brá í brún við þennan fjölda, því að
á undanförnum árum höfðu ekki gefið sig fram nema
7—800 manns árlega á hinum sérstöku skrifstofum fyr-
ir fatlaða, sem störfuðu í sambandi við vinnumiðlun-
arskrifstofur.
Starfslið miðstöðvarinnar var að miklu leyti nýtt og
ekki reynslumikið við þetta starf, og ekki nógu fjöl-
mennt til að sinna öllum þessum fjölda. Þar eð við
getum ekki ímyndað okkur, að 3.500 muni koma ár-
lega eftir þetta, var starfsliðið að vísu aukið nokkuð,
en þó ekki svo, að það gæti annað afgreiðslu 3500
manns á ári. Nú eru um það bil 25 starfsmenn á
skrifstofunni i Kaupmannahöfn, endurhæfingarleiðbein-
endur, skrifstofufólk og auk þess starfa þar 6 ráðgef-
andi læknar, hver þeirra starfar þar 10—20 stundir á
viku. Þessi læknaþjónusta nær yfir mörg sérsvið, svo
sem fysiurgi, sálkönnun, félagslega la’knisfræði og lyf-
læknisfræði.
Að lifa eðlilegra lífi.
Starfstilhögun hinna leiðbeinendanna er þannig, að
leiðbeinendur um endurhæfingu hafa með að gera at-
vinnuvalið, með tilliti til þeirrar endurhæfingar, sem
fram hefur farið, en vinnuleiðbeinendurnir hafa þann
starfa einn, að útvega þeim endurhæfða starf við sitt
hæfi.
Við eruin ekki alls kostar ánægð með þessa skipt-
ingu, en ég vona, að úr því levsist, þegar lögin verða
tekin til endurskoðunar árið 1965.
Svo að við snúum okkur að þessuin 3550, þá höfum
við að nokkru leyti fundið skýringuna. Möguleikar á
cndurhæfingu voru ekki nærri eins góðir og þeir eru
í dag. þeir voru heldur ekki nógu vel kunnir. hvorki
meðal örvrkianna sjálfra né heldur lækna og vfirvalda,
sem öryrkiarnir voru í sambandi við. Skfringin cr ef
til vill að nokkru fólgin í því hvernig atvinnuástandið
í landinu er. Þar sem eftirspum eftir vinnuafli er svo
mikil, og meðallaunin svo há, að töluverður hópur ör-
yrkja, sem um árabil hafa fengið sinn örorkustvrk,
hefur nú gefið sig fram til bess að athnga, hvort ekki
hefur nú skapazt tækifæri til að lifa eðlilegra lífi, en
fram til þessa.
Það verðtir að viðurkenna það. 3500 var allt of mik-
ið álag, og það hafði þær afleiðingar, að I. aprfl f
ár lágu mál 1200 manna óhrevfð. en svipuð tala var í
afgreiðslu, Málin höfðu þó verið flokkuð þannig, að
29