Morgunblaðið - Sunnudagur - 07.06.2015, Blaðsíða 48

J
oseph „Sepp“ Blatter stóð á föstudag
fyrir viku keikur og talaði eftir að hafa
verið endurkjörinn forseti Alþjóða-
knattspyrnusambandsins, FIFA, í
fjórða sinn eins og hann væri eina von
sambandsins, kyndilberi umbóta og
gagnsæis. Fjórum dögum síðar var komið
annað hljóð í strokkinn og Blatter tilkynnti
afsögn sína. Hann er þó hvergi nærri farinn.
Boða þarf til aukaþings til að velja arftaka
hans og það verður ekki gert fyrr en á milli
desember og mars á næsta ári. Blatter ætlar
að sitja þangað til.
Hvað olli sinnaskiptum Blatters? Leitt
hefur verið getum að því að hann hafi áttað
sig á að böndin væru farin að berast að sér.
Ekki er heldur útilokað að hann hafi óttast
að FIFA myndi klofna reyndi hann að sitja
sem fastast. Michel Platini, formaður knatt-
spyrnusambands Evrópu, UEFA, hafði gefið
í skyn að það gæti gerst og í Þýskalandi og
víðar var hafin umræða í þá veru.
Gríðarlegir fjármunir í húfi
Grunsemdir um spillingu hafa lengi loðað við
FIFA. Sambandið veltir gríðarlegum upp-
hæðum. Hart er sóst eftir að fá að halda úr-
slitakeppnina í heimsmeistaramótinu í knatt-
spyrnu karla og rétturinn til
sjónvarpsútsendinga og leyfi fyrirtækja til
að leggja nafn sitt við HM eru seld dýru
verði. Fótbolti á gríðarleg ítök í fólki og það
hefur kannski orðið íþróttinni til bjargar að
þótt FIFA sé spillt samband í vitund al-
mennings hefur almenningur annaðhvort trú
á því að spillingin nái ekki til íþróttarinnar
sjálfrar, aðeins til umgjarðarinnar, eða er
sama.
Þegar Loretta Lynch, dómsmálaráðherra
Bandaríkjanna, lét til skarar skríða 27. maí,
tveimur dögum fyrir forsetakjörið í FIFA,
brustu allar gáttir. Hún gaf út 47 ákærur á
hendur 14 manns, þar af níu mönnum í yfir-
stjórn FIFA. Voru sjö þeirra handteknir og
snúast ákærurnar um mútur upp á meira en
150 milljónir dollara (20 milljarða króna).
Aðgerðin var dramatísk. Hinir ákærðu voru
leiddir út í böndum af lúxushótelinu Baur au
Lac í Zürich þar sem halda átti forseta-
kjörið. Það segir sína sögu um veröld FIFA
að á hótelinu kostar nóttin allt að hálfa millj-
ón króna.
Sömu aðferðir og gegn mafíunni
Rannsókn Lynch á FIFA hófst fyrir nokkr-
um árum þegar hún var saksóknari í New
York-ríki. Við bandarísku rannsóknina er
beitt sömu aðferðum og notaðar eru gegn
skipulagðri glæpastarfsemi, aðferðum sem
bandarískir saksóknarar hafa þróað í baráttu
við mafíuna og eiturlyfjahringi. Hver sá sem
næst er eins og dóminókubbur og þegar
hann fellur tekur hann fleiri með sér. Þannig
þræða rannsakendurnir sig áfram þar til
þeir ná höfuðpaurunum. Hingað til hefur
Blatter ekki verið nefndur á nafn en hafi
spillingin verið jafn víðtæk og allt bendir til
er erfitt að sjá hvernig það hefur farið
framhjá honum í 17 ára valdatíð.
Lynch lýsti FIFA eins og skipulögðum
glæpahring. Hinir grunuðu hefðu borið sið-
ferðislega ábyrgð og misnotað traust til að
skara eld að eigin köku. Nefndi hún sér-
staklega að þeir hefðu skaðað börn um allan
heim sem ættu sér þann draum að spila fót-
bolta.
FIFA hefur meira umleikis en nokkurt
annað íþróttasamband. Tekjur FIFA voru
5,7 milljarðar dollara á undanförnum fjórum
árum. Það var 1,5 milljörðum meira en fjög-
ur árin þar á undan. Það sýnir hvernig tekj-
urnar aukast frá einni heimsmeistarakeppni
til annarrar, en mótið fer fram á fjögurra
ára fresti. Sjónvarpsstöðvar greiddu 2,5
milljarða dollara fyrir útsendingarrétt.
Styrktaraðilar greiddu 1,6 milljarða dollara.
Sjónvarpsstöðvar, margar ríkisreknar, sem í
fréttatímum fjalla um grunsemdir um víð-
tæka spillingu innan FIFA, borga háar fjár-
hæðir möglunarlaust fyrir að senda leikina
út. Eftir handtökurnar eru vöflur komnar á
styrktaraðila, en þeir vita að reiknað hefur
verið út að með því að nýta það að vera
styrktaraðili HM rétt fæst 20% betri útkoma
en með hefðbundinni markaðsstarfsemi.
FIFA hefur þanist út í tíð Blatters
Þegar Blatter tók við árið 1998 átti FIFA
þrjár milljónir dollara í sjóðum en nú eru 1,5
milljarðar dollara í hirslum sambandins. 209
landssambönd í knattspyrnu eru í FIFA. Að-
ildarríki Sameinuðu þjóðanna eru 193.
Ásakanir bandarískra yfirvalda snúast um
vafasöm viðskipti knattspyrnusambands
Norður- og Mið-Ameríku og Karíbahafsins,
CONCACAF, og Suður-Ameríku, CONME-
BOL, sem eru sambærileg við UEFA í Evr-
ópu. Þær lúta að útsendingar- og markaðs-
rétti á alþjóðlegum knattspyrnumótum. Þær
snúast einnig um veitingu leyfa til að halda
heimsmeistarakeppnina.
Í gögnunum er fjallað um ákvörðunina um
hvar heimsmeistarakeppnin skyldi haldin
2010. Hún fór fram í Suður-Afríku, en Mar-
okkó þótti einnig líklegur kostur. Í gögn-
unum kemur fram að tveir helstu framá-
menn í CONCACAF, Jack Warner frá
Trínidad og Tóbagó og Charles Blazer frá
Bandaríkjunum, sem einnig sátu í fram-
kvæmdastjórn FIFA, fóru á vettvang 2004
til að skoða aðstæður. Munu þeir um leið
hafa kannað hversu mikils virði atkvæði
þeirra væru. Samkvæmt gögnunum bauð
Suður-Afríka betur, 10 milljónir dollara.
Greiðslan á þessum 10 milljónum var hins
vegar vandkvæðum bundin. Ekki var hægt
að taka peningana úr ríkissjóði. Eftir mikið
japl var niðurstaðan sú að peningarnir komu
beint af reikningum FIFA úr sjóði sem
eyrnamerktur var eflingu knattspyrnu í
Suður-Afríku og var sú ástæða gefin að þeir
væru ætlaðir til stuðnings fótbolta í löndum
þar sem stór hluti íbúa væri af afrískum
uppruna. Eftir að málið kom upp hafa
stjórnvöld í Suður-Afríku haldið sig við þá
skýringu og segjast ekki geta borið ábyrgð á
því hvað um peningana varð eftir að þeir
voru yfirfærðir.
Peningarnir voru lagðir í þremur
greiðslum í byrjun árs 2008 inn á reikning
sem var í nafni CONCACAF og Warner réði
yfir. Þegar Blazer komst að því að tíu millj-
ónir dollara hefðu verið greiddar hafði hann
samband við Warner og heimtaði sinn hlut,
eina milljón dollara. Warner kvaðst ekki
geta borgað svo mikið vegna þess að hann
hefði þegar þurft að borga tveimur öðrum.
Blazer yrði að sætta sig við minna. Í desem-
ber 2008 voru tæplega 300 þúsund dollarar
lagðir inn á bankareikning Blazers á eyju í
Karíbahafi. Skömmu síðar afhenti útsendari
Warners Blazer 250 þúsund dollara ávísun í
höfuðstöðvum CONCACAF í New York.
Blazer vakti athygli lögreglunnar í Banda-
ríkjunum árið 2011 og má rekja það til þess
að eftir hryðjuverkin 11. september 2001
hafa bandrískt stjórnvöld skyldað banka til
að greina frá færslum upp á meira en 10
þúsund dollara og krafist þess að fá upplýs-
ingar um erlenda reikninga bandarískra
ríkisborgara.
Blazer hafði leynt 10 milljónum dollara
fyrir skattyfirvöldum og notað féð meðal
annars til að kaupa þakíbúð í Trump-
turninum í New York og íbúð í Miami.
Warner virðist einnig hafa sent yfirvöldum
gögn um Blazer og það hefur þá snúist í
höndunum á honum.
Uppljóstrarar úr röðum FIFA
Blazer voru gefnir tveir kostir; annaðhvort
yrði hann færður burt í járnum eða féllist á
að starfa með yfirvöldum. Þegar Ólympíu-
leikarnir fóru fram í London 2012 tók hann
upp samtöl við embættismenn FIFA með
hljóðnema í lyklakippunni sinni.
Warner var varaforseti FIFA og yfir-
stjórnandi CONCACAF þar til FIFA leysti
hann frá öllum skyldustörfum árið 2011
vegna ásakana um spillingu.
Hann byrjaði á því að neita öllu eftir að
handtökurnar fóru fram í Sviss. Á miðviku-
dag kom hann hins vegar fram og kvaðst
óttast um líf sitt. Hann sagðist geta sýnt
Þegar ég
segi ég, þá
er það FIFA
SEPP BLATTER SAGÐI Í VIKUNNI AF SÉR EFTIR AÐ HANN VAR
KJÖRINN FIMMTA SINNI FORSETI FIFA, EN ER ÞÓ HVERGI FAR-
INN. ÁSTÆÐAN ER ÁSAKANIR UM VÍÐTÆKA SPILLINGU SEM
NÁ TIL ÆÐSTU VALDAMANNA INNAN SAMBANDSINS.
Karl Blöndal kbl@mbl.is
AFP
Knattspyrna
48 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 7.6. 2015