Morgunblaðið - Sunnudagur - 07.06.2015, Blaðsíða 50

50 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 7.6. 2015
H
ún vildi að verk sín skiptu
máli, að þau fjölluðu um
mikilvæg málefni í lífi okkar,
um hluti sem við ættum að
vita af,“ segir bandaríski ljós-
myndarinn Charles Harbutt í viðtali í TIME-
tímaritinu, um vin sinn í áratugi, hinn áhrifa-
ríka bandaríska ljósmyndara Mary Ellen
Mark. Hún lést úr lungnabólgu hinn 25.
september síðastliðinn, 75 ára að aldri; á síð-
ustu misserum höfðu alvarleg veikindi brotið
niður mótstöðuafl líkama hennar en þessi goð-
sagnakenndi ljósmyndari hélt áfram að mynda
og kenna, sýna fólki heiminn eins og hann er
og hvernig ætti að skráetja hann, nánast til
dauðadags.
Harbutt bætir við að fyrir sér hafi megin-
þema verka Mary Ellen á rúmlega hálfrar
aldar ferli verið „konan í þessum þreytta
gamla heimi okkar“. Og hann telur upp fræg
verkefni sem hafa komið út í bókum Mary
Ellen Mark, þar á meðal Ward 81, með mynd-
um sem hún tók innilokuð á geðsjúkrahúsi
fyrir konur; Falkland Road, sem fjallar um
vændiskonur, margar vart af barnsaldri, við
samnefnda götu í Bombay; þriggja áratuga
verkefnið um Tiny, sem var
unglingur á refilstigum
þegar þær Mark hittust en
birtist í væntanlegri bók
sem tíu barna móðir á
fimmtugsaldri; það er bókin
um Móður Theresu og
heimili hennar fyrir dauð-
vona í Kalkútta; sú um út-
skriftarveislur úr mið-
skólum í Bandaríkjunum.
Bæta má við þessi orð Harbutts að algeng-
ustu viðfangsefnin eru ekki bara konur heldur
líka þeir sem minna mega sín af ýmsum
ástæðum; þar má nefna langtímaverkefni um
fátækt í Bandaríkjunum, verkefnið Undrabörn
sem Mary Ellen ljósmyndaði í Öskjuhlíðar- og
Safamýraskólum í Reykjavík á árunum 2005
til 2007 og bókina rómuðu um sirkusa á Ind-
landi.
En Mary Ellen hafði óseðjandi áhuga á
fólki á öllum stigum mannlífsins og sá áhugi
birtist til að mynda í fjölmörgum portrett-
verkefnum, sem hún tókst reglulega á við á
sínum glæsta ferli. Þannig tók hún myndir í
heillandi bók um tvíbura og myndaði bak við
Laurie í baði á deild 81 í Oregon State-geðsjúkrahúsinu árið 1976. Þetta var kápumynd bókarinnar Ward 81 um konur á öryggisdeild geðsjúkrahússins. Mary Ellen fékk leyfi til að vera lokuð inni með þeim.
Fyrsta kunna ljósmynd Mary Ellen. Hina fagra Emine stillir sér upp, Trabzon, Tyrklandi, 1965.
BANDARÍSKI LJÓSMYNDARINN MARY ELLEN MARK LÉST Á DÖGUNUM, 75
ÁRA AÐ ALDRI. Á GLÆSTUM FERLI VANN HÚN AÐ MÖRGUM RÓMUÐUM
LJÓSMYNDAVERKEFNUM OG Á SÍÐUSTU ÁRATUGUM MYNDAÐI HÚN OG
KENNDI TALSVERT Á ÍSLANDI. EINAR FALUR INGÓLFSSON MINNIST HÉR
VINAR, KENNARA OG SAMVERKAMANNS UM LANGT ÁRABIL.
Einstök sýn
á heiminn
Mary Ellen Mark
árið 1987.
Ljósmyndir/Mary Ellen Mark
Menning