Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.2007, Page 25

Miklar vangaveltur voru uppi um það hvort torfveggir kynnu að hafa
verið á eldri kirkjunum. Það sem mælir afar augljóslega gegn því eru
grafir sem liggja inn undir þá torfveggi sem tilheyra yngri skeiðum. Tíu
legstaðir eru undir torfveggjum og tveir til viðbótar mjög fast upp við
torfveggina. Ein gröf er undir gólfi kirkjunnar og augljóst að steingólfið lá
ofan á henni. Það eru því 11-13 grafir tengdar timburkirkjum og eldri en
torfkirkjurnar eða um þriðjungur grafanna.
Gerðþróun íslenskra kirkna
Umræða um gerðþróun íslenskra kirkna hefur aðallega verið í höndum
Harðar Ágústssonar og byggt á umfangsmikilli þekkingu hans á húsagerð.
Þá má styðjast við erlendar rannsóknir.19 Frá því ég gróf á Kirkjubóli hafa
að auki bæst við þrjár rannsóknir auk þess sem rannsókn Sveinbjarnar
Rafns sonar að Varmá í Mosfellssveit lá fyrir, eina skilmerkilega kirkju-
rannsóknar skýrslan þá.20
Í raun er besta umfjöllunin um gerðþróun grein Harðar Ágústssonar
frá 1983. Þar setur hann fram hugmyndir um að timburkirkjur hafi
þróast þannig að fyrst hefði timburramminn verið allur niðurgrafinn,
síðar einungis hornstoðir grafnar en loks hefði húsið staðið í heild sinni
á aurstokksramma.21 Kenning Harðar stendur nokkuð óhögguð og er
studd sterklega með rannsóknum Knud Krogh sem gert hefur yfirlit um
rannsóknir á Grænlandi auk þess að grafa fram kirkju í Færeyjum þar sem
þróunarstig sáust mjög vel.22
24 ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
5 m
N
9. mynd. Stoðarholur timburkirkjunnara. Teikn. Magnús Þorkelsson.