Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.2007, Blaðsíða 75

lak úr loftinu næst honum. Í fyrstu var leirnum ekið í haug fyrir utan
námuna en síðar voru gömul námugöng fyllt með þessum úrgangi. Síðan
var borað með loftbor fyrir sprengiefni og brandurinn losaður sundur
með sprengingu sem verkstjórinn sá um. Það sem var hreint af brandi
var flutt út en hitt hreinsað af leir og öðrum jarðefnum. Skildir voru eftir
stöplar til að halda þakinu uppi og varð að fylgjast vel með að það gæfi sig
ekki. Unnið var við ljós frá karbítsluktum.
Aðalvandamál námuvinnslunnar í þetta skipti var hve illa gekk að
fá verkamenn til starfa. Lengi vel vann aðeins einn fastráðinn maður
við námuna, að verkstjóra frátöldum, en það var Guðmundur Arnald
Guðmundsson frá Botni. Um vorið komu sex Færeyingar til viðbótar,
þar af þrír vanir námamenn, auk þess sem matráðskona var ráðin en hún
hét Sigurbjörg Pétursdóttir og var frá Laugum. Í ágúst hættu svo tveir
Færeyinganna störfum og síðan voru hinir smám saman að tínast burt án
þess að tækist að ráða menn í þeirra stað. Þar með var rekstri námunnar
lokið.
Halli á starfseminni bæði árin sem náman starfaði var 4395 kr. 27 aurar
en þegar búið var að gera félagið upp og selja eigur þess var hægt að
borga hlutabréfin út með ríflegu nafnverði. Stjórnarmenn tóku ekki laun
fyrir sín störf en fengu í sinn hlut það sem eftir var þegar allir aðrir höfðu
fengið sitt.
Námugöngin í Botni voru síðan notuð sem vatnsþró fyrir vatns-
aflsstöðvar bæjanna Botns og Birkihlíðar.75
Námurnar í Dufansdal og Þernudal
Við Arnarfjörð voru starfræktar tvær surtarbrandsnámur. Námufélag
Íslands var með námuvinnslu í Þernudal í svokallaðri Fossnámu en
Sigurður Þórarinsson taldi hana best fallna til vinnslu af öllum íslenskum
námum. Aðalgallinn var að hún lá nokkuð langt frá sjó, um 1300 m.
Vegur hafði verið lagður upp að henni og voru prýðilegar aðstæður til
útskipunar í Fossfirði.76 Í áðurnefndu bréfi til stjórnarráðsins frá Tryggva
Gunnarssyni kemur fram að göngin séu orðin 60 feta löng.77 Ekkert er
nú sjáanlegt af minjum um námuvinnsluna ef frá er talinn vegarslóði sem
lagður var upp að námunni og enn má sjá leifar af í hlíðinni.
Fyrsta surtarbrandsnáman sem grafin var á Íslandi var fremst í
Dufans dalsnúp en er í daglegu tali kennd við Dufansdal og kölluð
Dufansdalsnáman og verður þeirri málvenju haldið hér. Það mun hafa
verið Vestur-Íslendingurinn Sigurður Jósúa Björnsson sem stóð fyrir því
en verkið fjaraði út. Þetta hefur líklega verið 1904 því að þeir sem unnu
74 ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS