Dagblaðið Vísir - DV - 05.02.2010, Blaðsíða 29

Hver er maðurinn?
„Það er ég, Nanna Briem geðlæknir.“
Hvað drífur þig áfram?
„Fjölskyldan, vinnan og vinir.“
Hvaða þrjú orða lýsa þér best?
„Þetta er eins og eitthvert sálfræði-
próf. En ætli ég neyðist ekki til að
segja ákveðni, fjölskyldumanneskja
og vinkona.“
Hver er þín fyrirmynd?
„Móðir mín.“
Af hverju?
„Hún var fyrirmyndarmanneskja og
það er ánægjulegt að líkjast henni.“
Hver eru áhugamálin?
„Vera með manninum mínum, borða
góðan mat og vera með vinunum.“
Uppáhaldsmatur?
„Sushi.“
Eru Íslendingar siðblindir?
„Ekki meira en aðrir. Ég fjalla um
siðblindu sem persónuleikaröskun.
Það eru ekki til neinar rannsóknir um
það hve margir Íslendingar eru
siðblindir. Ég geri ráð fyrir því að það
sé eins og annars staðar erlendis, 0,5
til 1%. Erlendar rannsóknir segja að
það séu aðeins fleiri siðblindir í
stjórnunarstöðum innan fyrirtækja.
Það getur alveg verið eins hér á landi
– það hefur ekkert verið rannsakað.“
Er eitthvað líkt með Enron og
íslenska hruninu?
„Það sem ég get sagt – að í mínum
fyrirlestri vitna ég í tvo fræga
sálfræðinga. Þeir hafa skoðað
siðblindu innan fyrirtækja. Þeir halda
því fram að siðblinda hafi verið stór
sök í falli Enron. Ef maður skimar eftir
siðblindu við ráðningar í stjórnunar-
stöður er hægt að koma í veg fyrir
annað Enron-mál. Það er þeirra
hugmynd.“
Hvað er fram undan hjá þér?
„Að vera með fjölskyldunni og fara í
vinnuna og halda upp á tíu ára
afmæli sonar míns.“
NANNA BRIEM geðlæknir sló í
gegn með fyrirlestri sínum um
siðblindu. Nanna segir að siðblinda
hafi lítið verið rannsökuð hér á landi
og margt sé líkt með hruni Enron og
íslenska efnahagskerfisins.
VILL LÍKJAST MÖMMU
MAÐUR DAGSINS
Það er kannski fullseint að vera
með áramótapistil núna. En Óli og
Icesave tóku yfir umræðuna í byrj-
un janúar, einmitt þegar maður átti
að vera að velta fyrir sér nýjum ára-
tug. Það er því kannski síðasti séns
nú, meðan enn er janúar, að velta
fyrir sér nýju ári.
Fyrsta spurningin sem þarf að
svara er þessi: Er nýr áratugur yf-
irhöfuð hafinn? Stærðfræðingar
myndu flestir segja nei. En þó er
málvenja fyrir því að líta svo á að
nýr áratugur hefjist þegar nýr tugur
fyllist. Þetta er sérstaklega ríkjandi
í enskumælandi löndum, þar sem
talað er um „fifties“ eða „sixties“
og því eðlilegt að miða við ár sem
byrja á sama tölustaf í tugnum. Í
íslensku notast menn hins vegar
við hið óþjála „6. áratugur“ eða „7.
áratugur“. Þessi heiti kalla ekki á
bein tengsl við menningarlega við-
burði eins og þau ensku gera og því
skiptir varla máli hvenær slíkir ára-
tugir byrja, hvort sem það er 1960
eða 1961.
Ef til vill má einnig tala um
þriðja mælikvarðann, sem er fyrst
og fremst menningarlegur. Sagn-
fræðingurinn Eric Hobsbawn hef-
ur talað um „stuttu 20. öldina“ frá
1914–1991, sem entist þá frá upp-
hafi fyrri heimsstyrjaldar og fram
að hruni Sovétríkjanna. Telur hann
þessa tvo stórviðburði hafa markað
hið raunverulega upphaf og endi
20. aldar, hvað sem dagatalið segir.
Sömuleiðis talar hann um „löngu
19. öldina“, sem entist frá upphafi
frönsku byltingarinnar 1789 til
1914.
Rokkáratugirnir
Hvenær byrja þá áratugir út frá
þessum mælikvarða? Menningar-
lega var 6. áratugurinn fyrsti rokk-
áratugurinn. Hann var þó heldur
seinn á sér, hófst í raun ekki fyrr
en 1955 með kvikmyndinni Rebel
With out a Cause með James Dean
og laginu „Rock Around the Clock
með Bill Haley.“ Einnig var Elvis
nokkur Presley þá farinn að láta að
sér kveða fyrir alvöru í suðurríkjun-
um. Áratugurinn kom enn seinna
hingað til lands.
Bítlaáratugurinn hlýtur þá að
hefjast með útkomu fyrstu Bítla-
plötunnar árið 1963, en sama ár
kom einnig út fyrsta frumsamda
plata Bob Dylans og fyrstu smáskíf-
ur Rolling Stones. Áratugurinn náði
síðan hámarki árið 1968, en að ein-
hverju leyti má segja að hann hafi
ekki hafist á Íslandi fyrr en 1970,
þegar hippamenningin fór fyrst að
láta á sér kræla af krafti.
Margir vilja rekja endalok hippa-
tímans í Bandaríkjunum til mann-
fallsins á tónleikum Rolling Stones
í Altamont í desember 1969, sem er
heppilegur endapunktur, en sama
ár komust einnig Manson-morð-
in í hámæli. 8. áratugurinn átti erf-
itt með að finna sjálfan sig í kjölfar
hippanna, það var ekki fyrr en 1977
sem tvær af meginstefnum hans,
pönk og diskó, komust í hámæli með
myndinni Saturday Night Fever og
fyrstu plötum Sex Pistols og Clash.
Þær deilur áttu eftir að halda áfram
á Íslandi langt fram á 9. áratuginn.
Uppaáratugurinn og hrunið
Uppaáratugurinn var frekar stund-
vís. Árið 1979 var Thatcher kjörinn
forsætisráðherra Bretlands og árið
1980 vann Reagan forsetakosningar
í Bandaríkjunum. Þessir tveir ein-
staklingar áttu eftir að setja mestan
svip á áratuginn, sem nú varð mót-
aður af stjórnmálum frekar en af
menningunni í vitund fólks.
Það er erfiðara að greina tíma-
mótaviðburði á 10. áratugnum.
Árið 1991 var Persaflóastríðið háð
og Sovétríkin hrundu, sem átti eftir
að lita áratuginn. Sama ár kom
Nirvana-platan Nevermind út,
sem er líklega eitt áhrifamesta lista-
verk þessa áratugar. Ári síðar var Bill
Clinton kosinn forseti Bandaríkj-
anna og Maastricht-sáttmálinn var
undirritaður, sem breytti Evrópu-
bandalaginu í Evrópusambandið.
Sama ár hófst stríðið í Bosníu.
21. öldin hefur þegar orðið vitni
að tveim heimssögulegum viðburð-
um. Árásirnar 11. september 2001
áttu eftir að draga dilk á eftir sér sem
enn sér ekki fyrir endann á. Góðær-
isáratugnum lauk síðan opinberlega
6. október 2008 á Íslandi og á svip-
uðum tíma annars staðar. Haustið
2008 gerðust líklega þeir viðburð-
ir sem eiga eftir að setja mesta svip
á annan áratug aldarinnar. Árið í ár
hófst með synjun forseta á Icesave.
En hvað helstu deilumál varðar er 2.
áratugurinn þegar hafinn.
Hin langa 21. öld
MYNDIN
Tilraunastöð við Hellisheiðarvirkjun Í stöðinni er verið að þróa og prófa aðferðir við að skilja jarðhitagas frá gufunni. Annars vegar verður gerð tilraun til að binda koltví-
sýring sem kristalla djúpt í hrauninu á Hellisheiðinni. Hins vegar verður brennisteinsvetni, sem veldur hveralyktinni, blandað saman við affallsvatn virkjunarinnar sem dælt er
niður í jarðhitageyminn að nýju. MYND BRAGI ÞÓR JÓSEFSSON
KJALLARI
UMRÆÐA 5. febrúar 2010 FÖSTUDAGUR 29
VALUR GUNNARSSON
rithöfundur skrifar
„Margir vilja rekja
endalok hippatímans
í Bandaríkjunum
til mannfallsins á
tónleikum Rolling Stones í
Altamont
í desember 1969...“
SMÁAUGLÝSINGASÍMINN ER
smaar@dv. is