Dagblaðið Vísir - DV - 05.02.2010, Qupperneq 44

44 FÖSTUDAGUR 5. febrúar 2010 HELGARBLAÐ
60 TONNA LOFTSTEINN Hoba-steinninn í Namibíu er stærsti
loftsteinn sem hefur fundist á jörðinni. Hann er einnig stærsti náttúrulegi
járnklumpurinn sem vitað er um. Lofsteinninn er talinn hafa skollið á jörðina
fyrir 80.000 árum en hann stendur enn á sama stað og hann lenti. Hoba-
steinninn fannst árið 1920. Eigandi landskikans þar sem steinninn liggur er
sagður hafa verið að plægja jörðina með uxa þegar skyndilega heyrðist hvellt
málmhljóð og plógurinn stöðvaðist. Hoba-steinninn var grafinn upp en hann
hefur aldrei verið færður úr stað enda gríðarlega þungur, um 60 tonn. Efna-
samsetning hans er um 82,4% járn, 16,4% nikkel og 0,76% kóbalt.
UMSJÓN: HELGI HRAFN GUÐMUNDSSON, helgihrafn@dv.is
PÓLSKIR
SKÓGAR Í SÓKN
n Við lok átjándu aldar þöktu skógar um
38 prósent af pólskri jörð. Á nítjándu öld og
á fyrri hluta þeirrar tuttugustu var stórum
hluta skóganna eytt þegar bændur þurftu
meira svæði fyrir ræktarlönd og þegar
pólskar lendur urðu vígvellir stríða. Við lok
síðari heimsstyrjaldar þöktu skógar aðeins
fimmtung Póllands. Á eftirstríðsárunum
hrintu pólsk yfirvöld af stað skógræktar-
átaki. Þekja skógar í dag um 30 prósent
landsins og talið er að skógarnir nái fyrri
styrk eftir 50-100 ár.
Fyrr á öldum bjuggu nokkrir pólskir þjóð-
flokkar alfarið í skógum landsins. Vegna ein-
angrunar þróuðu hóparnir með sér sérstaka
mállýsku, tónlist og klæðaburð. Stærsta
þjóðarbrotið úr skógunum er kurps-fólkið
sem enn í dag heldur hátíðir og notar þjóð-
búninga sem eiga rætur að rekja til fornra
tíma í myrkviðum pólskra skóga.
STÆRSTA
SÆKÝRIN
n Hinar risavöxnu Steller-sækýr
(Hydrodamalis gigas) voru engin
smásmíði, vógu á bilinu 5-11 tonn
og gátu orðið tæpir 8 metrar á
lengd. Þær lifðu fyrr á tímum víða
í Norður-Kyrrahafi en stofn skepn-
unnar hafði minnkað mikið þegar
Evrópumenn uppgötvuðu tegundina
á átjándu öld. Sækýrnar lifðu þá nær
eingöngu í grunnum og köldum sjó
við Kommandorskye-eyjaklasann á
Beringshafi.
Evrópumenn uppgötvuðu þær fyrst
árið 1741 þegar skip landkönnuðar-
ins Vitusar Bering strandaði undan
ströndum Kamtsjatka. Á meðan beð-
ið var björgunar fór náttúrufræðing-
urinn Georg Wilhelm Steller, sem var
einn skipsbrotsmannanna, á stjá og
fann sækýrnar sem fengu þá nafn
hans. Það markaði endalok tegund-
arinnar því evrópskir siglingamenn
fengu veður af skepnunni og ferðust
til Beringshafs til að veiða hana. Að-
eins 27 árum eftir uppgötvun Stellers
voru Steller-sækýr útdauðar.
KLÆÐSKERINN
FLJÚGANDI
n Austurríski klæðskerinn Franz Reichelt
fann upp stóra yfirhöfn, sem hann
nefndi „fallhlífarfrakkann“, sem var úr
þunnu efni með miklu vænghafi. Hann
starfaði í Frakklandi og var þekktur undir
viðurnefninu „klæðskerinn fljúgandi“.
Þann 4. febrúar 1912 söfnuðust fjölmargir
Parísarbúar, fjölmiðlamenn og forvitnir
ferðamenn, fyrir framan Eiffel-turninn en
Reichelt ætlaði að sýna uppfinningu sína
þar. Hann gerði sig tilbúinn, dró andann
og horfði út á Signu. Hann stóð á stól
fyrir framan handriðið á veitingahúsinu á
fyrsta „dekki“ Eiffel-turnsins. Hann steig
fram á efsta bitann og stökk niður heila
60 metra og lést samstundis eftir harka-
lega lendingu. Dagblögðin sögðu frá ör-
lögum hins fífldjarfa uppfinningamanns
í löngu máli – þar sem fylgdu með ljós-
myndir af fallinu.
Byssuhátíð
fjölskyldunnar
Tvisvar á ári koma hundruð skotvopnaáhugamanna saman í eyðimörkinni í vesturhluta Arizona. Þar er haldin byssuhátíðin „Big Sandy Shoot“, en skipuleggjendur hennar segja stoltir frá því að hún sé stærsta hátíð sinnar tegundar í heiminum. Hátíðargestir skjóta linnulaust í þrjá daga úr skotvopnum sínum, sem ýmist eru skammbyssur, vélbyssur, riffl-
ar, haglabyssur eða jafnvel eldflaugavörpur. Að meðaltali er 3,5 milljónum skothylkja dritað út í
tómið á hverri Big Sandy Shoot-hátíð.
Gestirnir þurfa að borga 230 dollara fyrir þátttöku en þeir sem eru komnir til að horfa á borga
25 dollara. Allir gestir eru látnir skrifa undir yfirlýsingu að þeir hafi komið á hátíðina af fúsum og
frjálsum vilja og á eigin ábyrgð.
Ekki virðist sérstaklega haldið að fólkinu að verja sig fyrir skothríðinni ef marka má meðfylgj-
andi myndir. Auk þess víla hátíðargestirnir sjáanlega ekki fyrir sér að draga blessuð börnin sín
með sér í dritið. Eflaust til að sýna þeim hinn rétta ameríska anda, sem skráður er í bandaríska
stjórnarskrá, réttinn til að bera vopn og verja sjálfa sig og sína.
Eitt er þó alveg bannað á Big Sandy Shoot og það með réttu – sama regla og á bindindishátíð-
inni í Galtalæk gildir – áfengisneysla er alveg bönnuð.
Furðuleg fjölskylduhátíð að bandarískum sið er
haldin tvisvar á ári í eyðimörkinni í Arizona-fylki.
Byssuglaðar blómarósir
Kvenþjóðin lætur sig ekki
vanta á hátíðina.
Bamm bamm
Þessum finnst
sko gaman að
skjóta út í loftið.
Koma svo, drengur
Pabbi, pabbi, á hvaða
takka á ég á ýta?
Einn, tveir og... Hátíðargestir
víla ekki fyrir sér að láta börnin
sín skjóta af eldflaugavörpum.
Litadýrð eldregnsins Á kvöldin er
börnunum komið fyrir inni í tjaldi á
meðan fullorðna fólkið á rómantíska
stund með litadýrð skothríðarinnar.