Dagblaðið Vísir - DV - 25.03.2011, Blaðsíða 16

16 | Fréttir 25.–27. mars 2011 Helgarblað
„Að meðaltali á hver fjölskylda
fimmtán milljónir í lífeyrissjóði.
Flestir eiga svipaða upphæð í lífeyr-
issjóði og í fasteigninni sinni. Ég hef
margoft spurt um það hvað fólk fái
almennt útborgað en hef ekki fengið
svör við því,“ segir Pétur Blöndal al-
þingismaður en eins og fram kom í
DV á miðvikudag á Siv Friðleifsdótt-
ir, sem setið hefur á Alþingi frá árinu
1995, inni rúmlega hundrað millj-
ónir í lífeyrisréttindum. Það sama
gildir um aðra þingmenn sem eiga
langan starfsferil að baki. Lögum
um lífeyrisréttindi þingmanna var
breytt árið 2009, nánar tiltekið þann
25. apríl. Þeir sem sátu á þingi fyrir
árið 2009 munu engu að síður njóta
þeirra réttinda sem þeir höfðu þegar
áunnið sér.
Sleppa við auðlegðarskatt
Í kjölfar frétta af lífeyrisréttindum
Sivjar óskaði DV eftir upplýsingum
frá Lífeyrissjóði starfsmanna rík-
isins, LSR, um hversu háar hæstu
upphæðirnar væru sem þingmenn,
ráðherrar og aðrir ráðamenn þjóð-
arinnar hefðu áunnið sér í gegnum
lífeyrisréttindin. Sjóðurinn neitar
að gefa það upp og eins neitar hann
að gefa upp hæstu mánaðarlegu
greiðslur til fyrrverandi þingmanna
og ráðherra. „Sjóðurinn getur ekki
svarað spurningum um lífeyri tiltek-
inna einstaklinga eða sem telja má
að rekja megi til tiltekinna einstak-
linga,“ stóð í skriflegu svari frá Völu
Rebekku Þorsteinsdóttur, lögmanni
hjá lífeyrissjóðnum.
Pétur Blöndal, alþingismaður
Sjálfstæðisflokksins, hefur barist fyr-
ir því að verðmæti lífeyrisréttinda
þingmanna sem og annarra verði
reiknuð út. „Ég vil að það sé uppi á
borðum hvað menn eru með í laun
og hvaða eignir þeir eiga. Þetta er at-
hyglisvert, til dæmis út frá auðlegð-
arskatti. Maður sem á hús borgar
auðlegðarskatt ef hann á 75 milljón-
ir í húsinu. Menn sem eiga lífeyris-
réttindi sem eru miklu meira virði
þurfa aftur á móti ekki að borga auð-
legðarskatt því lífeyrissjóðsrétturinn
er ekki metinn.“
Spurning um jafnrétti
Siv á rétt á því að fá um 370.000 krónur
á mánuði frá 60 ára aldri. Hún stend-
ur nú í deilu við fyrrverandi sambýlis-
mann sinn, Þorstein Húnbogason,
sem vill hlutdeild í lífeyrisréttindum
hennar, en hann lítur á málið sem
jafnréttismál.
Gylfi Arnbjörnsson, forseti Alþýðu-
sambands Íslands, ASÍ, segir einnig að
það sé jafnréttismál að hjón fái hlut-
deild í lífeyrisréttindum hvort ann-
ars. „Nú er það þannig að samkvæmt
lögum um lífeyrisréttindi er hjónum
heimilt að skipta á milli sín áunnum
lífeyrisréttindum. Almennt er litið á
lífeyrisréttindi sem sameign hjóna og
það eru til æði mörg dómafordæmi
fyrir því. Við teljum þó að það ætti
að gerast sjálfkrafa því þessar tekjur
eru sameign hjóna eins og allar aðrar
tekjur. Við teljum að það sé mjög mik-
ilvægt varðandi stöðu karla og kvenna
á vinnumarkaði að það sé þannig.
Karlar eru mjög oft með meiri líf-
eyrisréttindi en konur, út af almenn-
um tekjumuni karla og kvenna, og
það hefur oft verið þannig í uppgjöri
búa að tekið er tillit til lífeyrisrétt-
inda karlsins sem kemur þá þann-
ig til skipta að konan fær meiri eign í
húsinu. Það er ákveðin réttarbót fyrir
þann sem á hallar en vandinn er sá að
húsið er eign en ekki lífeyrir. Eftir sem
áður er lífeyrisrétturinn lélegur, sem
lendir þá á ríkinu. Það er ekki rökrétt.
Þess vegna er affarasælast að það sé
farið með lífeyrisréttindi sem sameig-
inlega eign hjóna.
Fólk getur þá gert með sér kaup-
mála ef það vill víkja sér frá því. Þá
fyrst myndi jafnræði skapast.“
Réttindin helmingi meiri en
gengur og gerist
Gylfa segir lífeyrisréttindi opinberra
starfsmanna sem eru í A-deild Lífeyr-
issjóðs starfsmanna ríkissjóðs 50–55
prósentum hærri en þeirra sem eru á
almennum vinnumarkaði, þó að svo-
kölluð ofurkjör þingmanna hafi ver-
ið afnumin árið 2009. „Enn er mjög
mikill munur á kjörum opinberra
starfsmanna og fólks á almennum
vinnumarkaði. Að auki miðar LSR við
lífeyristöku frá 65 ára aldri en aðrir líf-
eyrissjóðir miða við 67 ára aldur. Núna
krefjumst við þess að lífeyrisréttindi
almennra borgara verði jöfnuð við líf-
eyrisréttindi opinberra starfsmanna í
A-deildinni.“
21 milljarðs skuld í 35 ár
Hann segir að málið hafi farið í bak-
lás þegar í ljós kom hvernig staðan er
í raun hjá LSR. „Lífeyriskerfi ríkisins
stendur ekki undir sér. Það er mjög al-
varlegt, því hallinn hljóðar upp á 500
milljarða. Ef staðið verður við áunnin
réttindi þarf ríkið að borga 21 milljarð
á hverju ári í 35 ár.
Við viljum þá fá að vita að hér eft-
ir væri kerfið sjálfbært, en það er það
ekki heldur bætist stöðugt í hallann.
Hægt væri að gera A-deildina sjálf-
bæra með því að hækka annaðhvort
iðgjöldin eða hækka lífeyrisaldurinn
í 67 ár.
B-deildina, gömlu lífeyrisrétt-
indin, væri aldrei hægt að gera sjálf-
bæra. Hallinn þar er rosalegur. En
það mun taka okkur 30–35 ár að
losna alveg við þessa deild og á þeim
tíma er hætt við því að hallinn auk-
ist svakalega. Þetta er ansi hár reikn-
ingur sem við þurfum að borga og
það mun hafa áhrif á velferð fólks í
framtíðinni. Velferðin verður minni.“
Tímasprengja í kerfinu
Þetta staðfestir Pétur sem vill
að þessi skuld verði gerð upp og
B-deildinni lokað. „Þingmenn
Sjálfstæðisflokksins lögðu fram
breytingartillögu fyrir jól um að
eingreiðslum inn í sjóðinn yrði hætt
þannig að menn hætti að safna
að sér auknum réttindum en það
var kolfellt. Þetta er ákveðin tíma-
sprengja inni í kerfinu.“
Sjálfur lagði hann til að þing-
menn fengju að velja sér lífeyrissjóð
úti í bæ og fengju þá hærri laun sem
því næmi. „Ég vildi láta meta hvers
virði þessi réttindi eru og í staðinn
gætum við fengið tíu til fimmtán
prósenta launahækkun, en þetta
var líka kolfellt. Ég vil bara vera með
sama lífeyrisrétt og kjósendur mín-
ir.“
Á almenningur að borga?
Gylfi segir að staða LSR kalli á
breytingar á lífeyriskerfi ríkisins.
„Það þarf að breyta kerfi sem er ekki
sjálfbært, að öðrum kosti tekur það
stöðugt meira fé til sín og skerðir
réttindi annarra. Stjórnvöld verða
að finna lausn á þessu, því þeirra
er vandinn. Undanfarna áratugi
hafa þeir ekki gert neitt annað en að
sópa þessum vanda undir teppið. Á
meðan vex vandinn sífellt.
Það væri hægt að bera þetta
saman við Icesave eða niðurskurð
ríkisins í heilbrigðiskerfinu sem var
tveir milljarðar. Hvað ætla opin-
berir starfsmenn að segja þegar það
þarf að segja upp opinberum starfs-
mönnum til að borga lífeyrisrétt-
indi opinberra starfsmanna? Ég hef
enga trú á því að landsmenn sætti
sig við það ef það þarf að hækka
tekjuskatt um fjögur prósent til að
greiða lífeyrisréttindi opinberra
starfsmanna. Ég efast um að fólkið
í landinu myndi samþykkja það að
lækka sinn kaupmátt til að borga
fyrir réttindi þessa hóps.“
Siv fær 100 milljónir
– þú færð fimmtán
n Siv Friðleifsdóttir á rúmar 100 milljónir í lífeyrisréttindum n Meðalfjölskylda á 15 milljónir n LSR
neitar að gefa upp hæstu greiðslur til fyrrverandi ráðamanna n Lífeyrisréttindi starfsmanna sliga
ríkissjóð n Ríkið þarf að borga 21 milljarð í 35 ár n Jafnréttismál að maki fái hlutdeild í lífeyrisréttindum
Ingibjörg Dögg Kjartansdóttir
blaðamaður skrifar ingibjorg@dv.is
„Hvað ætla opin-
berir starfsmenn
að segja þegar það þarf
að segja upp opinberum
starfsmönnum til að
borga lífeyrisréttindi
opinberra starfsmanna?
Pétur Blöndal Vill draga úr lífeyrisrétt-
indum sínum og fá launahækkun í staðinn.
Siv Friðleifsdóttir Á inni ríflega hundrað
milljónir í lífeyrisréttindum eftir sextán ára
þingsetu.
Gylfi Arnbjörnsson Segir að ríkissjóður sé að sligast
undan gömlum skuldbindingum við ríkisstarfsmenn og vill
að tafarlaust verði brugðist við því. Hann vill jafnframt upp-
færa lífeyriskjör á almennum vinnumarkaði.