Dagblaðið Vísir - DV - 01.07.2011, Blaðsíða 33

Viðtal | 33Helgarblað 1.–3. júlí 2011
Það er ekki einstaklingsbund­
ið vandamál, því ef þetta væru
nokkrir geðsjúkir einstaklingar
væru þeir mun færri.“
Efast um að þeir séu allir
skrímsli
„Til þess að geta horfst í augu
við þetta þurfum við að hætta
að líta á þessa menn sem
skrímsli og reyna að skilja hvað
gerir það að verkum að menn
gera svona. Ég held að þeir séu
oft að taka eitthvað sem þeir
telja sig mega og eiga því þeim
var beint og óbeint kennt að
þeir ættu rétt á kynlífi.
Í fræðslu grautum við sam­
an kynlífi og ofbeldi og marg­
ir virðast halda að þar á milli
sé stórt grátt svæði. En línan
þar á milli er mjög skýr og ég
hef aldrei orðið vör við að fólk
lendi í vandræðum með að
skilgreina mismunandi tilfinn­
ingar sem tengjast kynlífi ann­
ars vegar og ofbeldi hins vegar.
Ég hef stundum líkt þessu
við gamnislag. Allir vita hven­
ær leiknum sleppir og ofbeld­
ið tekur við. Ef öðrum aðilan­
um er farið að líða illa, hann er
hættur að leika með og er jafn­
vel farinn að gráta eða mót­
mæla með öðrum hætti, þá er
eitthvað að.
Í gegnum baráttuna hef ég
heyrt sögur margra sem hafa
orðið fyrir ofbeldi og fyrir vik­
ið veit ég um nokkuð marga
nauðgara. Þetta eru alls konar
menn. Eru þeir allir skrímsli?
Ég leyfi mér að halda ekki. Þeir
geta vel horfst í augu við eig­
in misgjörðir og tekið ábyrgð
þannig að þeir geri þetta ekki
aftur. Ég trúi því. Ég trúi á það
góða í fólki. En á meðan þeir
axla ekki slíka ábyrgð vil ég ekki
sjá þessa menn í kringum mig.“
Bað nauðgara um að fara
Stundum segir Halla þeim að
hún viti hvað þeir gerðu. Einu
sinni sagði hún við mann að
hún myndi vel eftir því þeg­
ar hann nauðgaði vinkonu
hennar. „Djöfulsins vitleysa
er þetta,“ sagði hann en gekk í
burtu.
„Ég hef líka beðið mann sem
nauðgaði vinkonu minni um að
fara úr partíi. Hann bað ekki
um neinar skýringar á því, fór
bara. Annars á ég vinkonur sem
eru duglegri við þetta og hafa
beðið menn um að yfirgefa bari
og annað. Og þeir fara.
Mér finnst svo mikilvægt að
þessir menn eigi ekki rýmið.
Að það séu ekki þolendur sem
þurfi að fara heldur þeir. Við
verðum að setja ábyrgðina þar
sem hún á heima og skömm­
ina um leið. En á meðan við
höfum verið að þvæla ábyrgð­
inni á milli gerandans og þol­
andans fer skömmin líka yfir
á þá sem verða fyrir ofbeldi og
það er brjálæðislegt.“
Ölum upp karla sem
fyrirlíta konur
Halla gengur jafnvel svo langt
að segja að nauðganir séu
samfélagslega samþykktar og
útskýrir það:
„Annars væru þær ekki
svona margar. Við hömumst
við að dreifa ábyrgðinni jafnt
á brotaþola og ofbeldismann­
inn með alls kyns goðsögnum
um það að konur segi nei en
meini já, ljúgi stöðugt upp á
menn, gefi eitthvað til kynna
með klæðnaðinum – við erum
með klæðaburð kvenna á heil­
anum,“ skýtur hún inn í og
heldur áfram:
„Með því að þvæla sam­
an ofbeldi og kynlífi og búa til
eitthvert grátt svæði þar á milli
viðhöldum við hugmyndinni
um að þetta sé að einhverju
leyti eðlilegt ástand þegar þetta
er í raun mjög óeðlilegt ástand.
Það eru ekki nokkrir vondir
einstaklingar sem búa til þetta
ofbeldi heldur samfélags­
strúktúr sem skapar valdamis­
ræmi og alls staðar þar sem er
valdamisræmi þar er hætta á
misbeitingu valds. Þú nauðg­
ar ekki jafningja þínum eða
manneskju sem þú berð virð­
ingu fyrir.
Á meðan við ölum upp karla
sem fyrirlíta konur og segjum
að allt sem sé stelpulegt sé öm­
urlegt, það sem stelpur geri sé
ekki eins töff og það sem karl­
ar geri og að það sem þær segi
sé miður merkilegt ölum við
á kvenfyrirlitningu sem aftur
elur af sér nauðganir og annað
ofbeldi gegn konum.“
Konum haldið frá
með ógn um ofbeldi
Við höfum verið dálítið upp­
tekin af því hvað konur þurfi
að gera, eins og að taka sér
pláss á vinnumarkaði, krefjast
hærri launa og svo framveg­
is, og hvað þær þurfi að varast
en nú er kominn tími á að færa
fókusinn yfir á karlana.
„Ekki í þeim skilningi að
við eigum að leita að söku­
dólgum í þeim heldur að karl­
ar horfi inn á við. Helst þyrftu
þeir að stofna karlahreyfingu,
líkt og konur gerðu á áttunda
áratugnum og fjalla um sam­
félagslega, pólitíska og tilfinn­
ingalega stöðu sína. Þar sem
við skiptum samfélaginu í tvo
hópa hafa konur og karlar ekki
sama reynsluheim en við þurf­
um öll að horfast í augu við
það hvernig við gerum hlutina.
Ég á einn fésbókarvin
sem tekur reglulega upp um­
ræðuna um karla og ofbeldi
gegn konum. Í hvert sinn fær
hann tugi athugasemda, að
hluta til frá körlum sem eru
brjálaðir yfir því að hann skuli
tala svona um karla.
Hann fær samt ekki yfir sig
sama óhróðurinn og konur
sem tala um ofbeldi karla gegn
konum.
„Skárra að deyja
en að láta taka
af mér frelsið“
„Ég lifði af
en þurfti
að róa mig ef
ég ætlaði mér að
lifa lengur. Það
hefur sem betur
fer tekist.
„Það eru grimm örlög að elska
manneskju sem elskar sig
ekki sjálf. Þeir sem gera það ekki eru
haldnir sjálfseyðingarhvöt sem brýst
oft út í einhvers konar stjórnleysi.