Dagblaðið Vísir - DV - 01.07.2011, Qupperneq 37

Viðtal | 37Helgarblað 1.–3. júlí 2011
og ég endurheimti hann aldrei aft-
ur. Hann vildi ekki koma með okkur
í ungbarnasund og ég skildi ekkert af
hverju. Ég fattaði það síðan þegar ég
vissi þetta að það var af því að hann
var allur í sprautuförum.“
Gekk á milli lækna og fékk lyf
Klara segir það vera ótrúlegt hversu
greitt aðgengi hann hafði að lyfjum.
„Í gegnum barnsföður minn opnað-
ist fyrir mér heimur sem hafði ver-
ið mér alveg hulinn fram að þessu.
Það er að segja, þau samskipti sem
virkir fíklar eiga við læknana sína. Sá
dans sem læknar og fíklar stíga oft
saman getur verið óhugnanlegur og
ég tek ofan fyrir Jóhannesi Kr. Krist-
jánssyni sem svipti hulunni af þess-
um heimi í Kastljósi. Ég var þakklát
fyrir þessa umræðu því hún er löngu
tímabær.“
Hún segir það hafa verið auð-
velt fyrir hann að útvega sér þau lyf
sem hann vildi. „Þeir héldu áfram
að skrifa upp á lyfin fyrir hann þó
þeir vissu í hvaða tilgangi það væri.
Læknarnir horfðu einfaldlega upp
á barnsföður minn veslast upp og
héldu áfram að rífa fram lyfseðla.
Hann missti samtals 35 kíló á sex
mánuðum. Samt héldu læknarn-
ir áfram að skrifa út lyf. Hann var
með þrjá lækna, sem ég veit um, sem
hann gekk á milli og fékk lyf hjá.“
Fjármagnaði neysluna
með innbrotum
Eftir að Klara komst að því að barns-
faðir hennar væri fallinn varð sam-
búðin erfið. „Hann gjörbreyttist.
Maðurinn var orðinn hættulegur,
í raun óþekkjanlegur. Ég vissi ekki
lengur hvaða maður þetta var.
Dásamlegi vinurinn minn og fal-
legi maðurinn minn bara hvarf. Sá
drengur sem ég kynntist hvarf þegar
hann fékk fyrsta lyfseðilinn í hend-
ur eftir tveggja ára óslitna edrú-
mennsku. Snorri hafði ekkert vald
yfir sjúkdómnum og gerði vissulega
allt til þess að fjármagna neysluna.
Það kostar gríðarlega mikinn pen-
ing að vera í neyslu og fíklar svífast
einskis þegar fjármagn og eiturlyf eru
annars vegar. Þannig er sjúkdómur-
inn og það hefur ekkert með mann-
gerð eða persónueinkenni að gera.
Fíkn er banvænn sjúkdómur. Undir
lokin lifði hann á innbrotum og rán-
um til að fjármagna neysluna.“
Lokaði á hann
Þá varð hún að velja. Hún gæti ekki
boðið barninu þeirra upp á þetta líf.
„Á endanum sleit ég algerlega öll-
um samskiptum við hann. Ég varð
að setja litla barnið okkar í fyrsta
sæti. Það hættulegasta sem aðstand-
andi gerir þegar fíkill er orðinn það
langt leiddur að dauðinn blasir við,
er að halda línunni opinni. Alkóhól-
ismi eirir engum og hann var orð-
inn hættulegur umhverfi sínu und-
ir lokin. Ég bannaði honum því að
koma og ég bannaði honum að tala
við okkur. Þetta er það erfiðasta sem
ég hef gert því um leið og ég lokaði á
hann kvaddi ég einn besta vin sem ég
hef átt um ævina.“
Það var ekki auðvelt fyrir Klöru
að loka dyrunum. „Ég lét handtaka
hann heima hjá mér og hann var
borinn út í handjárnum, meðan við
barnið horfðum á. Það var í síðasta
skipti sem ég sá hann á lífi,“ segir hún
þungt hugsi. Hún segist hafa vitað að
hann væri að deyja. „Ég gerði mér
grein fyrir því að maðurinn minn
var að deyja og að þeirri þróun fengi
enginn mannlegur máttur snúið við.“
Fann fyrir létti þegar hann dó
Það var svo 8.
ágúst 2009 að
hún fékk sím-
tal. Barnsfaðir
hennar var dá-
inn. Hann var
29 ára gam-
all þegar hann
kvaddi þennan
heim. „Hann
dó vegna lang-
varandi notk-
unar rítalíns og
morfínskyldra
lyfja. Líkaminn
bara gaf sig,“
segir hún og seg-
ist hafa fund-
ið fyrir djúpum,
sorglegum létti
þegar hún heyrði fréttirnar. „Þegar
lögreglumaðurinn sagði þessi orð
við mig þá upplifði ég þennan skelfi-
lega og sára létti. Mér fannst eins og
heimurinn hefði staðnæmst; með
öðrum orðum: Þetta er búið. Lokaðu
augunum, ástin mín. Nú er komið að
mér að vaka yfir drengnum. Barátt-
unni er lokið.
Hefði hann aldrei fengið fyrsta
lyfseðilinn í hendur þá væri hann
á lífi. Maður með þrettán dóma og
meðferðir að baki.“
Vissi að hann væri að deyja
Hún segist hafa fundið að hann væri
búinn að gefast upp. „Ég fann að
hann hafði gefist upp. Hann var bara
farinn. Það voru svo sterk tengsl á
milli okkar að ég fann það. Ég vissi
að hann væri að deyja. Mig dreymdi
mjög sterkan draum nokkrum dög-
um áður en hann dó og þegar ég
vaknaði vissi ég að við vorum að
koma að leiðarlokum. Ég gat engum
sagt frá þessu, en ég vissi að biðin
væri á enda. Að einhver breyting yrði
á næstu dögum.“
Við andlátið segir Klara að fyrir-
gefningin hafi komið sterkt upp í
huga hennar. „Ég tók þá ákvörðun að
kveðja besta vin sem ég hef nokkru
sinni átt á virðingarverðan og falleg-
an hátt. Ég vissi að skrefin út kirkju-
gólfið yrðu okkar síðustu í þessu lífi
og því lagði ég metnað í allan þann
undirbúning sem kom í minn hlut
við jarðarförina. Ég lagði öll ágrein-
ingsmál til hliðar, því ég hafði um
tvennt að velja. Láta heiftina ráða för
eða horfa í ljósið og ganga þessi síð-
ustu skref í nafni kærleika, þakklát
fyrir þann tíma sem við áttum sam-
an. Drengurinn okkar var 13 mánaða
gamall þegar faðir hans dó af völd-
um uppáskrifaðra lyfja sem hann
fékk frá íslenskum læknum. Og hann
fékk fallega útför. Karlmannlega og
glæsta. Í minningunni skiptir það eitt
máli.“
Sættust í draumum
eftir andlátið
Það sat þó í henni að það hafði ver-
ið illt á milli þeirra. „Við skildum í
illu. Það er ógerlegt að eiga friðsæl
samskipti við virkan fíkil, sérstak-
lega þegar fjölskylduhagsmunir eru
í húfi. Við vorum þó mjög náin. Það
var mjög sterk vinátta á milli okkar.“
Hún segir að þrátt fyrir sterka teng-
ingu þeirra á milli hafi líka verið
mikil reiði á báða bóga. „Hann var
reiður yfir því að ég lokaði á hann og
ég var öskureið því mér var óskiljan-
legt hvers vegna hann gat ekki hætt
neyslu.“
Klara segir að eins einkennilega
og það kunni að hljóma hafi þau leyst
sín deilumál í gegnum drauma. „Ég
er mjög draumsterk og mig dreymdi
hann stanslaust í tvær vikur eftir að
hann dó. Ég var örmagna þegar ég
vaknaði á hverjum morgni en þakk-
lát fyrir samtölin sem við áttum með-
an ég svaf. Við gerðum okkar mál
upp eftir andlát hans. Við settumst
niður í draumunum og við ræddum
andlátið og það ósætti sem hafði ríkt
á milli okkar. Á endanum náðum við
sáttum meðan ég svaf. Svona gerð-
um við upp okkar mál. Mér þykir
vænt um þetta uppgjör og það mun
fylgja mér til æviloka.“
Skvettir kaffi á gröf hans
Hún segir það svo hafa verið í síð-
asta draumnum sem þau kvöddust
endanlega. „Í síðasta draumnum
sem mig dreymdi um hann kvaddi
ég hann með þeim orðum að ég
væri þakklát fyrir þá hlýju sem hann
sýndi mér og sagði honum hvað mér
þætti vænt um hann. Ég sagði hon-
um að hann yrði alltaf vinur minn.
Sagði honum frá öllu því góða sem
mér hefði þótt vænt um. Því lengur
sem ég talaði um þakklæti mitt því
lengra fór hann inn í ljósið þar til
hann hvarf á endanum inn í það. Þá
vissi ég að hlýjan hafði gert honum
kleift að kveðja. Ég held hann hafi
sótt þetta sterkt á mig því fyrirgefn-
ingin og sáttin var honum mikilvæg
að lokum. Mig hefur aldrei dreymt
hann aftur. Sömu orðin og ég fór
með í síðasta draumnum lét ég
áletra á legsteininn hans. Þar stend-
ur „Þú verður alltaf vinur minn“, og
fyrir kemur að ég skrepp út í garð
með kaffi sem ég skvetti á gröfina
meðan ég blaðra út í loftið og segi
honum af afrekum Galdurs. Ástvinir
hafa óteljandi leiðir til að tala við þá
sem eru farnir. Þetta er mín leið.“
Litið niður á konur sem
eru kvenlegar
Klara er mikil baráttumanneskja og
lætur ekki deigan síga þó að lífið hafi
stundum reynt á. Hún hefur sterkar
skoðanir á kvenmönnum og hvernig
konur eigi að fá að vera. Hún segist
vera femínisti. „Femínismi á sér svo
mörg og ólík andlit og femínísk bar-
áttumál kvenna eru vissulega kyn-
slóðabundin. Við erum ekki í spor-
um Bríetar Bjarnhéðinsdóttur, við
erum á allt öðrum stað. Þessar konur
voru stórkostlegar og ruddu björgum
úr vegi með einurð og ákveðni einni
saman en tímarnir eru breyttir í dag.“
Hún vill meina að það sé litið nið-
ur á konur sem vilja vera kvenlegar.
„Það andlit femínisma sem er mjög
ríkjandi á Íslandi í dag tekur mið af
því að kvenlegir eiginleikar séu á
einhvern hátt niðurlægjandi. Þetta
finnst mér skelfileg þróun. Að blíða
sé merki um veikleika og að þrá eftir
ást sé merki um veiklyndi. Að það að
vilja vera rómantísk sé eitthvers kon-
ar merki um neikvæðna undirgefni og
veikleika. Þetta finnst mér mjög sárt
því að þetta andlit femínisma finnst
mér njörva konur mjög niður og tak-
marka tilfinningaleg réttindi þeirra.“
„Djöfulsins skinkan þín“
Hún segir umræðuna vera farna að
snúa konum hverri gegn annarri.
„Mér finnst það ofsalega fyndið og
um leið átakanlegt hvað það er hlaup-
in mikil harka í umræðuna. Í stað
þess að standa saman sem konur, þá
eru konur farnar að snúast hver gegn
annarri. Gagnrýni kvenna á kvenlega
hegðun hverrar annarrar er orðin að
baráttumáli og ummælin sem eru lát-
in falla eru oft á tíðum særandi. Þessi
viðhorf auka enn fremur á sundrung
í kvennabaráttunni og færa okkur
fjær þeim baráttumarkmiðum sem
við þyrftum að ná sem heild. Árásir
kvenna hverrar á aðra með niðrandi
ummælum eins og „djöfulsins skink-
an þín“ og „helvítis femínistapík-
an þín“ eru óskiljanleg níðyrði sem
gera konur hverja fráhverfa annarri.
Skinkum er nauðgað líka og femín-
istar eru fallegar konur upp til hópa.
Þessir sömu fordómar munu grafa
undan samstöðu kvenna og á endan-
um brjóta þá góðu vinnu á bak aftur
sem konur fyrri kynslóða lögðu á sig
svo komandi kynslóðir mættu njóta
fremri réttinda. Íslensk réttindabar-
átta er orðin innræktuð og afskræmd
á tíðum því hún er farin að beina
spjótum sínum gegn konum.“
Réttindi kvenna að fá að rækta
kynbundna eiginleika sína
Klara vill meina að allar konur séu
femínistar. „Allar konur eru femínist-
ar. Femínismi er ekkert annað en lífs-
skoðanir kvenna á eigin réttindum.
En hver eru í raun réttindi kvenna?
Eru réttindi kvenna ekki þau að mega
rækta meðfædda og kvenbundna eig-
inleika sína? Er eitthvað neikvætt við
það? Er það þá orðið skammarlegt ef
ég er með sítt hár eða klæðist stuttu
pilsi á síðkvöldi? Á ég ekki að nota
varalit þar sem slíkt er merki um und-
irlægjuhátt? Get ég einungis náð sett-
um markmiðum ef ég gæti þess í hví-
vetna að líta ekki vel út ef ég afneita
þrá minni eftir nánd og hlýju?“
Jafnréttisbarátta fyrir
útvalda saumaklúbba
Hún segist hafa verið gagnrýnd fyr-
ir skoðanir sínar. Hún fylgist þó lítið
með umræðunni og setji því meiri
orku í að halda ótrauð áfram. „Gagn-
rýnin fær mig þó til að velta því fyrir
mér hvort jafnréttisbarátta íslenskra
kvenna falli einungis undir ákveðna
forréttindahópa sem eru sam-
stíga í skoðunum. Eða hvort réttindi
kvenna og þar með talinna yfirlýstra
femínista geti fallið undir allar konur.
Til hvaða kvenna ná þessi réttindi?
Gildir margumtalað jafnrétti um alla
kvenþjóðina eða einungis einhverja
saumaklúbba úti í bæ? Eru þær kon-
ur sem aðhyllast raungreinar, sækja
í ábyrgðarfullar stjórnunarstöður og
bæla kvenlega eiginleika sína einu
konurnar sem njóta virðingar? Eða
getur þjóðfélagið sæst á það að ein-
hverjar konur sækja í hjónband og
húsmóðurhlutverkið, því það sama
hlutverk veitir þeim gleði og lífsfyll-
ingu?“ spyr hún og greinilegt er að
þetta er henni hjartans mál.
Erótísk í hugsun og orðum
„Femínismi fjallar alltaf um réttindi
kvenna. Óskiptan rétt allra kvenna til
að njóta sambærilegrar virðingar og
karlmenn gera að mati harðlínufem-
ínista. Að mínu mati er réttur kvenna
meðal annars sá að fá að fylgja sín-
um kvenlegu eiginleikum. Engin
kona ætti nokkru sinni að þurfa að
bæla kvenlega eiginleika og tilhneig-
ingar niður til að falla í kramið eða ná
einhverju skipulögðu þjóðfélagslegu
markmiði. Ég er fædd sem kona og
krefst virðingar fyrir því sama af hálfu
kynsystra minna. Ég er erótísk í hugs-
un og orðum. Ég er rómantísk og get
jafnvel verið væmin. Við megum ekki
gleyma því að kynhvötin, erótíkin,
lostinn og tælingin er órjúfanlegur
hluti af heilbrigðu lífsferli. Kynhvöt-
in er vandmeðfarið „element“ en á
sama tíma er kynlíf hornsteinn alls
mannlífs á jörðu. Án þessara hluta
væri ekkert okkar hér og það er ekk-
ert skammarlegt við það eitt, að vilja
ganga í augun á hinu kyninu. Ég fæ
ekki skilið hvers vegna kynþokki er
orðinn skammaryrði í dag. Þetta er
skelfileg þróun.“
Ég bý yfir öllum þeim eiginleik-
um sem konur búa yfir og mér þykir
vænt um þá eiginleika. Ég get alveg
verið jafn rétthá karlmanni þó ég af-
sali mér ekki kvenlegum eiginleik-
um. Ég þarf ekki að hegða mér eins
og karlmaður til að geta staðið jafn-
fætis strákunum. Ég ætla að fá að
vera kona með öllu sem því fylgir og
þeim réttindum afsala ég mér ekki.“
Femínstafélagið vill
ekki koma í viðtal
Hún segist hafa reynt að hafa sam-
band við Femínistafélag Íslands og
óskað eftir viðtali við þær til að ræða
stöðu femínismans á Íslandi. „Ég
vildi taka viðtal við þær fyrir bleikt.
is þar sem ég sagðist gjarna vilja
ræða þessi mál. Ég hringdi til þeirra
og sendi í kjölfarið viðtalsbeiðni þar
sem ég óskaði eftir formlegu við-
tali og sagði þar að ég vildi gjarnan
ræða við fulltrúa Femínistafélags-
ins um þá stöðu sem íslenskar kon-
ur búa við í dag og þær skorður sem
samfélagið setur þeim. Í skriflegri
beiðni minni sagði ég að mér þætti
full þörf á að ræða þá dómhörku sem
íslenskar konur beita í garð annarra
íslenskra kvenna og þær kynferðis-
legu skírskotanir sem settar eru fram
í niðrandi samhengi, þegar aðilar
eru á ólíku máli. Jafnvel út af störf-
um þessara kvenna. Ég setti þetta
niður á blað fyrir þremur vikum og
sendi þeim og hef ekki enn fengið
svar. Það þykir mér afar leitt, því um-
rædd þögn undirstrikar þá kenningu
mína, að réttindi kvenna einskorðist
við ákveðna þjóðfélagshópa, en ekki
allar íslenskar konur sem heild, óháð
stétt, áhugamálum og stöðu.“
Konur sem dæma eiga
slæma reynslu að baki
Klara segist ekki dæma kynsystur
sínar fyrir að vera á annarri skoðun
en hún. „Þær konur sem ganga hvað
harðast fram í jafnréttisumræð-
unni og fordæma kvenlega hegðun,
eiga að öllum líkindum einhverja
reynslu að baki í einkalífinu sem
enginn getur gert sér í hugarlund.
Hér á ég vissulega ekki við yfirlýsta
femínista og þær konur sem sitja í
ráði Femínistafélagsins, sem hafa
komið ófáum baráttumálum í gegn
sem eru virðingarverð. Heldur þær
nafnlausu konur sem rita níðpistla á
netinu og skrá sig undir dulnefnum
á íslenskum umræðusíðum á net-
inu. Um leið og við lesum yfir þau
skrif, megum við aldrei gleyma því
að þessar konur búa við misjafnar
aðstæður og hegða sér í samræmi
við þá reynslu sem þær hafa lagt að
baki. Sú reynsla hefur að öllum lík-
indum mótað þær og gert að verk-
um að skoðanir þeirra eru af þess-
um meiði,“ segir hún.
Lánsöm í einkalífinu
Hún telur sig sjálfa hafa verið heppna
í einkalífinu og það kunni á einhvern
hátt að móta skoðanir hennar. „Sjálf
hef ég aldrei orðið undir í samskipt-
um við karlmenn. Ég hef reynd-
ar einkar jákvæða reynslu að baki
í einkalífinu. Ég hef verið lánsöm í
makavali og lagt rækt við persónu-
bundna eiginleika mína án saman-
burðar við hitt kynið og að sama skapi
litast mín lífsviðhorf af því. Í þessum
ólíku viðhorfum sem endurspegla
persónubundna reynslu tel ég mun-
inn vera fólginn.“
viktoria@dv.is
„Kynhvötin, erótík-
in, lostinn og tæl-
ingin er órjúfanlegur hluti
af heilbrigðu lífsferli.
Rósa í rósabaði Klara segist aldrei hafa þekkt neitt annað en að vera dóttir Rósu Ingólfsdóttur. Hún hafi verið umdeild og misskilin.