Dagblaðið Vísir - DV - 02.09.2011, Blaðsíða 44

M
annréttindabarátta
samkynhneigðra
á Íslandi hlýtur að
vera ein sú best
heppnaða sem sög-
ur fara af. Fyrir rúmum þremur
áratugum var Hörður Torfason
svo til flæmdur úr landi fyrir að
vera einn fyrsti nafntogaði Ís-
lendingurinn til að koma út úr
skápnum, en í dag er Gay Pride
orðin árleg fjölskylduhátíð sem
flestir geta sameinast um. Enn
annar sigurinn vannst nýlega
þegar samkynhneigðir fengu
leyfi til að gifta sig í kirkjum
þjóðkirkjunnar, en þó með þeim
fyrirvara að einstaka prestum
væri í sjálfsvald sett hvort þeir
framkvæmdu slíkar giftingar.
Þó að það sé í meira lagi und-
arlegt að ríkisstarfsmönnum sé
í sjálfsvald sett hvort þeir fari
eftir reglum eða ekki, er eigi að
síður ekki hægt að segja annað
en að miklar framfarir hafi orð-
ið í málefnum samkynhneigðra
á Íslandi sem og í öðrum lönd-
um hins vestræna heims. Hvað
er þá eftir?
Gandhi var „gay“
Heilmikið, sé France Suerick-
Gulick spurður, en hann fer
fyrir hópnum Pervers/Cité í
Montreal í Kanada sem telur
baráttunni hvergi nærri lokið:
„Enn er þeim sem eru dökkir á
hörund, samkynhneigðum sem
vinna í kynlífsiðnaðinum og
þeim sem eru með HIV ýtt út á
jaðarinn eða þeir taldir glæpa-
menn fyrir að vera það sem þeir
eru.“ Markmið hópsins er því
að koma pólitíkinni aftur inn í
Pride-hreyfingarnar, þar sem
hinum róttækustu meðal sam-
kynhneigðra finnst þeir ekki
lengur velkomnir. Hafa þeir
jafnvel hótað að vera með inn-
grip í árlega göngu Montreal-
búa.
Gangan hefur verið haldin
árlega í um tvo áratugi og hef-
ur stækkað upp í fjögurra daga
hátíð. Tónleikar eru haldnir
og sýningar, svo sem spjöld
með þekktum samkynhneigð-
um pörum. Sum þeirra eru vel
þekkt, svo sem leikkonurnar Ell-
en Degeneres og Portia de Rossi,
eða þá 19. aldar skáldin Arth-
ur Rimbaud og Paul Verlaine.
Önnur koma meira á óvart, svo
sem Abraham Lincoln Banda-
ríkjaforseti og Mahatma Gandhi
og ástmenn þeirra, og er FBI-
stjórinn J. Edgar Hoover heldur
ekki undanskilinn.
Dauðadómur fyrir að elska
„Ég vona að einhvern daginn
muni samfélagsleg viðurkenn-
ing verða orðin svo mikil að við
þurfum ekki lengur sérstakar
hátíðir fyrir samkynhneigða,“
segir Eric Pineault, sem titlaður
er forseti hátíðarinnar. Hann
telur þó helstu vandamálin ekki
lengur vera að finna í Kanada.
„Þetta er fremur orðin alþjóðleg
barátta núna. Við höfum náð
jafnrétti fyrir lögum hér, en
það liggur fangelsisrefsing í 75
löndum við því að vera sam-
kynhneigður og dauðarefsing í
fimm.“
Hátíðin, sem haldin er um
miðjan ágúst, kennir sig við
LBGTA. L, B, G og T standa eins
og flestir kannski vita fyrir Lesbi-
an, Bi, Gay og Trans, en A-inu
hefur hér verið bæti við fyrir „Al-
lies“, eða vini og velunnara sam-
kynhneigðra. Öllum er boðið að
taka þátt, og reiknað er með að
rúmlega 250.000 manns komi
til borgarinnar af þessu tilefni,
með um 10 milljónir dollara
(rúmlega milljarð króna) sam-
anlagt í farteskinu sem eytt er í
borginni yfir hátíðina.
Framleiðandi undralyfsins
Viagra er helsti styrktaraðili
hátíðarinnar. Trojan-smokka-
framleiðendur leggja til slökkvi-
liðsbíl mannaðan stæltum
köppum í rómverskum brynj-
um og hefðbundnari fyrirtæki,
eins lestarfélagið Via Rail og TD
Bank eru einnig með fulltrúa.
„Betra að vera fasisti en
hommi“
Þegar gangan hefst kemur í ljós
að stjórnmálin eiga hér einnig
sinn stað. Hópur fólks heldur
á myndum af þekktum stjórn-
málamönnum sem hafa látið
niðrandi orð falla í garð sam-
kynhneigðra. Þarna koma fyr-
ir Michelle Bachmann forseta-
frambjóðandi í Bandaríkjunum,
sem segir samkynhneigða ekki
Guði þóknanlega og Alexandra
Mussolini frá Ítalíu, sem seg-
ir að betra sé að vera fasisti en
hommi. Sérstaka fæð leggur
fólk á Rob Ford borgarstjóra í
nágrannabænum Toronto, sem
mjög hefur skorið niður fjár-
veitingar til aðhlynningar eyðni-
sjúkra.
Aðrir stjórnmálamenn fá
betri ummæli. Prammi er dreg-
inn með fólki sem dansar til
heiðurs Jack Layton og NDP-
flokknum, sem nú er helsta
von vinstrimanna í Kanada þó
Layton sjálfur hafi nýlega lát-
ist úr krabbameini. Borgarstjóri
Montreal á sinn stað í göngunni,
þó ekki í dragi, en það vekur at-
hygli að Steve Harper, leiðtogi
íhaldsmanna og forsætisráð-
herra, á hér enga fulltrúa.
Jesús Kristur og
trúleysingjarnir
Aðrir hópar koma einnig fyrir.
Samkynhneigðir gyðingar
hafa teiknað davíðsstjörnu
inn í regnbogafánann, og ekki
langt fyrir aftan ganga samkyn-
hneigðir múslímar. Það skyldi
þó aldrei vera að ástinni takist
að sameina þessa hópa eftir allt
saman? Næstur á eftir gengur
svo Jesús Kristur sjálfur, inn á
milli hóps samkynhneigðra trú-
leysingja.
„The Village“ í Montreal er
eitt þekktasta hverfi samkyn-
hneigðra í heiminum, með veit-
ingastöðum og kaffihúsum og
bleikum kúlum í loftinu sem
sýna hvar það byrjar og end-
ar. Þeir hafa þó ekki alltaf átt
svo auðvelt uppdráttar. Fram
yfir 1960 voru frönsku héruðin
í Kanada strangkaþólsk, en hin
svokallaða „þögla bylting“ á
7. áratugnum leiddi til aukins
frjálsræðis sem og uppbygg-
ingar velferðarkerfis sem var
ekki upp á kirkjuna komið. Hér
sem annars staðar er nú verið
að skera niður og óttast margir
að það bitni ekki síst á samkyn-
hneigðum, eins og reyndin virð-
ist hafa orðið í Toronto.
Val Desjardins hefur ný-
lega opnað veitingahús ásamt
öðrum samkynhneigðum í
Mile End, líklega mest hipp og
kúl hverfi Montreal: „Mig lang-
ar ekki til þess að þurfa að fara
til Village bara til þess að hanga
með öðrum lesbíum. Mér er illa
við þessa gettóvæðingu. Village
er til og það er fínt, en það ættu
að vera hommabarir alls staðar,
og vonandi þurfum við einhvern
daginn ekki að kalla þá homma-
bari lengur.“
Ég elska mömmur mínar
„Born This Gay,“ stendur á blæ-
væng dragdrottningar sem
stendur tígulega upp úr opnum
jeppa. Setningin er vísun í nýj-
ustu plötu Lady Gaga, Born This
Way, en lafðin er nú uppáhald
dragdrottninga víða um heim.
Ekki eru þó allir í göngunni
að sækja í klæðaskáp Lady Gaga.
Sumir láta sér nægja að ganga
um í bol sem á stendur „I love
my moms,“ eða „I love my dads“
en eru annars eins venjulegir í
útliti og hugsast getur. Rétturinn
til að giftast og ala upp börn er
meðal þess sem samkynhneigð-
ir þurfa en sums staðar að berj-
ast fyrir.
Nýlega fékkst það í gegn
í New York-borg að gifting-
ar fólks af sama kyni urðu lög-
legar, en það hefur þó ekki
gengið mótspyrnulaust „Hús-
ið mitt er nú átta dollara virði,
og þú vilt þræta um hjóna-
bönd samkynhneigðra?“ segir
einn gamanleikari, orðin lang-
þreyttur. En líklega er leikurinn
einmitt til þess gerður, á meðan
hægrimenn berjast gegn hjóna-
böndum þurfa þeir ekki ræða
efnahagsmál.
Á hinum vængnum hefur
verið farin herferð fyrir því að
Bert og Ernie, tveir karlmenn
sem búið hafa saman í hartnær
fjörutíu ár í brúðuþáttunum Se-
same Street, fari nú að festa ráð
sitt. Þáttagerðarmönnum var
ekki skemmt og sögðu Bert og
Ernie vera brúður og því ekki
hafa kynhneigð. Í söngleiknum
Avenue Q hefur þó verið bætt
um betur og þar hafa brúðurnar
Rod og Ricky gengið í hjóna-
band.
Birnir og bleikir anarkistar
Á eftir foreldrum og væntan-
legum foreldrum koma aðr-
ir hópar sem virðast helst lifa
fyrir daginn í dag. Leðurhomm-
arnir veifa sínum svarta og bláa
fána með bleiku hjarta á og eru
alls ófeimnir hver við annan.
Þar næst koma birnirnir með
sinn fána, brúnar rendur efst og
dökkar neðst og bjarnarfar yfir.
Birnirnir þykja karlmannlegastir
af öllum hópum og eru hér
klæddir í vinnuföt skurðgröfu-
manna.
Á meðan sumir hópar hafa
sína eigin menningu sækja aðrir
út fyrir rammann. Pallbíll keyrir
framhjá með hóp af línudöns-
urum á eftir sér. Líklega er ekk-
ert hvítara og gagnkynhneigð-
ara til en pallbílar og línudansar,
en eins og hin samkynhneigði
Jesús áður er til marks um er hér
ekkert heilagt. Að lokum kemur
síðan hópur manna sem eru af
einhverjum ástæðum klæddir
sem badmintonkúlur, en hvað
þeir standa fyrir er erfitt fyrir
óinnvígða að segja.
Að lokum koma anarkistarn-
ir, með borða gegn kapítalism-
anum og klúta fyrir andlitinu, þó
bleika í stað svartra. Þegar nánar
er að gáð er hér einmitt Pervers/
Cité-hópurinn á ferð, sem virð-
ist hafa fengið sinn stað í göng-
unni eftir allt saman. Að lokum
er haldin mínútuþögn, þar sem
fólk steytir hnefann út í loftið og
minnist þeirra sem látist hafa
sökum eyðni.
Gay Pride-hátíðir hafa á
undanförnum árum öðlast
almenna viðurkenningu í
flestum vestrænum löndum,
og er það vel. Sumir hópar
vilja þó aftur vekja upp bar-
áttuandann sem einkenndi
slíkar göngur til þess að byrja
með, og ef til vill til marks
um þá pólitísku vakningu
sem á sér stað á þessum nið-
urskurðartímum almennt.
Sumir benda einnig á að rétt-
indin hafa sums staðar geng-
ið tilbaka, um tíma var sam-
kynhneigðum leyft að gifta
sig í Kaliforníu en það var síð-
ar afnumið. Líklega verður að
setja nýleg ummæli Páls Ósk-
ars, sem miklu fjaðrafoki ollu,
í þetta samhengi. Miklum ár-
angri hefur verið náð, en það
er ekki þar með sagt að allt
muni sjálfkrafa halda áfram
að breytast til batnaðar.
44 | Lífsstíll 2.–4. september 2011 Helgarblað
Valur Gunnarsson
Ferðasaga
Markmið Pervers/Cité er að koma pólitík-
inni aftur inn í Pride-hreyfingarnar, þar sem
hinum róttækustu meðal samkynhneigðra
finnst þeir ekki lengur velkomnir. Hafa þeir
jafnvel hótað að vera með inngrip í árlega
göngu Montrealbúa.
Pólitíkin heldur inn-
reið sína í Pride á ný
„Önnur koma
meira á óvart,
sem Abraham Lin-
coln og Mahatma
Gandhi og ástmenn
þeirra, og er FBI-
stjórinn J. Edgar
Hoover heldur ekki
undanskilinn.
Anarkistar Anarkistarnir
með borða gegn kapítalism-
anum og klúta fyrir andlitinu,
Arabar Samkynhneigðir múslímar
gengu rétt á eftir gyðingum.
Viagra Undralyfið Viagra er helsti
styrktaraðili hátíðarinnar.
Gyðingar Höfðu teiknað davíðs-
stjörnu inn í regnbogafánann.
Jesús og vinir Í göngunni gekk
„Jesús“ sjálfur.