Dagblaðið Vísir - DV - 08.02.2013, Blaðsíða 17

STUTTUR TÍMI FYRIR
KVÓTAFRUMVARPIÐ
Fréttir 17Helgarblað 8.–10. febrúar 2013
n Skiptar skoðanir um kvótafrumvarp Steingríms J. Sigfússonar n Takmörkun á framsali aflaheimilda slegið á frest til ársloka 2016
gert ráð fyrir um 30 þúsund þorskí-
gildistonnum í svokallað kvóta-
þing.
Þá geta þeir sem ráða yfir
aflahlutdeild í flokki eitt sótt um
nýtingarleyfi hjá Fiskistofu og fá
frest til og með 1. ágúst 2013 til að
framkvæma það. Með nýtingarleyf-
inu verður síðan aflahlutdeild ráð-
stafað til 20 ára. Þar með má segja
að núverandi ríkisstjórnarflokk-
ar séu að slá því á frest að ákveða
framtíðarfyrirkomulag á framsali
aflaheimilda. En eins og áður kom
fram er ráðherra ætlað að ákveða
slíkt með frumvarpi eigi síðar en í
árslok 2016. Ef aflahlutdeild í þorski
fer yfir 240 þúsund lestir mun sú
aukning skiptast til helminga á milli
flokks eitt og tvö.
Erfitt að samræma arðsemi
og byggðastefnu
Rökin fyrir því að takmarka fram-
sal aflaheimilda hafa að stærstum
hluta snúist um byggðasjónarmið.
Að eftir að frjálst framsal aflaheim-
ilda var leyft með lögum árið 1990
hafi mörg byggðarlög á landsbyggð-
inni farið illa. Einstaka útgerðar-
menn hafi oft í hendi sér fram-
tíð heils byggðarlags. Á móti hafa
ýmsir hagfræðingar bent á það að
mikil hagfræðing hafi átt sér stað í
sjávarútvegi eftir að frjálst framsal
aflaheimilda var fest í lög. Með því
að hverfa frá því sé verið að draga úr
hagræðingu sjávarútvegsins.
Þá hefur verið bent á það að
erfitt geti reynst að samræma mark-
mið um arðsemi sjávarútvegsins
samfara þeirri byggðastefnu stjórn-
valda að vernda ákveðin byggðar-
lög með því að handstýra vissum
hluta aflaheimilda. Á það má benda
að samstjórn Framsóknarflokks,
Alþýðubandalagsins og Samtaka
frjálslyndra sem stofnuð var árið
1971 ætlaði sér að stuðla að jafn-
vægi í byggðum landsins. Í kjölfarið
voru keyptir um 90 skuttogarar á ár-
unum 1971 til 1979 og þeim dreift
sem víðast um landið. Í kjölfar þess
varð mikil uppbygging í mörgum
sveitarfélögum víða um land, sam-
fara aukinni opinberri þjónustu.
Því hefur verið haldið fram að á
þessum tíma hafi orðið offjárfesting
á sviði sjávarútvegs en í kjölfar
aflabrests á árunum 1982 og 1983
var kvótakerfinu komið á árið 1984.
Eftir þetta fór að bera á fjárhags-
legum erfiðleikum hjá mörgum
minni sveitarfélögum sem í kjöl-
farið sameinuðust stærri sveitar-
félögum. Margir halda því þó fram
að þessi þróun hefði ekki orðið jafn
mikil ef framsal aflaheimilda hefði
ekki verið samþykkt á Alþingi árið
1990. Í kjölfar þess hafi orðið hag-
ræðing í sjávar útvegi á kostnað
íbúa í smærri byggðarlögum þar
sem atvinnutækifæri hafi horf-
ið með sölu aflaheimilda, samfara
lækkandi fasteignaverði þar.
Skiptar skoðanir eru um það
hvort þær aðgerðir sem núverandi
stjórnarflokkar ætla sér með kvóta-
frumvarpi Steingríms J. Sigfússonar
muni ná að sporna við fólksfækk-
un á landsbyggðinni. Flestir eru þó
sammála um að það muni reyn-
ast erfitt fyrir ráðherrann að koma
frumvarpinu í gegn á þessu kjör-
tímabili samfara stjórnarskrármál-
inu. n
Svik við loforð VG
og Samfylkingar
É
g er mjög vonsvikinn með
þetta frumvarp og tel þetta
vera alvarleg svik við loforð
Samfylkingarinnar og Vinstri-
grænna um réttlátt fiskveiði-
stjórnarkerfi. Kvótakerfið verður að
langmestu leyti óbreytt og núverandi
kvótahafar fá kvótann sem þeir hafa
í dag, tryggðan í 20 ár í stað eins árs,“
segir Finnbogi Vikar Guðmundsson
laganemi, en hann sat sem fulltrúi í
svokallaðri sáttarnefnd um sjávar-
útveg fyrir hönd Borgarahreyfingar-
innar.
Að hans mati er ekkert hugsað
um jafnræði á milli fólks og nýtingar-
réttur aflaheimilda sé einungis að
litlu leyti boðinn til leigu af stjórn-
völdum. „Leigupotturinn er á kostn-
að veikustu byggðanna með því að
taka byggðakvóta og minnka hann
um helming eða meira og setja í
leigupottinn, auk þess sem leigu-
potturinn byggist á væntingum um
aflaaukningu umfram 240 þúsund
tonn sem hefur aðeins náðst tvisvar
sinnum síðustu tuttugu fiskveiði-
ár. Það eru heldur engar breytingar
varðandi sölu og verðmyndun á afla.
Sjómenn verða áfram háðir því hvað
útgerðarvinnslum dettur í hug að
greiða fyrir aflann og fiskvinnslur án
útgerðar standa áfram höllum fæti í
samkeppni um hráefni. Frumvarpið
er algjörlega andstætt markmiðum
stjórnarskrár stjórnlagaráðs og það
veldur mér áhyggjum,“ segir Finn-
bogi Vikar.
Síðar hafi komið í ljós í umræðu
á Alþingi að núverandi stjórnarflokk-
ar Vinstri-grænna og Samfylkingar
hafi ekki viljað breyta núverandi fisk-
veiðistjórnunarkerfi að neinu marki
til að vernda lánasafn Landsbankans
tengt sjávarútvegsfyrirtækjum. „Það
hefði verið gott innlegg hefði þetta
verið upplýst innan nefndarinnar því
þetta hefur skýrt margt og af hverju
kvótafrumvarpið er jafn hliðhollt nú-
verandi kvótahöfum og bönkum til
að braska með veiðiheimildir í fram-
tíðinni ásamt útgerðarmönnum,“
segir hann. n
Nokkur ákvæði í núverandi
kvótafrumvarpi
1. gr. Markmið laganna er:
n að stuðla að verndun og sjálfbærri
nýtingu fiskistofna við Ísland
n að stuðla að farsælli samfélagsþróun
með hagsmuni komandi kynslóða að
leiðarljósi
n að treysta atvinnu og byggð í landinu
n að auka vægi jafnræðissjónarmiða við
ráðstöfun aflaheimilda
n að hámarka þjóðhagslegan ávinning
af sjávarauðlindinni og tryggja þjóðinni
eðlilega
n auðlindarentu
n að sjávarútvegurinn sé arðsamur og búi
við hagstætt og stöðugt rekstrarumhverfi
11. gr. Leyfi til að nýta aflahlutdeild
Til og með 1. ágúst 2013 býðst eigendum
þeirra skipa sem þá ráða yfir aflahlutdeild
að óska eftir því hjá Fiskistofu, með
sérstakri umsókn, að gangast undir leyfi,
nýtingarleyfi, til að nýta aflahlutdeildirnar
til takmarkaðs tíma með fyrirvara um
eignarrétt eða óafturkallanlegt forræði
að hlutdeildum, sbr. meginreglu 2. mgr. 1.
gr. Með leyfinu er hlutdeildum ráðstafað
til 20 ára frá upphafi fiskveiðiársins
2013/2014. Fiskistofa gefur út nýtingar-
leyfi.
… Ráðherra skal eigi síðar en í desember
2016 leggja fram á Alþingi frumvarp
til laga um breytingu á lögum þessum
þar sem mælt verði fyrir um ráðstöfun
nýtingarleyfa og aflahlutdeilda …
18. gr. Önnur aflahlutdeild
… Frá og með fiskveiðiárinu 2016/2017 er
heimilt að ráðstafa aflahlutdeildum sem
ríkið hefur yfir að ráða samkvæmt flokki 2
til að stuðla að nýliðun með útgáfu nýrra
nýtingarleyfa. Heimilt er að takmarka
úthlutun við aðila á svæðum sem hallað
hefur á í atvinnu- og byggðalegu tilliti.
19. gr. Ráðstöfun til kvótaþings
Heimilt er að ráðstafa aflamarki um
kvótaþing. Í reglugerð er heimilt að skil-
yrða hluta ráðstöfunarinnar við útgerðir
sem eru staðsettar á tilteknum land-
svæðum sem hallað hefur á í atvinnu- og
byggðalegu tilliti og þá að hluta til meira
en til eins árs í senn.
Meðal þess sem fer í flokk 2 2015/16
Þorskígildistonn Staða 2015/16
Strandveiðar 8.513
Línuívilnun 2.573
Byggðakvóti 3.354
Kvótaþing 29.324
Alls í flokk 2: 45.359
Á kostnað veikustu byggðanna
Finnbogi Vikar er vonsvikinn með frumvarpið.