Dagblaðið Vísir - DV - 26.04.2013, Síða 37
Umræða 37Helgarblað 26.–28. apríl 2013
Í
Hvítu bókinni lýsir Einar
Már Guðmundsson pólitíska
ástandinu hér á landi í að
draganda efnahagshrunsins
2008. Þar segir að rekja megi
þær efnahagshamfarir til þeirrar
frjálshyggjustefnu sem Sjálfstæð
isflokkurinn og Framsóknarflokk
urinn ráku um árabil í aðdraganda
kreppunnar. Á stjórnarárum
þessara flokka tók viðskiptalífið og
fjármagnsöflin öll völd í landinu.
Ekkert fékk að vera í friði fyrir
ásókn fjárplógsmanna sem stjórn
völd þessara flokka slepptu laus
um á þjóðina eins og grimmum
hundum. Það sem áður var sam
eign fólksins, s.s. fiskurinn, sím
inn og bankarnir, var einkavætt og
gert að söluvöru. Einkavinavæð
ing bankanna gerði auðmönn
um kleift að skuldsetja fyrirtæki og
félög og greiða sér arð án þess að
nokkur verðmætasköpun ætti sér
stað. Stjórnmálamenn voru eins
og hundar í bandi viðskiptalífs
ins enda nutu þeir góðs af þeim
peningum sem fjármálafurstarn
ir létu renna ómælda í kosninga
sjóði þeirra. Sjálfstæðisflokkurinn
var stórtækastur í mútuþægninni
enda fylgdi hann frjálshyggjustefn
unni af miklu harðfylgi með Fram
sóknarflokkinn í bandi. Fram
sóknarflokkurinn var eins konar
vinnumarkaður fyrir menn sem
vildu komast í bitlinga og viðskipti.
Hrunin spilaborg
Árið 2008 hrundi spilaborgin. Af
leiðingar hinnar óheftu frjáls
hyggju voru hrikalegar. Land sem
hafði verið vel sett áður en farið
var í þessa vegferð sá fram á dapra
framtíð. Krónan var í frjálsu falli
og þjóðin rambaði á barmi gjald
þrots. Halli ríkissjóðs stefndi í 300
milljarða króna og Seðlabankinn
var tæknilega gjaldþrota. Undir
forystu aðalbankastjórans, Davíðs
Oddssonar, tapaði bankinn
hundr uðum milljarða að óþörfu
með því að taka veð í skuldabréf
um bankanna fyrir milligöngu
smærri fyrirtækja. Samt var vitað
að bankarnir héngu uppi á blekk
ingunni einni saman. Með gjald
þroti Seðlabankans skapaðist
hætta á að gjaldeyrisskortur kæmi
í veg fyrir innflutning nauðsyn
legs varning svo sem matvæla, lyf
ja og annarra nauðsynja. Sú mynd
blasti við að þjóðin þyrfti að búa
við sára fátækt um langa framtíð.
Hreingerningin
Í kjölfar hrunsins tók stjórn fé
lagshyggjuaflanna við. Hún hófst
þegar handa við það erfiða verk
efni að reisa landið úr rústum.
Hún þurfti að semja við Alþjóða
gjaldeyrissjóðinn til að draga
úr versta sársauka kreppunnar.
Hún neyddist til að gera óvinsæla
samninga við aðrar þjóðir til að
losa um bráðnauðsynlegar lána
línur. Hún þurfti að verjast stöðug
um árásum stjórnarandstöðunnar
sem gjammaði á hliðarlínunni og
reyndi að tefja fyrir uppbyggingar
starfinu. Hagsmunaaðilar á
hennar bandi notuðu auðæfi
sín til að fjármagna áróður gegn
stjórninni. Nokkrir þingmenn
Vinstri grænna þraut örendið og
snerust á sveif með stjórnarand
stöðunni. Háværasta lýðskrumið
kom þó frá forystu Framsóknar
flokksins. Stjórninni tókst samt
að þrauka og nú sér þjóðin fram á
betri tíð. Margt er enn óunnið en
mestu erfiðleikarnir eru að baki.
Þjóðargjaldþroti hefur verið afsýrt
og þorri landsmanna virðist bjart
sýnn á framtíðina.
Nú sýna skoðanakannanir að út
lit er fyrir að hrunflokkarnir muni
ná völdum. Það er eins og þjóðin
hafi gleymt því alvarlega ástandi
sem stefna þeirra hafði í för með
sér. Mér er spurn hvort landsmenn
ætli að kokgleypa óábyrgt lýðskrum
stjórnarandstöðuflokkanna sem
byggir á þjóðrembu og einangr
unarhyggju. Báðir hafa þeir haldið
sína landsfundi með yfirboðum og
slagorðaflaumi. Sjálfstæðisflokk
urinn boðar skattalækkanir sam
hliða loforðum sem byggja á aukn
um útgjöldum þjóðarbúsins. Hann
ætlar að afnema þrepaskiptingu í
skattkerfinu sem þýðir einfaldlega
lægri skatta á efnafólk. Hann ætlar
að tryggja fáum útvöldum ókeypis
aflakvóta.
Minnisleysi?
Það er áhyggjuefni ef meirihluti
kjósenda ætlar að stuðla að því
með atkvæði sínu að þjóðin verði
enn á ný afhent örfáum fjár
glæframönnum. Ég spyr hvort það
sé virkilega ætlun þeirra að hefja
til öndvegis sama ástandið og
ríkti fyrir hrunið, ástand sem ein
kenndist af taumlausri spillingu
og markaðsmisnotkun sem þreifst
í skjóli aðhaldsleysis og skorts á
eftirliti. Ég ætla að enda mál mitt
á því að hvetja alla landsmenn
til að gjalda varhug við fagurgala
þeirra flokka sem settu þjóðina á
hausinn á sínum tíma. Öll þeirra
framganga byggist á því viðhorfi
að kjósendur séu ekki nógu vel
upplýstir til að sjá í gegnum blekk
ingarvefinn. Úlfurinn hefur sveip
að sig sauðargæru með inni
stæðulausum gylliboðum í þeirri
von að komast aftur að kjötkötl
unum.
Höfundur er stjórnmála
fræðingur.
Er íslensku þjóðinni viðbjargandi?
Aðsent
Stefán Karlsson
„Nú sýna skoðana-
kannanir að útlit
er fyrir að hrunflokkarn-
ir muni ná völdum. Það er
eins og þjóðin hafi gleymt
því alvarlega ástandi sem
stefna þeirra hafði í för
með sér.