Fréttablaðið - 06.12.2014, Qupperneq 18

6. desember 2014 LAUGARDAGURSKOÐUN
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is AÐSTOÐARFRÉTTASTJÓRI: Andri Ólafsson andri@frettabladid.is VIÐSKIPTI: Fanney Birna Jónsdóttir fanney@frettabladid.is HELGARBLAÐ: Erla Björg Gunnarsdóttir erla@frettabladid.is
MENNING: Friðrika Benónýsdóttir fridrikab@frettabladid.is VÍSIR: Kolbeinn Tumi Daðason, kolbeinntumi@365.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is ÚTLITSHÖNNUN: Silja Ástþórsdóttir siljaa@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI: Sævar Freyr
Þráinsson ÚTGEFANDI OG AÐALRITSTJÓRI: Kristín Þorsteinsdóttir kristin@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRI:
Sigurjón M. Egilsson sme@frettabladid.is. Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á
höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið
áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
SPOTTIÐ
MÍN SKOÐUN: PAWEL BARTOSZEK
Í
fyrstu virtist val Bjarna Benediktssonar á eftirmanni
Hönnu Birnu Kristjánsdóttur í embætti innanríkis-
ráðherra vera snilldarbragð. Útlit var fyrir að hann
hefði slegið vopnin úr höndum allra þeirra þingmanna,
sem gengu með ráðherrann í maganum, þegar hann
fól Ólöfu Nordal að gegna embættinu. Rykið settist fljótt
og þá kom í ljós, bæði í opinberum viðbrögðum og prívat-
samtölum, að það ólgar innan þingflokksins. Kastljósið er
skyndilega komið á innanbúðarmál Sjálfstæðisflokksins og
einkum þingflokksins.
Engum hefur dulist að Bjarni hefur haft góð tök á sínu
fólki, sínum flokki og þing-
mönnunum. Hann hefur verið
óskoraður fyrirliði síns liðs.
Það kann að hafa breyst.
Takist honum ekki að lægja
öldurnar er allt eins víst að
ósættið aukist. Það er grín-
laust að hafa þrjá eða fjóra
þingmenn, í ekki fjölmennari
hópi, sem eru ósáttir og telja eigin framgang átt að hafa
orðið meiri en hann hefur orðið. Fólk er í fýlu. Og því fylgir
vandi.
Mál Hönnu Birnu ætlar að reynast erfitt, fyrir hana
og fyrir Bjarna. Það losnaði eitt ráðherraembætti og hið
minnsta fjórir þingmenn flokksins töldu sig albúna til verks-
ins. Og eflaust voru þau hvert og eitt ágætir kandídatar
í embættið. Það eitt að Bjarni kaus að leita út fyrir þing-
flokkinn er eitt. Annað er hvað hann sagði við fjölmiðla eftir
að hafa afráðið að Ólöf Nordal tæki við embættinu. „Þetta
er vandasöm ákvörðun sem ég stóð frammi fyrir. Fyrst og
fremst vildi ég fá einstakling sem nyti óskoraðs trausts
okkar sjálfstæðismanna. Ég lít á hana sem eina af okkur
enda var hún á þingi með okkur allt fram á síðasta ár.“ Þessi
orð Bjarna fóru þversum í marga. Auðvitað telja þingmenn
flokksins að þeir njóti óskoraðs trausts flokksmanna.
Af lestri Morgunblaðsins, en afstaða þess er talin skipta
máli, er ekki hægt að sjá að blaðið fagni ákvörðun for-
mannsins, en blaðið hefur greinilega ekkert á móti skipan
Ólafar. Mogginn kinkar kolli. Gefur samþykki sitt.
Ólöf Nordal var áberandi þingmaður, þann tíma sem hún
sat á þingi, og segja má að það hafi munað um minna. Ólöf
segir sjálf að þótt hún setjist nú í ráðherrastól, án þess að
vera kjörin til þings, sé alls ekki víst að það merki nýtt
upphaf, að hún muni sækjast eftir kjöri til þings í næstu
kosningum. Þegar ljóst varð að Ólöf yrði ráðherra fannst
mörgum blasa við að Bjarni væri þar að velja næsta vara-
formann, að Ólöf myndi í framhaldinu sækjast eftir að verða
aftur kjörin varaformaður flokksins, þar sem staða Hönnu
Birnu er veik, hið minnsta þessa stundina, hvað sem verður.
Bjarni hefur ekki leyst vanda innan flokksins. Hann átti
fáa góða kosti, kannski engan. Hann hefur hið minnsta sýnt
okkur að það gengur á ýmsu innan flokks og milli þing-
mannanna.
Einn er örugglega sigurvegari þessa alls. Einar K. Guð-
finnsson las rétt í stöðuna og kaus, þrátt fyrir eftirgang
Bjarna, að sitja áfram sem forseti þingsins. Stjórnarand-
stæðingar hafa keppst við að fagna ákvörðun hans.
Val Bjarna Benediktssonar fellur í grýttan jarðveg:
Mórallinn hrundi
Sigurjón Magnús
Egilsson
sme@frettabladid.is
Alls staðar í þessum lönd-um hafa skólakerfi tekið breytingum. Ég las það á
vef danskrar alfræðiorðabókar að
árið 1903 hafi latínuskólunum þar
í landi verið breytt í fjögurra ára
menntaskóla þar sem fyrsta árið
var gert að almennri undirbún-
ingsbraut en svo tók við þriggja
ára nám á þremur námsbrautum:
nýmálabraut, fornmálabraut og
stærðfræði- og náttúruvísinda-
braut. Einhvern veginn líktist þetta
danska fyrirkomulag undar lega
mikið námsframboði þess mennta-
skóla sem ég útskrifaðist sjálfur úr,
tæpum hundrað árum síðar.
Einhvers staðar á leiðinni hafa
Danir, og aðrar Norðurlanda þjóðir,
hins vegar ákveðið að skerða nám
til stúdentsprófs. Sé litið til þeirra
fordæma gæti hugsanlega verið
skynsamlegt að fela þær breyt-
ingar í móðu ólíkra námsbrauta
með valkvæðum hraðbrautum
áður en kerfið er samrýmt að
nýju með þeim afleiðingum að
allir útskrifast ári fyrr. Þegar ég
segi „skynsamlegt“ á ég við póli-
tískt skynsamlegt, því það er ekk-
ert raunverulegt vit í því að búa
til slíkan hrærigraut einungis til
að særa enga menntastofnum og
móðga enga stétt.
Mér heyrist margir vera á því
að stytting heildarnáms til stúd-
entsprófs sé skynsöm en að fram-
haldskólinn sé ekki rétti staðurinn
heldur ætti að stytta grunnskóla
frekar. Sumir rökstyðja þetta með
því að segja að þeim hafi leiðst í
grunnskóla en ekki í framhalds-
skóla. Það gefur kannski til kynna
að grunnskólinn geti stundum
kreist meira úr sumu fólki. En við
skulum ekki gefa okkur að það sé
ekki hægt.
Það má heldur ekki gleyma því
að allar hinar Norðurlandaþjóð-
irnar hafa valið að fara þessa
leið, að stytta framhaldsskólann
í þrjú ár. Fæstir þeirra sem vilja
efla menntakerfið í þessum lönd-
um leggja til að aukafjármagn
til menntamála verði notað til að
lengja framhaldsskólann að nýju.
Menn virðast sáttir við að hafa
námið þrjú ár. Menn virðast sátt-
ir við að hafa námið „varanlega
skert“.
Eins og aðrir hafa gert
Framhaldskóli er, fyrir flesta, áfangi á leið til frekari menntunar. Það verður því
að mæla árangur hans í því ljósi.
Spyrjum okkur: Hve vel stend-
ur framhaldsskólastigið þegar
kemur að því að taka við grunn-
skólabörnum og breyta þeim í
stúdenta?
Í tveggja ára gamalli skýrslu
menntamálaráðuneytisins kemur
fram að einungis 44% íslenskra
menntaskólanema ljúka námi á
tilskildum tíma. Annars staðar
á Norðurlöndunum er hlutfallið
yfir 70%. Íslensku tölurnar verða
að fara að hækka. En nú spyr ein-
hver: „Er þetta ekki röng nálgun?
Erum við ekki að rýra námið og
minnka kröfur til að fleiri komist
í gegn?“ Og það er nákvæmlega
það sem við verðum að gera. Við
verðum að rýra námið og skerða
kröfur.
Nám til stúdentsprófs verður að
vera jafninnihaldslítið og í Dan-
mörku. Kröfurnar verða að vera
jafnlitlar og í Finnlandi. Þessar
þjóðir eru reyndar í efstu tveim-
ur sætum þegar kemur að svo-
kallaðri menntunarvísitölu Sam-
einuðu þjóðanna. Við verðum að
vera jafnmetnaðarlaus og þær
þegar kemur að inntaki stúdents-
prófs.
Finnskir nemendur eru í grunn-
skóla til 16 ára aldurs. Þeir fara
síðan í þrjú ár í framhaldsskóla
og hefja að jafnaði háskólanám
við nítján ára aldur. Danskir nem-
endur eru í grunnskóla til 16 ára
aldurs og fara svo í framhald-
skóla. Þeir útskrifast úr fram-
haldsskóla 19 ára. Sama kerfi er
við lýði í Noregi og Svíþjóð.
Slökum á kröfum
Í umræðu um styttingu fram-haldsskólans hafa andstæð-ingar þeirrar hugmyndar stundum kallað hana „skerð-
ingu náms til stúdentsprófs“. Það
er kannski ákveðinn áróðurs-
fnykur af þessu orðalagi en auð-
vitað er þetta samt rétt. Vonandi er
það rétt! Hvað segði það okkur um
framhaldsskólann nú ef hægt væri
að skera hann niður um eitt ár þess
að nokkuð myndi tapast?
Nei, vissulega getur stytting þýtt
að nemendur sitji á heildina litið í
færri tímum,
l e s i f æ r r i
bækur, hlusti
á færri fyrir-
lestra, taki niður
færri glósur,
skrifi færri rit-
gerðir og reikni
færri dæmi. Ef
við höfum trú á
að þessir hlutir skipti máli þá felur
það í sér að við höldum að nemend-
ur muni koma verr undirbúnir í
háskóla ef við styttum framhalds-
skólann (eða grunnskólann) um
eitt ár. En það er augljóslega ekki
rétta nálgunin. Það verður að skoða
menntakerfið í heild sinni.
Sumir vilja að börn fari í skóla
fimm ára. Hvernig væri nú ef þær
hugmyndir væru skotnar niður
á þeim forsendum að verið væri
að „rýra gildi leikskólanáms-
ins“? Væri það heppileg nálgun
á viðfangsefnið? Auðvitað ekki.
Heildar leið nemandans gegnum
skóla kerfið hlýtur að vera það sem
skiptir máli.
Skerðum námið