Náttúrufræðingurinn

Volume

Náttúrufræðingurinn - 2010, Page 27

Náttúrufræðingurinn - 2010, Page 27
27 Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags Guðrún G. Þórarinsdóttir og Karl Gunnarsson Sæbjúgað brimbútur við strendur Íslands; líffræði og veiðar Náttúrufræðingurinn 80 (1–2), bls. 27–32, 2010 Ritrýnd grein Inngangur Aukning hefur verið í verðmæta- sköpun í ýmsum greinum íslensks sjávarútvegs á undanförnum árum og stafar hún einkum af aukinni vinnslu og betri nýtingu á hefð- bundnum tegundum en einnig skýr- ist hún af nýtingu áður ónýttra teg- unda. Veiðar og vinnsla á brimbút (Cucumaria frondosa) til manneldis er dæmi um nýtingu áður ónýttrar auðlindar úr hafinu við Ísland. Í þessari grein verður vikið að útliti, útbreiðslu og nýtingu sæbjúgna, einkum brimbúts við Ísland. Sæbjúgu (Holothuroidea) hafa öld- um saman verið nýtt til manneldis og lyfjagerðar, einkum í Suðaustur- Asíu. Á síðastliðnum 50 árum hafa veiðar á sæbjúgum aukist verulega í kjölfar aukinnar eftirspurnar. Stjórn- un veiða og skráningu afla hefur hins vegar verið mjög ábótavant og hefur það víða leitt til ofveiði og síðan minnkaðs framboðs. Vegna aukinnar eftirspurnar og minnkandi framboðs í Asíu hafa stærstu markaðslöndin (Kína, Japan, Hong Kong, Taívan, Singapúr) leitað til annarra heimsálfa eftir sæbjúgum og þar með einnig eftir nýjum teg- undum, sem hafa áður lítið eða ekki verið nýttar.1 Ein þeirra nýju sæ- bjúgnategunda sem bæst hafa inn á markaði í Suðaustur-Asíu á síðustu árum er brimbútur (C. frondosa), sem eingöngu lifir í Norður-Atlantshafi. Sæbjúgu (Holothuroidea) hafa öldum saman verið nýtt til manneldis og lyfjagerðar, einkum í Suðaustur-Asíu. Á síðastliðnum 50 árum hafa veiðar á sæbjúgum aukist verulega í kjölfar aukinnar eftirspurnar. Stjórnun veiða og skráningu afla hefur hins vegar verið mjög ábótavant og hefur það víða leitt til ofveiði og minna framboðs. Vegna aukinnar eftirspurnar og minnkandi framboðs í Asíu hafa stærstu markaðslöndin sóst eftir nýjum áður ónýttum sæbjúgnategundum frá öðrum heimsálfum, þar á meðal brimbút úr Norður- Atlantshafi. Skömmu fyrir 1990 hófust veiðar á brimbút (Cucumaria frondosa) við Atlantshafsströnd Bandaríkjanna og nokkru síðar í Kanada. Við Ísland byrjuðu veiðar á brimbút árið 2003. Brimbútsveiðarnar í Norður-Atlantshafi hafa aukist hratt og er nú svo komið að af öllum sæbjúgum í heiminum er um þessar mundir mest veitt af þessari tegund. Stutt er síðan veiðarnar hófust og litlar upplýsingar til um líffræði dýranna. Það er því erfitt að spá fyrir um hve miklum veiðum stofnarnir geti staðið undir til lengdar. Góð þekking á útbreiðslu brimbúts, stofnstærð, nýliðun, vaxtarhraða, aldri og stærð við kynþroska, ásamt veiðihæfni sæbjúgnaplóga, er nauðsynleg forsenda fyrir skynsamlegri nýtingu sæbjúgans hér við land. 1. mynd. Brimbútur teygir munnarmana upp í strauminn og grípur svif og lífrænar agnir sem fljóta hjá. – Sea cucumber (Cucumaria frondosa) in feeding position. Ljósm./Photo: Erlendur Bogason. 80 1-2#loka.indd 27 7/19/10 9:51:28 AM

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.