Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 2010, Side 33

Náttúrufræðingurinn - 2010, Side 33
33 Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags Sólrún Þ. Þórarinsdóttir, Karl Skírnisson og Ólafur K. Nielsen Náttúrufræðingurinn 80 (1–2), bls. 33–40, 2010 Ritrýnd grein Árstíðabreytingar á iðrasníkjudýrum rjúpu Rjúpa (Lagopus muta) er hænsnfugl sem lifir víða um norðurhvel jarðar. Á Íslandi finnst deilitegundin L. m. islandorum. Upprunalega kemur rjúpan til Íslands frá Norður-Ameríku um Grænland og er talið að hér hafi hún lifað allt síðasta skeið ísaldar hið minnsta. Enn þann dag í dag koma rjúpur frá Grænlandi til Íslands. Undanfarin ár hafa höfundar stundað rannsóknir á sníkjudýrum rjúpu. Fyrsta markmið rannsóknanna var að lýsa sníkju- dýrafánu íslensku rjúpunnar og því verki er að mestu lokið. Sextán teg- undir sníkjudýra hafa verið staðfestar og að minnsta kosti sex þeirra voru áður óþekktar í vísindaheiminum. Annað markmið var að rannsaka árs- tíðabreytingar á smiti af völdum sníkjudýra í meltingarvegi, þ.e. tegunda sem losa dreifingarstig sín (egg eða þolhjúpa) út í umhverfið með skít. Slík rannsókn var gerð og niðurstöður hennar eru hér til umfjöllunar. Inngangur Sníkjulífi er árangursríkt lífsform sem hefur þróast sjálfstætt innan allra fylkinga dýra. Hjá fuglum hafa allar helstu fylkingar sníkjudýra verið staðfestar; sum sníkjudýr geta haft áhrif á afkomu hýslanna.1,2 Rannsóknir á sníkjudýrum rjúpna (Lagopus spp.) hófust í byrjun nýlið- innar aldar. Englendingar voru fyrst- ir á vettvang og beindu þeir sjón- um sínum að lyngrjúpu (L. lagopus scoticus), undirtegund dalrjúpunnar á Bretlandseyjum.3,4 Norðmenn fylgdu í kjölfarið, en þeir rann- sökuðu jöfnum höndum dalrjúpu og fjallrjúpu (L. muta).5,6,7,8 Síðar bættust við sníkjudýrafræðingar frá öðrum löndum Evrópu,9,10,11 Norður Ameríku,12,13,14,15 Japan16,17,18 og Íslandi.5,6,19,20,21 Flestar athuganir á sníkjudýr- um rjúpna hafa verið byggðar á sýnatöku úr dauðum fuglum.11,22,23 Tilgangurinn hefur oft verið að lýsa sníkjudýrafánunni eða bera saman sníkjudýrabyrði milli ára,24,25,26 en aðrir hafa rannsakað tengsl heil- brigðis og sníkjudýra.26,27 Einföld leið til að rannsaka árstíða- sveiflur sníkjudýra í meltingarvegi er að leita í saur að dreifingarstig- um þeirra (þolhjúpum einfrumunga, eggjum orma) og meta magn. Að- ferðin er sérlega hentug þegar stað- fugl eins og rjúpa á í hlut, en þá er 1. mynd. Rjúpa, ársgamall kvenfugl, Suðvesturland vor 2010. Ljósm./Photo: Daníel Bergmann. 80 1-2#loka.indd 33 7/19/10 9:51:50 AM

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.