Gerðir kirkjuþings - 1990, Blaðsíða 95

reynslan sýni9 að það stöðvist næstum alltaf innan fárra tíma eða sólarhringa, „þrátt fyrir
ýtrustu gjörgæslu“.10
Sumir freistast til að segja að maður deyi þegar heilastofninn hættir endanlega að
starfa og vilja skilgreina dauða sem heilastofnsdrep.* 11 Þeir gera ráð fyrir að þegar
heilastofninn starfar ekki, þá starfi heilahvel ekki heldur. En þetta er ekki óvéfengjanlegt.
Allir sérfræðingar telja að þegar heilastofninn starfar ekki, þá sé starfsemi heilahvels
verulega skert eða næstum engin. Meðal arrnars fara langflest skynáreiti til heilahvels um
heilastofn. En í þeim tilvikum þar sem heilahvel er ekki stórskemmt, þótt heilastofninn
starfi alls ekki, vitum við ekki með vissu að hve miklu leyti starfsemi heilahvels heldur
áfram.12 Þá getum við ekki heldur útilokað að eitthvert sálarlíf sé til staðar. Vegna
þessarar óvissu er óverjandi að skilgreina dauða sem heilastofnsdrep.
Hér vaknar afmr sú spuming hvort það væri ekki rétt að hætta meðferð manns sem
er með heilastofnsdrep og leyfa honum að deyja með virðingu. Þessi spuming er jafnvel
enn áleitnari hér en þegar um heilahvelsdrep er að ræða, því sjúklingum með
heilastofnsdrep er einungis hægt að halda á lífi með notkun öndunarvélar. Tæknin getur
auðveldlega hlaupið með okkur í ógöngur því hún kann nánast að neita mönnum um
eðlilegan dauðdaga. Þessum atriðum verður þó að halda skýrt aðskildum frá þeirri
spurningu hvort manneskjan sé þegar látin, enda gengur þessi athugasemd útfrá því að
hún sé það ekki.
c. Algjört heiladrep.
Það ástand, sem hér er átt við, felur í sér öll einkenni dreps heilahvels og
heilastofns. Sjálfkrafa öndun er hætt, flest þeirra viðbragða sem einkenna lifandi líkama
em ekki lengur til staðar og sálarlífið er endanlega úr sögunni.13 Fjölmargir læknar og
sérfræðingar leggja þetta ástand að jöfnu við dauða manns og algjört heiladrep hefur verið
lögleitt sem skilgreining dauða víða um heim.14
Ef það er rétt að úrskurða mann látinn þegar öll sálarstarfsemi hans er algjörlega og
endanlega hætt, þá er réttmætt að skilgreina dauða sem algjört heiladrep.
9Markku Kaste, Matti Hillbom og Jonma Palo, .JDiagnosis and Management of Brain Death“. Brinsh
Medical Journal 24 (1979), s. 525-527. Sjá einnig E. O. Jdrgensen, „Spinal Man after Brain Death“.
Acta Neurochirurgica 28 (1973), s. 259-273 og Christopher Pallis, The ABC of Brain Death
(London: British Medical Joumal, 1983).
10Meöal raka Lambs fyrir því að nota heilastofnsdrep sem skilmerki dauða er að drep heilastofns haft
óhjákvæmilega í för með sér að hjartað hætti að slá innan skamms tíma. En það virðist þýða að
dauöi manneskjunnar sé yfirvofandi frcmur en að hún sé þegar látin. Sjá Death, Brain Death and
Ethics, s. 48.
11 Sú cr afstaða Lambs í Dcath, Brain Death and Ethics.
12í þessu samhengi er fróðlegt að Iesa grein Daniels Dennett „Why you Can't Make a Computer that
Feels Pain“ í bók hans Brainstorms (Brighton: Harvester Press, 1981), s. 190-229.
13Það er að minnsta kosti ekkert scm við teljum vera til marks um að nokkurt sálarlíf sé til staðar
við algjört heiladrep.
14Dcdsbegreppet - Huvudbetankande. SOU 1984:79, S. 73.
92