Són - 01.01.2015, Page 59
ljóðAHljóð 57
sem aðhylltust súrrealisma og dadaisma. Bókmenntastefna, sem franska
skáldið Isidore Isow grundvallaði og kallast lettrism, hafði slíkt einnig á
stefnuskrá sinni.
Á Íslandi eigum við ekki mörg dæmi þessa en Halldór Laxness er þó
verðugur fulltrúi þessara tilrauna með hljóðin í UNGLINGURINN Í SKÓG-
INUM sem er fyrst og fremst leikur hljóða (Halldór Laxness 1956:17).
(Hann:)
Ó ég veit alt um þig
alt hvað þú ert lítil
lítil og skrýtin
því ég er Safír
frá Sahara í Aharabíu
Saba í Abaríu
og veit alt,
Abari í Arabíu
og get altaltaltaltaltaltalt
Alt.
Ljóst er að sérhljóðin hafa annað gildi en samhljóðin er kemur að
hljómi. Þau heyrast til dæmis að jafnaði betur en samhljóðin. Morten
Nøjgaard orðar ólík hlutverk þeirra svo: „Man kan sige, at vokal-
harmonien giver verset dets musik, medens konsonantparringen giver
det dets fysiognomi“ (Nøjgaard 1993:77).
Flestir þeirra sem fjallað hafa um hljómáhrif í ljóðum hafa varað við
oftúlkun; efnið er ærið huglægt og margt getur komið þar til sögunnar
sem einungis varðar persónu þess er túlkar. Um það segir Vilhelm
Andersen, sem nefnir hljómáhrif í ljóðum „bitoner“ í riti sínu Kritik.
Sprog og litteratur frá árinu 1914 og honum er ljóst að slíkir tónar geta
haft afar ólík áhrif eftir einstaklingum:
Men for ikke at forvildes i min Søgen efter de gækkende Bitoner, der
ikke er nær som vanskelige at fange som svære at bestemme – da jeg
jo stadig hører først Ordets Betydning, dernæst Bitonen, og tilmed
ikke har andet at høre med end mine egne Ører, der i al Fald har
den Fejl, at de er mine og ikke tillige alle mine Landmænds – skal
jeg anstille et Par praktiske Prøver paa Bitonens Vægt og Værdi paa
Områder, hvor de omtalte Ulemper er indskrænkede til det mindste
mulige.
(Andersen 1914:52)