Són - 01.01.2015, Side 99

ljóðAHljóð 97
táknsins og þess sem táknað er. Hér myndast þá flokkar orða með svip-
aða merkingu og svipað útlit og þá fær hljóðformið á vissan hátt tiltekna
merkingu, án þess beint að líkja eftir einhverju náttúruhljóði.“ Um þessi
orð nefnir Kristján orðin juða, tuða, puða, suða og lætur sér koma til
hugar að þar sé suða sökudólgurinn sem dragi hin að sér og ljái þeim
merkingu: „Þessi merking eða merkingarblær er raunar harla óljós, en
e.t.v. mætti segja að merkingin væri eitthvað í áttina við leiðinlegt eða
langdregið athæfi“ (Kristján Árnason 2013:401–402). Andersen nefnir
þessi hljóð eða hljóðsambönd bilyd, um orð sem vegna líkinda dragast
hvert að öðru, gefa hvert öðru fegurri blæ eða setja þau á óæðri stað
(Andersen 1914:34).
Rask telur upp dönsku orðin bang!, hviske, klirre og dundre sem
hljóðgervinga auk suser (um vindinn), buldrer (um hafið), risler (um
regnið), kukker (um gaukinn), pipper (um fugla) og nefnir fleiri dæmi
(Rask 1995:127). Albeck nefnir dæmin suse, knitre, buldre, runge sem
dæmi hljóðgervinga og bendir á hvernig Hertz líkir eftir kirkjuklukk-
unni með hljóðgervinu „ingenlunde – ingenlunde“ og J.P. Jakobsen
lætur goluna tala í hljóðgervingum: „stryger tyst paa spredte Vinger –
nedover hemmeligt – hviskende Iris“ (Albeck 1973:41).
T.V.F. Brogan bendir á tvær línur úr ljóði Williams Collins ODE TO
EVENING þar sem hann telur að um hljóðgervi sé að ræða, án þess þó að
útskýra nánar: „Now air is hushed, save where the weak-ey‘d bat / With
short shrill shriek flits by on lethern Wing“ (sjá Brogan 1994:208).
Sjálfsagt hefur ekkert dæmi um hljóðgervi verið sýnt oftar en þessar
lokalínur ljóðsins THE PRINCESS: COME DOWN, O MAID eftir Alfred Lord
Tennyson þar sem hljóðum dúfunnar og býflugunnar eru gerð skil (sjá
Kennedy 1986:120):
Myriads of rivulets hurrying through the lawn,
The moan of doves in immemorable elms,
And murmuring of innumerable bees.
Wellek og Warren sýna skemmtilegt dæmi þess hvernig hljóðgervið fer
út um þúfur þegar merkingin breytist: „the murdering of innumerable
beeves“ þar sem ekki er unnt að tengja „murdering“ við „beeves“ svo úr
verði hljóðlíking (Wellek og Warren 1949:162).
Kennedy skynjar út úr þessum orðum Emely Dickinson „uncertain
stumbling Buzz“ kunnugleg hljóð flugunnar þar sem n, m, ng og c og s
(z) leika saman (Kennedy 1986:122).